Objavljeno

IA: Nije se mnogo odmaklo u rodno odgovornom budžetiranju

Preporuke za unapređenje rodno odgovornog budžetiranja odnose se, između ostalog, na podršku potrošačkim jedinicama za bolju formulaciju rodno odgovornih i trasnformativnih ciljeva i indikatora, kao i bolju kontrolu izvještaja, sa fokusom na rezultate postignutog.

Ovo je istaknuto na panel diskusiji „Programsko budžetiranje kroz rodne naočare: Šta smo naučili?“ u organizaciji IA, uz podršku Ministarstva ljudskih i manjinskih prava.

Među ostalim preporukama za unapređenje orodnjavanja budžeta, koje su iznijeli predstavnici institucija, civilnog sektora i međunarodnih organizacija, navedeno je insistiranje na senzibilisanju rukovodilaca potrošačkih jedinica i koordinatora za programsko budžetiranje kroz obuke, stroža kontrola Ministarstva finansija nad kvalitetom izvještaja o izvršenju budžeta u odnosu na rodnu perspektivu, kao i neophodnost dopune Zakona o budžetu i fiskalnoj odgovornosti odredbama o rodno odgovornom budžetiranju.

Nikoleta Pavićević iz Instituta alternativa je predstavila nalaze analize ”Programsko budžetiranje u Crnoj Gori: Doprinos rodnoj ravnopravnosti ili samo štrik?”

“Kada se dublje zagrebe u analizu zahtjeva za budžetskim sredstvima i izvještaja o izvršenju budžeta, evidentno je da programsko budžetiranje nije dovoljno razvijeno, a naročito u dijelu rodno odgovornog budžetiranja”, navela je ona.

O tome govori podatak da za preko 70% ciljeva nije odgovoreno na pitanje na koji način doprinose smanjenju rodnih razlika. O nedovoljnoj orodnjenosti budžeta govori i činjenica da je u analiziranim zahtjevima za budžetskim sredstvima od ukupno 87 indikatora, svega 2 indikatora koji su rodno odgovorni.

Luka Đuričković, načelnik Direkcije za budžetsku politiku, programski budžet i procedure u Ministarstvu finansija, istakao je da je, uprkos tome što ima još jako mnogo prostora za unapređenje implementacije rodno odgovornog budžetiranja, nakon tri godine njegove implementacije zadovoljan postignutim, pogotovo jer se radi o, kako je rekao, početnim koracima u ovoj oblasti. On je istakao da će predlog  budžeta za 2024. godinu biti znatno napredniji u pogledu rodno odgovornog budžetiranja, pojašnjavajući:

“Imali smo intenzivnu komunikaciju sa budžetskim jedinicama u ovom dijelu, a sadašnji nacrt budžeta prepoznaje brojne aktivnosti koje su rodno odgovorne, korigovane i bolje.”

Kao problem, u Ministarstvu finansija prepoznaju nedovoljan broj budžetskih analitičara, koji bi pratili kvalitet zahtjeva i izvještaja potrošačkih jedinica, a kojih je trenutno 15.

Marija Dragojević, iz Sekretarijata Savjeta za konkurentnost, nadovezala se podsjećajući da tema rodno odgovornog budžetiranja zahtijeva horizontalan pristup u kom bi učestovale sve zainteresovane strane, kao i prepoznavanje pojmova rodno odgovornog budžetiranja i rodno odgovorne izjave u Zakonu.

“Sekretarijat je obučio preko 150 državnih službenika i službenica iz potrošačkih jedinica, uključujući i 15 trenera za rodno odgovorno budžetiranje koji će raditi na unapređenju kapaciteta u ovoj oblasti”, kazala je Dragojević.

Blažo Savković, državni revizor u Državnoj revizorskoj instituciji, naglasio je da nalazi njihovog izvještaja o reviziji uspješnosti sprovođenja politike rodne ravnopravnosti pokazaju da određeni broj potrošačkih jedinica koji je dio svog budžeta označio kao rodno osjetljiv, nije sproveo odgovarajuću analizu i procjenu uticaja na rodnu ravnopravnost.

“U praksi, onda nije moguće definisati kvalitetne rodne osjetljive ciljeve, niti indikatore za mjerenje napretka u ostvarivanju tih ciljeva”, zaključio je Savković.

”Za kvalitet programskog budžeta, neophodno je definisanje strukture i uspostavljanje odgovornosti za izradu budžeta u potrošačkim jedinicama, a posebno kada je u pitanju prikupljanje i obrada podataka potrebnih za rodnu analizu”, dodao je on.

Angelina Šaranović, sekretarka Odbora za rodnu ravnopravnost u Skupštini Crne Gore, je podijelila podatak da je budžetom za 2023. godinu zabilježeno povećanje od 1.40% u odnosu na prethodni budžet kada su izdvajanja za smanjivanje rodnih razlika u pitanju. I dalje su, ipak, mnogi programi označeni kao rodno neutralni u dostavljenim izvještajima, što nije dobar pokazatelj, a ona je navela i da bi bilo poželjno uvesti i oznaku da li je program rodno transformativan. Zaključuje i da Vlada treba da donese jasne smjernice za orodnjavanje kapitalnog budžeta, koji trenutno apsolutno nije orodnjen.

Anita Stjepčević, iz Centra za ženska prava, podsjetila je da se konkretne potrebe onih na koje se odnose politike (žene, djevojčice, muškaraci, dječaci i svi ostali rodni identiteti) često nedovoljno ili uopšte ne uzimaju u obzir.

“Rodne analiza i na osnovu njih razvijene mjere – uslov su za dobre javne politike”, navela je ona.

Anita je, između ostalog, ukazala i na potrebu da se kadar koji radi na orodnjavanju budžeta mora opismeniti kada su teme rodne ravnopravnosti u pitanju.

 

Tim IA

Objavljeno

Predstavnici nevladinih organizacija uputili prijedloge i prioritete za reformu javne uprave

Održan sastanak Nacionalne radne grupe za reformu javne uprave u Podgorici kom su prisustvovali predstavnici civilnog sektora i Ministarstva javne uprave.

Na sastanku je bilo riječi o prioritetima Ministarstva javne uprave za sljedeću godinu i prijedlozima predstavnika nevladinih organizacija za unaprijeđenje reforme javne uprave. Takođe, predstavljen je Nacrt smjernica za rješavanje problema upravljanja i reforme javne uprave na lokalnom nivou u skladu sa pristupom usmjerenim ka građanima, a pokrenuta je i diskusija o prijedlozima za unaprijeđenje Nacrta.

Sastanku je prisustvovalo deset predstavnika/ca iz osam nevladinih organizacija, kao i četiri predstavnice Vlade Crne Gore i Ministarstva javne uprave, ispred kog je govorila Marija Hajduković, generalna direktorica za strateško planiranje u javnoj upravi, međunarodnu saradnju i IPA fondove Ministarstva javne uprave.

Predstavnici i predstavnice civilnog sektora složili su se da bi bilo dobro ponovo pokrenuti javnu raspravu o programu rada Vlade i ministarstava za predstojeću 2024. godinu. Pitanje regulisanja zapošljavanja u javnim preduzećima i ustanovama, kao i neophodnost uvođenja posebnih organizacionih jedinica za monitoring i evaluaciju javnih politika takođe su istaknuti kao važne stavke za dalje razmatranje. Kao jedan od prioriteta navedeno je i usvajanje izmjena Zakona o slobodnom pristupu informacijama,  Zakona o zaradama zaposlenih u javnom sektoru i Zakona o nevladinim organizacijama.

Predstavnici i predstavnice nevladinih organizacija takođe su ukazali i na to da se nedovoljno prati primjena standarda elektronske pristupačnosti internet stranica, kao i da su internet prezentacije opština međusobno neusklađene. Zbog toga su nevladine organizacije pozvale Ministarstvo javne uprave da nacrt sljedećeg izvještaja o primjeni Strategije za reformu javne uprave, po uzoru na uporedne prakse, ponudi na komentare zaintesovanim građanama i građankama i nevladinim organizacijama.

U cilju uključivanja nevladinog sektora i građana i građanki u proces reforme javne uprave, predstavnicima nevladinog sektora je na sastanku prezentovan Nacrt smjernica za rješevanje problema javne uprave na lokalnom nivou, sa fokusom na potrebe građana i građanki (primjena design thinking pristupa), kao dio poziva za prijedloge projekata u okviru programske šeme WeBER 3.0 projekta. Zainteresovani za prijavu prijedloga su pozvani da identifikuju specifičan problem vezan za upravljanje ili reformu javne uprave na lokalnom nivou i da pristupe njegovom rješavanju kroz sedam ključnih koraka, poštujući principe održivog razvoja.

Pokretači civilnog društva na Zapadnom Balkanu za reformisanu javnu upravu – WeBER 3.0 je projekat koji za glavni cilj ima da dodatno osnaži organizacije civilnog društva da doprinesu transparentnijoj, otvorenijoj, odgovornijoj administraciji koja će biti fokusirana na građane i građanke, a time i administraciji koja je usklađenija sa EU u regionu Zapadnog Balkana. Projekat je finansiran od strane Evropske unije, koju predstavlja Evropska komisija, a kofinansiran od strane Austrijske razvojne agencije i Ministarstva javne uprave Crne Gore.

Objavljeno

Nalazi Izvještaja EK za 2023. godinu očekivani

Istraživačica javnih politika Instituta alternativa (IA) Dragana Jaćimović učestvovala je u online diskusiji u organizaciji Centra za evropske politike (CEP) na temu paketa proširenja Evropske unije (EU) za 2023. godinu i samog funkcionisanja demokratskih institucija u zemljama Zapadnog Balkana.

Učesnici su diskutovali i o nedavno objavljenim izvještajima Evropske komisije, ali i preporukama za dalji put zemalja Zapadnog Balkana ka reformi institucija i ispunjavanju uslova za dalju integraciju u EU.

„Nalazi posljednjeg izvještaja Evropske komisije, gdje su se ponovile kritike iz prethodnih godina, su očekivani. Nije bilo nazadovanja ali ni istaknutog napredovanja kada je u pitanju ocjena napretka Crne Gore“, zaključila je Jaćimović.

Jaćimović je, odgovarajući na pitanje o spremnosti Crne Gore da do 2028. godine postane 28. članica EU, poručila da ostaje da se vidi kako će nova 44. Vlada raditi na postizanju ovog prioriteta, koji je naveden kao jedan od glavnih ciljeva u radu nove izvršne vlasti. Istakla je da je članstvo u EU bio, bar deklarativno, prioritet i prethodnim vladama, ali da nije preduzeto dovoljno konkretnih akcija i postignutih rezultata u tom pogledu.

“Stagnacija procesa se najbolje ogleda u tome što poglavlja 23 i 24 nisu ispunjena ni deset godina otkako su definisana, i ovo utiče na ukupan napredak u pregovaračkom procesu, s obzirom na to da druga poglavlja ne mogu biti privremeno zatvorena prije ispunjavanja privremenih mjerila u okviru vladavine prava”, poručila je Jaćimović, dodajući da ovaj izvještaj daje jasne naznake šta treba uraditi u narednom periodu, a ono što se očekuje od nove Vlade je da najprije moguće oformi stabilnu i funkcionalnu pregovaračku strukturu.

„Postizanje dogovora o ključnim pozicijama u pravosuđu ključni je preduslov za reforme u pravosuđu. To je prvi korak za ispunjavanje privremenih mjerila u oblasti vladavine prava i zavisi isključivo od političke volje političkih partija“ zaključuje Jaćimović.

Ona je ukazala i na novu preporuku Evropske komisije koja se odnosi na otklanjanje rizika od infiltracije organizovanog kriminala i korupcije u pravosuđe, što je posebno važno kada se u obzir uzmu brojni slučajevi koje je Specijalno državno tužilaštvo pokrenulo i u kojima se pokazala ogromna infiltracija organizovanog kriminala u državne strukture.

Diskusiju je otvorio ambasador Italije u Srbiji, Nj. E. Luka Gori i generalni direktor za politiku susjedstva i pregovore o proširenju EU pri Evropskoj komisiji Gert Jan Koopman. Pored Jaćimović, komentare i nalaze su predstavili i panelisti iz zemalja Zapadnog Balkana: Strahinja Subotić (CEP), Simonida Kacarska (European Policy Institute – Skopje), Arbëresha Loxha Stublla (Group for Legal and Political Studies – Prishtina), Haris Ćutahija (Foreign Policy Initiative – Sarajevo), Daniel Prroni (Institute for Democracy and Mediation – Tirana).

Diskusiju možete pogledati na sljedećem linku.

Objavljeno

Političke partije drže ključ odmrzavanja puta ka EU

Evropska komisija je u godišnjem izvještaju zabilježila slabiju prosječnu ocjenu napretka, prepoznala da je u okviru temeljnih poglavlja u potpunosti ispunjena samo jedna preporuka, dok je prosječna ocjena spremnosti ostala ista.

Izostanak učinkovitog političkog dijaloga i konstruktivnog prisupa od strane političkih partija su posebno istaknuti u ovogodišnjem izvještaju, uz zaključak o nedostaku usmjerenja ka pitanjima pristupanja Evropskoj uniji (EU).

U sklopu temeljnih poglavlja, u okviru oblasti “funkcionisanje pravosuđa”, ponovljena je ocjena o izostanku napretka kao i 2021. godine, čime je to najlošije ocijenjeni aspekt u ovogodišnjem izvještaju. Tome je doprinijela činjenica što je u periodu od sredine septembra 2022. godine do kraja februara 2023. godine, koji je obuhvaćen izvještajem, Ustavni sud bio u blokadi.

U pogledu napretka, poglavlje 5 (javne nabavke), 12 (bezbjednost hrane, veterinarstvo i fitosanitarni nadzor) i 30 (vanjski odnosi), slabije su ocijenjena ove godine: određeni nivo napretka u odnosu na dobar napredak 2022. godine. Na drugoj strani, poglavlja 7 i 14, koja se odnosi na pravo intelektualne svojine i saobraćajnu politiku, ocijenjena su nešto bolje: dobar napredak u odnosi na ograničeni napredak u prošlogodišnjem izvještaju. Time prosječna ocjena napretka iznosi 3.12, u odnosu na 3.15 u 2022. godini.

Prosječna ocjena napretka po godinama

U pogledu spremnosti, nije bilo nikakvih pomaka pa je i prosječna ocjena ostala ista (3.12). Podsjećamo, od 2015. godine, Evropska komisija primjenjuje dva nivoa ocjenjivanja – “presjek stanja/spremnosti” i “ocjenu napretka”. Prvi nivo se odnosi na ocjenu sveukupnog stanja u oblastima koja pokrivaju pojedina poglavlja, dok se drugi nivo fokusira na izdvojenu ocjenu napretka koji je ostvaren tokom dvanaest mjeseci.

Izostanak fokusa na napredovanje u EU integracijama odražava se i u ponavljanju starih preporuka ali i direktnijoj formulaciji preporuka naročito u onim oblastima, gdje već duži period izostaju odlučniji koraci, kao u slučaju izmjene medijskog zakonodavstva. U sklopu klastera koji se odnosi na temeljna poglavlja, u potpunosti je ispunjena samo jedna od prošlogodišnjih preporuka, koja se odnosi na uspostavljanje strateškog okvira za reformu javne uprave, kroz usvajanje Programa reforme upravljanja javnim finansijama. Dakle, u poglavljima od kojih zavisi sveukupan napredak u pregovorima, desio se samo jedan mali pomak, koji i dalje ne garantuje isporučivanje konkretnih rezultata.

Posebno ističemo kao važnu preporuku, kojom se zahtijeva priprema mape puta za reformu javnih preduzeća, unapređenje upravljanja i nadzora nad njihovim radom,  i razvoj objektivnih kriterijuma za izbor njihovih upravljačkih organa. Nova i jednako važna je i preporuka koja se odnosi na potrebu da se adresira rizik od korupcije i infiltracije organizovanog kriminala u institucije pravosuđa i krivičnog gonjenja, kroz preventivne mjere ali i odlučniji pravosudni odgovor na otkrivene i pokrenute slučajeve.

Slično ranijim godinama, kritikovane su česte reorganizacije i smjene u javnoj upravi, a posebno je naglašen izostanak unapređenja Zakona o državnim službenicima i namještenicima. Evropska komisija je posebno naglasila da, umjesto da radi na unapređenju uslova za zapošljavanje koji su degradirani početkom 2021. godine kroz poboljšanje Zakona o državnim službenicima i namještenicima, parlamantarna većina je predložila izmjene Zakona o lokalnoj samoupravi, kojima bi se ovi uslovi degradirali i na lokalnom nivou, na šta smo i mi u Institutu alternativa upozoravali. Evropska komisija podvlači da su izmjene Zakona o slobodnom pristupu informacijama i dalje na čekanju, iako “proces pripreme i konsultacija već traje godinama”. Očekivano, i slično ranijim ocjenama iz nezvaničnog dokumenta za poglavlja 23 i 24, Evropska komisija je prepoznala agilnost u iniciranju slučajeva visoke korupcije i organizovanog kriminala pod novim glavnim specijalnim tužiocem. Ipak, ukazano je i na kontrast u broju pokrenutih slučajeva u odnosu na skoro nepostojeći bilans pravosnažnih presuda.

Pogledajte kako je EK ocijenila napredak u pojedinim poglavljima ove i prethodnih godina:

Tim Instituta alternativa

 

Objavljeno

O represiji korupcije u javnim nabavkama sa Policijom

Postupanje Policije u predmetima koji se tiču korupcije u javnim nabavkama bila je tema prvog u nizu sastanaka o učinku represivnih institucija u borbi protiv korupcije u javnim nabavkama.

Institut alternativa (IA) je 6. novembra organizovao sastanak kojem su prisustvovali predstavnici Ministarstva unutrašnjih poslova i Uprave policije.

Tokom zatvorenog sastanaka smo razgovarali o dosadašnjim rezultatima Uprave policije,  trenutnim kapacitetima za sprovođenje istraga, saradnji sa tužilaštvom i drugim državnim organima. Fokus razgovora bio je i na preprekama za sprovođenje efikasnih istraga u ovoj oblasti, kao i preporukama za unapređenje u tom dijelu.

Kao rezultat sastanka, IA će pripremiti pregled dosadašnjih rezultata Policije u borbi protiv korupcije u javnim nabavkama.

Sastanak je organizovan u okviru projekta “Javne nabavke pod lupom – Čuvari da čuvaju!“, koji sprovodimo uz podršku Ambasade Kraljevine Holandije u Srbiji i Crnoj Gori, kroz MATRA program podrške. Projekat ima za cilj da osnaži i motiviše čuvare budžeta da se bore protiv korupcije i neprikladnih uticaja u javnim nabavkama.

Objavljeno

Parlamentarni nadzor bezbjednosnog sektora i proces evrointegracija

Pored građanske, unutrašnje i sudske kontrole zakonitosti rada, važan aspekt kontrole i unapređenja bezbjednosnog sektora predstavlja parlamentarni nadzor. Osim što je nadležna za obezbjeđivanje zakonskih pretpostavki za funkcionisanje bezbjednosnog sektora, kroz donošenje zakona i strategija, Skupština Crne Gore vrši kontrolu i nadzor elemenata bezbjednosnog sektora, kao što su snage bezbjednosti i obavještajno-bezbjednosnog sektora, a u cilju kontrole transparentnosti, efikasnosti i odgovornosti.

Važnost kontrolne uloge Odbora za bezbjednost i odbranu i Skupštine, još je značajnija u svjetlu nedavnih dešavanja u sektoru bezbjednosti i odbrane, u prvom redu hapšenja visokopozicioniranih policijskih službenika, kao i člana Odbora za bezbjednost i odbranu, zbog navodnih veza sa organizovanim kriminalnim grupama.

Upravo je Skupština Crne Gore, Akcionim planom za poglavlja 23 i 24, prepoznata kao jedan od ključnih nosilaca aktivnosti koje dovode do ispunjenja prioriteta: imenovanja u pravosuđu, revizije zakonodavnog okvira u oblasti medija i slično. Međutim, Skupština nije bila na nivou zadatka kada je riječ o političkom dijalogu i konstruktivnom angažmanu u cilju jačanja parlamentarne kontrole u procesu pristupanja, što je zabilježeno u posljednjem izvještaju Evropske komisije za Crnu Goru.

Imajući u vidu značaj parlamentarne kontrole za ostvarivanje transparentnosti, efikasnosti i odgovornosti sektora bezbjednosti, kao i ulogu koju Skupština može imati u podsticanju reformi u ovom sektoru, ova analiza ima za cilj da ispita korišćenje i efikasnost trenutnih mehanizama parlamentarne kontrole bezbjednosnog sektora, te da pruži preporuke za njihovo unapređenje i posljedično ubrzanje ispunjavanja obaveza iz poglavlja 23 i 24, ali i ispunjavanja političkih kriterijuma, u dijelu koji se tiče funkcionisanja demokratskih institucija, a naročito parlamenta.