Objavljeno

Saopštenje: Alarmantno ignorisanje zaključaka skupštinskog odbora

Institut alternativa upućuje pohvalu Odboru za antikorupciju zbog sačinjavanja Izvještaja o realizaciji zaključaka ovog odbora. Nažalost, izvještaj je ukazao na alarmantno ignorisanje njihovih zaključaka od strane državnih organa. Pozivamo ostala skupštinska radna tijela da uvedu ovu dobru praksu i redovnim sačivanjem izvještaja doprinesu dosljednijoj realizaciji svojih zaključaka.

Jedan od ključnih instrumenata za dopunsku kontrolu rada Vlade i doprinos rješavanju problema u radu državnih organa prepoznatih na radnim tijelima Skupštine, su zaključci radnih tijela, koji često služe kao korektiv rada Vlade. Međutim, ni Poslovnikom Skupštine, ni drugim zakonima, nije posebno definisan status zaključaka i oni formalno-pravno nisu obavezujući za institucije. Ipak, podrazumijevao se potreban nivo političke kulture da se zaključci radnih tijela Skupštine, uvažavajući Ustavnu ulogu Skupštine, makar načelno smatraju obavezujućim za sve državne organe i da se primjenjuju u „dobroj vjeri“.

Međutim, Izvještaj Odbora za antikorupciju o realizaciji zaključaka – koji su čak usvojeni jednoglasno – nedvosmisleno pokazuje da je teza da Vlada i nadležni organi uvažavaju ulogu Skupštine neutemeljena. Od 12 informacija koje su tražene nadležnim organima od strane ovog tijela, samo su 4 dostavljene, a (ne)dostavljanje ovih izvještaja je djelimično uslovljavalo dalji rad Odbora.

Dodatnih 10 zaključaka nije nametalo posebnu obavezu dostavljanja informacija pa je njihovu realizaciju teže ocjeniti. Naročito zabrinjavajući problem je kvalitet dostavljenih izvještaja, koji su, kako se navodi u Izvještaju, “dosta ograničeni”.

Ukoliko se hitno ne unaprijedi realizacija zaključaka radnih tijela i Skupštine, Parlament će ostati samo pričaonica, čije diskusije nemaju nikakvog efekta ni uticaja na unapređenje rada državnih organa i sprovođenje javnih politika, što je jedan od njenih najvažnijih zadataka.

Ovaj Izvještaj, takođe, najbolje ilustruje koliko su komentari o “parlamentarnoj diktaturi” u Crnoj Gori proizvoljni i zasnovani na incidentnim nesaglasjima između izvršne i zakonodavne vlasti, a ne na poštovanju sistemske podjele uloga dvije grane vlasti.

Dina BAJRAMSPAHIĆ
Istraživačica javnih politika

Objavljeno

Infografik: Koliko su dužne naše opštine?

O alarmantnom stanju u lokalnim finansijama, pored brojnih pokazatelja, najbolje govori podatak o zaduženosti opština.

Ukupni dug naših opština na kraju 2014. godine iznosi 166,94 mil. eura. Daleko je najzaduženija opština Budva, čiji je ukupni dug u 2014. godini preko 65 mil. eura, što je više od zbira ukupnog budžeta svih opština sjevernog regiona. Po veličini duga, slijede Glavni grad, opštine Nikšić, Herceg Novi, Bijelo Polje, Pljevlja…

Na ukupnom nivou, dug opština se smanjio u odnosu na 2013. godinu, ali za tek oko 2,6%. Neke opštine, međutim, su se dodatno zadužile tokom 2014. godine (Herceg Novi, Bar, Kolašin…).

Neizmirene obaveze koje se odnose na izdatke koji su ugovoreni, ali se sa isplatom kasni, iznose ukupno 119,19 mil. eura.

Opštine koje prednjače sa neizmirenim obavezama za plate i lična primanja svojih zaposlenih su Berane, Bijelo Polje, Budva… Neizmirene obaveze za kapitalne izdatke odnosi 24,61 mil. eura. Jedine lokalne samouprave koje nemaju neizmirenih obaveza su Podgorica i Rožaje.

S tim u vezi, treba imati na umu da se radi o podacima koje same opštine dostavljaju Ministarstvu finansija, pa ih treba uzeti sa rezervom. Izvještaji Državne revizorske institucije o reviziji budžeta lokalnih samouprava nam govore da se zvaničnim opštinskim podacima ne može uvijek vjerovati.

Objavljeno

Opštine ugovaraju robe i usluge mimo Zakona

Neracionalno planiranje i učestalo mijenjanje planova, kršenje odredbi zakona, ugovaranje roba i usluga bez uvida javnosti, ostaju centralni problemi nabavljanja na lokalnom nivou.

Crnogorske lokalne samouprave su u 2014. godini potrošile na javne nabavke više od 10 miliona eura. Cifra ne uključuje podatke za Bijelo Polje, budući da ova lokalna samouprava nije odgovorila na zahtjev Instituta alternativa ni nakon tri mjeseca.

Ukupno 13 opština se oglušilo o limit upotrebe direktne pogodbe. U tome su prednjačile opštine Andrijevica 90,98% Nikšić 46,24%, Žabljak 31,88%, Mojkovac 28% i Cetinje 22,61%. Iako se ovakva praksa upotrebe neposrednog sporazuma kao najmanje transparentne procedure ponavlja iz godine u godinu, te klasifikuje kao prekršaj za koji je predviđena novčana kazna, Uprava za javne nabavke ne vodi evidenciju o tome, i nejasno je da li lica u opštinama odgovaraju za ova kršenja. Službenici za javne nabavke koje smo anketirali početkom godine upozoravaju da često i nemaju uvid u sve neposredne sporazume i ne mogu da ih evidentiraju budući da se zaključuju mimo njih.

U 2014. godini nije bilo pomaka u pravcu realnijeg planiranja budžeta za javne nabavke. Opštine, s izuzetkom Kotora i Podgorice, su mijenjale svoje planove tokom godine. Najviše puta je plan javnih nabavki mijenjan u Opštini Bijelo Polje, čak šesnaest puta, dok je Baru pripremljeno sedam amandmana na prvobitno usvojen plan. Sve lokalne samouprave su imale značajna odstupanja u izvršenom u odnosu na planirani budžet za javne nabavke u prošloj godini.

Izvještaj o javnim nabavkama, kako su nas obavijestili opštine u odgovorima, je javno dostupan i objavljen isključivo na sajtu Glavnog grada. U pravcu veće transparentnosti, te sprečavanja učestalih kršenja Zakona o javnim nabavkama, neposredne sporazume je potrebno objavljivati na sajtu naručilaca, što bi bilo u skladu sa članom 138 Zakona o lokalnoj samoupravi. Takođe, godišnje izvještaje o javnim nabavkama treba objavljivati na sajtu naručilaca, ali i na portalu javnih nabavki u elektronski čitljivoj formi, kako bi se omogućilo grupisanje podataka.

Jovana MAROVIĆ
Koordinatorka istraživanja

Kompletnu informaciju o javnim nabavkama u 2014. godini na lokalnom nivou možete preuzeti ovdje.

Institut alternativa sprovodi projekat ”Civilno društvo i građani protiv korupcije u javnim nabavkama” uz podršku ambasade Kraljevine Holandije. Aktivnosti su usmjerene ka jačanju saradnje između državnih i nedržavnih aktera u zajedničkim naporima u utvrđivanju nepravilnosti u oblasti javni nabavki i formulisanju preporuka za unapređenje.

Objavljeno

Reagovanje: Visoki rukovodioci nijesu “lična svita” ministara

Institut alternativa smatra da “šetanje” generalnih direktora i sekretara iz jednog ministarstva u drugo, koje je pratilo najnoviju rekonstrukciju Vlade, predstavlja opasnost po profesionalizaciju crnogorskog službeničkog sistema.

Postavljenja novih ministara i premještaj starih pratile su i svojevrsne “rokade” na pozicijama generalnih direktora i sekretara u ministarstvima, što još jednom potvrđuje naše nalaze da radni i stručni kvaliteti, sposobnosti i posebne vještine nijesu glavna preporuka prilikom izbora visokog rukovodnog kadra u našoj upravi.

Primjera radi, na sjednici Vlade od 2. aprila ove godine, donijeta su rješenja o prestanku mandata generalnog direktora Direktorata za rad u Ministarstvu rada i socijalnog staranja na lični zahtjev i o određivanju iste osobe na poziciju v.d. sekretara Ministarstva prosvjete.

Na istoj sjednici ponovoljena je slična situacija jer je još jedna osoba premještena sa pozicije generalne direktorke Direktorata za tržište rada i zapošljavanje u Ministarstvu rada i socijalnog staranja na poziciju v.d. generalne direktorke Direktorata za predškolsko i osnovno obrazovanje i vaspitanje i vaspitanje i obrazovanje lica sa posebnim obrazovnim potrebama u Ministarstvu prosvjete.

Podsjetimo, Predrag Bošković, koji je prethodno zauzimao čelnu poziciju u Ministarstvu rada i socijalnog staranja, u tom periodu imenovan je za ministra prosvjete.

Ovi slučajevi su pokazatelj da u Crnoj Gori i dalje ne postoji svijest o potrebi da specijalizovane organizacione jedinice u okviru svakog državnog organa treba da vode ljudi od struke, a ne nužno osobe u koje ministri, koji su prvenstveno politički postavljene ličnosti, imaju političko povjerenje.

Naročito prethodno opisane zlouporebe ostavke “na lični zahtjev”, odnosno stanja “vršioca dužnosti” u našoj državnoj upravi, upućuju na opasnost obesmišljavanja Zakona o državnim službenicima i namještenicima, koji propisuje jasne procedure za popunu radnih mjesta visokog rukovodnog kadra, odnosno generalnih direktora i sekretara u ministarstvima.

Te procedure podrazumijevaju prethodno objavljivanje javnog konkursa i sprovođenje provjere sposobnosti od strane komisije koju formira Uprava za kadrove, upravo zbog toga što su sekretari i generalni direktori u ministarstvima, ili, kolokvijalno, pomoćnici ministara, državni službenici koji treba da služe javnom interesu a ne interesima pojedinih partija ili političkih ličnosti.

I SIGMA, zajednička inicijativa Evropske komisije i Organizacije za ekonomsku saradnju i razvoj (OECD), u svojim principima javne uprave, upozorila je da bi ova radna mjesta trebalo da predstavljaju gornju granicu koja razdvaja politička postavljenja od profesionalizovanih pozicija u državnoj upravi.

IA je ranije u svojoj studiji “Profesionalizacija rukovodnog kadra: Između države i politike”, objavljenoj u decembru 2014. godine uz podršku Fondacije Fridrih Ebert, upozorio da se, “na papiru” profesionalne pozicije visokog rukovodnog kadra i starješina organa, neformalnim praksama izlažu direktnom političkom uticaju.

Milena MILOŠEVIĆ
Istraživačica javnih politika

Objavljeno

IA i zaštita potrošača

Institut alternativa učestvuje u projektu pod nazivom ,,Jačanje potrošačkih organizacija za bolje lokalne usluge u Jugoistočnoj Evropi’’, u saradnji sa članicama Think for Europe mreže u Jugoistočnoj Evropi, a pod pokroviteljstvom Njemačke agencije za tehničku saradnju- GIZ.

IA i zaštita potrošača

Projektne aktivnosti imaju za cilj snaženje potrošačkih organizacija Srbije, Crne Gore, Makedonije, Bosne i Hercegovine, Kosova i Albanije, zarad većeg kvaliteta potrošačkih usluga na lokalnom nivou, u pomenutim zemljama.

Fokus rada potrošačkih organizacija iz Srbije (Nacionalna organizacija potrošača Srbije-NOPS), Crne Gore (Centar za zaštitu potrošača- CEZAP), kao i Makedonije (Organizacija potrošača Makedonije-OPM) u saradnji sa istraživačkim centrima, Centrom za evropske politike iz Srbije-CEP, Centrom za evropske politike iz Makedonije – EPI kao i Institutom alternativa, biće na izradi akcionih planova i preporuka za zakonodavce i pružaoce lokalnih usluga, u cilju jačanja mehanizama zaštite potrošača i kvaliteta usluga.

Jedan od ciljeva projekta predstavlja i razvoj strategije o podizanju svjesti o zaštiti potrošača kao i potpisivanje Memoranduma o razumijevanju zarad osnivanja mreže potrošačkih organizacija u Jugoistočnoj Evropi-CONWeb.

U skladu sa prethodno navedenim, projekat predviđa set događaja, među kojima su i radionice koje predstavljaju početne korake u snaženju potrošačkih organizacija. Jedna od takvih radionica na kojoj su učestvovale i predstavnice IA, organizovana je 30. i 31. marta 2015. godine.

Radionica je okupila prethodno pomenute istraživačke centre i potrošačke organizacije, kako bi se zajedničkim naporima utvrdili mehanizmi prikupljanja podataka, kao i analitički okvir u procesu zaštite potrošačkih usluga i jačanju kapaciteta potrošačkih organizacija u Jugoistočnoj Evropi.

Za-radionicu

Uoči interaktivnih sesija, organizacije su imale priliku da se upoznaju sa izradom javnih politika kao i javnim zastupanjem. Fokus rada bio je na sticanju novih znanja i vještina u izradi zajedničke regionalne studije, koja će dati detaljan uvid u izazove sa kojima se potrošačke organizacije susrijeću, kao i na izradi novih ili uticaju na postojeće javne politike u oblasti zaštite potrošača.

Ova radionica je samo jedan od događaja u nizu, koji će biti u organizovan od strane članica Think for Europe mreže. Radionica Instituta alternativa će biti organizovana u junu, gdje će potrošačke organizacije sticati nova znanja i vještine u oblasti fundraising-a, kako bi iste bile osnažene u sferi pisanja projekata u budućem radu CONWeb mreže.