Objavljeno

Za bolji Zakon o Vladi

U septembru 2023. godine, skoro godinu dana nakon završetka javne rasprave o Nacrtu zakona o Vladi, dio civilnog društva imao je priliku isključivo posredno da se upozna sa inoviranom verzijom nacrta ovog akta, kroz ekspertsku misiju Venecijanske komisije, koja treba da dostavi komentare.

Novi Nacrt s kojim smo upoznati sadrži nekoliko važnih izmjena u odnosu na prethodni koji je bio dat na javnu raspravu, a na koji je Institut alternativa dao niz komentara. Tada, naši komentari su većinom odbijeni – šest njih je odbijeno, dva djelimično prihvaćena, a samo jedan prihvaćen.

Očekujući dalji rad 44. Vlade na ovom aktu i raspravu u novom sazivu Skupštine, ukazujemo na potrebu da se preispitaju određena rješenja. Pozdravljamo što su neke od naših ranijih preporuka usvojene.

Još jednom pozivamo Vladu i poslanike, da osiguraju da se Zakonom o Vladi regulišu sljedeća pitanja:

  1. Organizacija Vlade i kriterijumi za osnivanje ministarstava i kancelarija i drugih službi, koje funkcionišu pri Vladi
  2. Nemogućnost da Vlada kojoj je istekao mandat pokrene popunu radnih mimo prethodno donesenog kadrovskog plana
  3. Imenovanja i davanja saglasnosti na imenovanja, koja nisu u skladu sa redovnim procedurama i već započetim postupcima
  4. Rok za predlaganje sastava i programa Vlade u skladu sa Ustavom i usvojenim izmjenama Zakona o predsjedniku, koje nije u međuvremenu osporio Ustavni sud
  5. Transparentnost stalnih i povremenih radnih tijela Vlade
  6. Obavezni elementi Mišljenja Vlade na predloge zakona koje iniciraju poslanici
  7. Antikoruptivne odredbe i provjera integriteta članova Vlade i njihovih savjetnika
  8. Primopredaja dužnosti.

Više o našim nalazima pročitajte u novoj publikaciji.

Objavljeno

Za bolji Zakon o Vladi

Skoro godinu nakon završetka javne rasprave o Nacrtu zakona o Vladi, u septembru 2023. godine, dio civilnog društva imao je priliku da se upozna sa inoviranom verzijom nacrta ovog akta isključivo posredno, kroz ekspertsku misiju Venecijanske komisije, koja treba da dostavi komentare. Novi Nacrt, sa kojim smo upoznati, sadrži nekoliko važnih izmjena u odnosu na prethodni koji je bio dat na javnu raspravu, i na koji je Institut alternativa dao niz komentara, od kojih je većina odbijena (šest predloga je odbijeno, dva su djelimično prihvaćena i jedan je prihvaćen).

Očekujući dalji rad 44. Vlade na ovom aktu i raspravu u novom sazivu Skupštine, ukazujemo na potrebu da se preispitaju određena rješenja. Goruća pitanja, na koja smo ukazali u ovom pregledu, potvrđuju da su dosadašnji napori da se Zakonom o Vladi regulišu sporne situacije iz dosadašnje prakse samo polovični.

Zbog toga, još jednom pozivamo Vladu i poslanike, da osiguraju da se Zakonom o Vladi regulišu pitanja kao što su organizacija Vlade i kriterijumi za osnivanje ministarstava i kancelarija i drugih službi, nemogućnost da Vlada kojoj je istekao mandat pokrene popunu radnih mjesta mimo prethodno donesenog kadrovskog plana, imenovanja i davanja saglasnosti na imenovanja koja nisu u skladu sa redovnim procedurama i već započetim postupcima. Takođe, potrebno je regulisati pitanja roka za predlaganje sastava i programa Vlade u skladu sa Ustavom i usvojenim izmjenama Zakona o predsjedniku, koje nije u međuvremenu osporio Ustavni sud, transparentnosti stalnih i povremenih radnih tijela Vlade, obavezne elemente Mišljenja Vlade na predloge zakona koje iniciraju poslanici, antikoruptivne odredbe i provjeru integriteta članova Vlade i njihovih savjetnika, kao i primopredaju dužnosti.

Objavljeno

Pojašnjenja i odgovori: Konkurs “Javna preduzeća pod nadzorom civilnog društva”

Institut alternativa je raspisao poziv za podršku organizacijama civilnog društva (OCD) “Javna preduzeća pod nadzorom civilnog društva”. 

Ukupna predviđena sredstva iznose 25.000 eura, a biće podržani projekti u iznosu od najviše 5 000 EUR, sa trajanjem od najviše 6 mjeseci. Više informacija o konkursu dostupno je na ovom linku.

Prijedlozi projekata se dostavljaju najkasnije do 3. novembra 2023. godine do 17h.

Odgovore i pojašnjenja na pitanja u vezi sa konkursom, pristigla do 13. oktobra 2023,  možete preuzeti ovdje.

Objavljeno

Onlajn info sesija: Konkurs za dodjelu malih grantova WeBER 3.0

Institut alternativa je objavio Poziv za podnošenje prijedloga projekata za učešće građana u reformi javne uprave na lokalnom nivou, sa ciljem osnaživanja učešća lokalnih inicijativa i povećanjem učešća građana u reformi javne uprave na lokalnom nivou.

Info sesiju za zainteresovane kandidate organizujemo 17. oktobra (utorak), u 11 časova.

Podaci za pristup:

Link: https://us06web.zoom.us/j/81809012038?pwd=d73ISdaEbdVomJi7Ss9io4AeBys0nm.1
Meeting ID: 818 0901 2038
Passcode: 302257

Za sve dodatne informacije i pomoć oko uključenja na sastanak, kontaktirajte nas na info@institut-alternativa.org ili na broj telefona 020268686.

Program malih grantova je dio regionalnog projekta ”Pokretači civilnog društva na Zapadnom Balkanu za reformisanu javnu upravu – WeBER 3.0” koji traje tri i po godine. Finansiran je od strane Evropske unije, koju predstavlja Evropska komisija, a sufinansiran od strane Austrijske razvojne agencije. Period implementacije projekta je februar 2023 – jul 2026.

Objavljeno

Novi projekat o ulozi inspekcija u borbi protiv korupcije

Institut alternativa započinje sprovođenje projekta Inspekcije bez protekcije – Saveznici u borbi protiv korupcije. Projekat je podržala Ambasada Sjedinjenih Američkih Država u Crnoj Gori, Biro Stejt dipartmenta za borbu protiv međunarodne trgovine drogom i sprovođenje zakona (INL).

Projekat ima za cilj unapređenje i promociju uloge inspekcijskih organa u borbi protiv korupcije u Crnoj Gori. Glavne komponente projekta su:

  • Analiziranje rezultata i kapaciteta inspekcijskih organa u oblastima povećanog rizika od korupcije;
  • Kampanja za jačanje antikorupcijskih mehanizama i integriteta rada inspekcijskih organa;
  • Uspostavljanje i osnaživanje mreže boraca protiv korupcije iz redova inspekcijskih organa, civilnog društva, pravosuđa i drugih institucija zaduženih za sprječavanje korupcije.

Navedene ciljeve namjeravamo da postignemo kroz sprovođenje tri međusobno povezane grupe aktivnosti:

  1. Iniciranje inspekcijskog nadzora na osnovu uočenih nepravilnosti i mogućeg rizika od korupcije; praćenje rada inspekcijskih organa u oblastima povećanog rizika od korupcije;
  2. Umrežavanje inspekcijskih organa, civilnog društva, pravosuđa i drugih institucija; osnaživanje mreže boraca protiv korupcije i ključnih inspekcijskih organa alatima za unapređenje učinkovitosti inspekcijskog nadzora u oblastima sklonim korupciji;
  3. Priprema analize i rasprava o mehanizmima za jačanje integriteta inspekcijskih organa, uz promociju zaključaka i preporuka.

Sadržaj ove objave je isključiva odgovornost Instituta alternativa, i nužno ne odražava stavove Vlade Sjedinjenih Američkih Država.

Objavljeno

Slučaj “dipl.ing.” – ko može biti član odbora direktora državnog preduzeća?

Slučaj “dipl.ing” je pokazao slabosti procedure imenovanja članova odbora direktora privrednih društava u većinskom državnom vlasništvu.

Na 68. sjednici Vlade od 3. oktobra 2023. godine, došlo je do rasprave u vezi sa stručnom spremom jednog od predloženih članova direktora “PROCON-a”, preduzeća u 100% vlasništvu države.

Odbor direktora je organ upravljanja privrednih društava koji, između ostalog, daje smjernice izvršnom direktoru u pogledu vođenja poslova društva, donosi interna akta i vrši nadzor nad poslovanjem društva. Nakon ukidanja Zakona o javnim preduzećima, pravila o strukturi ovih tijela, kriterijumima koje članovi treba da ispunjavaju su definisani na isti način kao i za sva ostala (privatna) privredna društva, Zakonom o privrednim društvima. U većini državnih preduzeća nije definisan sastav odbora direktora u pogledu predstavljenosti različitih interesnih ili stručnih grupa, a nisu definisani ni posebni uslovi koje članovi treba da ispunjavaju. Postoje i rijetke dobre prakse, definisane statutima pojedinačnih preduzeća, ali i one pate od nedovoljne preciznosti i mogućnosti višestrukog tumačenja.

Bez ograničenja u zakonu

Zakonom o javnim preduzećima je bilo propisano da “određeni broj članova organa upravljanja preduzeća čine naučnici ili stručnjaci afirmisani u oblasti djelatnosti javnog preuzeća i predstavnici radnika”, kao i da će se broj članova i sastav odbora odrediti aktom o osnivanju. Nakon njegovog ukidanja, na snazi je jedino Zakon o privrednim društvima koji definiše samo opšte uslove koje član odbora direktora treba da ispunjava: da kandidat nije osuđen za određena krivična djela, da trenutno niti u prošlosti nije bio revizor preduzeća i da nije lice kojem je izrečena mjera zabrane obavljanja djelatnosti koja je pretežna djelatnost preduzeća. Bliže definisanje strukture članstva odbora direktora je ostavljeno da bude definisano statutom ili odlukom o osnivanju.

U praksi, vrlo mali broj državnih preduzeća ima bilo kakve definicije strukture odbora direktora u svojim odliukama o osnivanju ili statuima, a i u slučajevima gdje postoje, zbog nedovoljne preciznosti dozvoljavaju široka tumačenje i moguće zloupotrebe.

Mahom zbog toga što još uvijek nisu transformisana u privredna društva u skladu sa Zakonom, takvi primjeri su u onim preduzećima koja su još uvijek u formi “javnih preduzeća”:

JP za upravljanje morskim dobrom čija Odluka o osnivanju propisuje da od ukupno šest članova Upravnog odbora, dva moraju biti stručni i naučni radnici iz oblasti zaštite životne sredine, biologije mora i pomorskog prava, dva člana su predstavnici ugostiteljsko-turističkih subjekata, a dva člana radnici preduzeća.

Nacionalni parkovi, od pet članova Upravnog odbora, tri člana se imenuju iz reda naučnih i stručnih radnika, a dva iz zaposlenih u preduzeću. Međutim, termini naučni i stručni radnik, bez detaljnijeg preciziranja šta podrazumijevaju ili na koju se oblast odnose, dozvoljavaju široko tumačenje i moguću zloupotrebu ove norme.

U značajnoj većini ostalih državnih preduzeća nije definisan sastav odbora direktora u pogledu predviđanja predstavljenosti različitih interesnih ili stručnih grupa, a nisu ni definisani posebni uslovi koje članovi treba da ispunjavaju, sem ponavljanja opštih uslova iz Zakona o privrednim društvima ili korišćenja opštih i teško mjerljivih referenci.

Neophodnost usvajanja novih pravila

U cilju profesionalizacije organa upravljanja državnih preduzeća, neophodan nam je novi pravni okvir, koji će između ostalog propisati:

    • obavezu da prilikom imenovanja članova organa upravljanja, opšti uslov bude određeni stepen znanja i iskustva iz djelatnosti društva i/ili poslova rukovođenja, odnosno, određeni broj godina radnog iskustva u poslovima rukovođenja.
    • da u strukturi odbora direktora, određeni broj članova čine stručnjaci afirmisani u oblasti djelatnosti preuzeća, predstavnici radnika kao i predstavnici civilnog društva, odnosno nevladinih, naučnih i stručnih organizacija koje sprovode aktivnosti iz djelatnosti preduzeća.
    • obaveznu strukturu i proces imenovanja organa upravljanja (odbora direktora) za sva preduzeća u državnom vlasništvu.

Institut alternativa sprovodi projekat “Civilno društvo za zdrava, djelotvorna, održiva i transparentna javna preduzeća (BEST SOEs)”, koji je finansijski podržan od strane Evropske unije, uz kofinansiranje Ministarstva javne uprave.