Objavljeno

Prva godina realizacije strategije reforme javne uprave

Protekla je prva godina primjene Strategije reforme javne uprave i Akcionog plana za njeno sprovođenje. Kao rezultat redovne istraživačke djelatnosti koja uključuje reformu javne uprave, Institut alternativa je u navedenom periodu pratio realizaciju Strategije i Akcionog plana.

U prilog modernizaciji, racionalizaciji i profesionalizaciji sistema državne uprave, Strategijom reforme javne uprave 2011-2016. godine prepoznata je potreba za unaprijeđenjem vladavine prava i odgovornosti javne uprave; poslovnog ambijenta, kvaliteta javnih usluga, kao i instutucionalne stabilnosti, funkcionalnosti i fleksibilnosti sistema javne uprave. Ovi ciljevi, kako je to u Strategiji prepoznato, treba da budu praćeni povećanjem transparentnosti i etičkog nivoa u javnoj upravi, što bi sve doprinijelo daljoj integraciji države u evropski administrativni prostor.

Međutim, u dosadašnjoj primjeni Strategije primjetni su brojni problemi. Naime, iako je Strategijom predviđena obaveza šestomjesečnog izvještavanja ona nije ispunjena, pa ni godinu dana od početka njene primjene nije objavljen niti jedan izvještaj o realizaciji predviđenih aktivnosti.

Tijelo koje je utvrđeno kao nadležno za koordinaciju aktivnosti na ostvarivanju ove Strategije, Savjet za regulatornu reformu i unaprijeđenje poslovnog ambijenta, održao je samo dva sastanka od usvajanja ovog dokumenta, ali nikada nisu razmatrane aktivnosti predviđene Strategijom. Zbog toga je krajnje vrijeme da se obrazuje posebno tijelo čiji bi zadatak podrazumijevao koordinaciju posla na reformi državne uprave. Uostalom, takvo tijelo za oblast lokalne samouprave, Koordinacioni odbor za reformu lokalne samouprave.

Jedan od evidentnih problema je nejasna raspodjela nadležnosti i odgovornosti između Ministarstva unutrašnjih poslova i Ministarstva finansija u vezi sa ključnim poslovima na realizaciji Strategije.

Šta je do sada učinjeno na reformi javne uprave u Crnoj Gori? Ostvareno tokom 2011. godine rezultat je uključivanja reforme državne uprave u sedam prioriteteta Evropske komisije koji zahtjevaju visok stepen uslaglašenosti sa kriterijumima za članstvo, pa su u okviru realizacije Akcionog plana na ispunjavanju preporuka EK iz 2011. godine usvojeni novi Zakon o državnoj upravi, Zakon o državnim službenicima i namještenicima, Zakon o teritorijalnoj organizaciji Crne Gore i Uredba o organizaciji i načinu rada državne uprave kojom su utemeljene organizacione promjene koje su pojedine organe uprave pozicionirale kao “organe u sastavu” ministarstava. Takođe, predviđena je centralizacija inspekcijskog nadzora i postojanje jedinstvenog inspektorata što je značajna novina u odnosu na prethodno zakonsko rješenje kojim je inspekcijski nadzor bio organizovan u resornim ministarstvima. Uprava za inspekcijske poslove će početi sa radom do kraja maja ove godine, dok će se inspekcijski poslovi fazno objedinjavati i to u prvoj fazi do kraja ove godine, a u drugoj do kraja 2013.

Usvojena je Strategija za razvoj međuopštinske saradnje u Crnoj Gori 2011-2015. godine. Krajem decembra usvojena je Pravno-institucionalna analiza organizacije sistema državne uprave sa prijedlogom budućih rješenja, sa ciljem da identifikuje probleme u funcionisanju uprave (u ljudskom, materijalnom i tehničkom smislu).

Naspram ostvarenog ostale su brojne neispunjene obaveze predviđene Akcionim planom za realizaciju Strategije. Tako, npr, neke od njih su uspostavljanje obaveznih programa obuke za pojedine kategorije službenika/namještenika; unaprijeđenje upravljanja ljudskim resursima kroz centralnu kadrovsku evidenciju i redovno ocjenjivanje rada državnih službenika i namještenika.

Na samom kraju je neophodno ukazati i na potrebu usvajanja Zakona o Vladi kako bi se način organizacije izvršne vlasti zakonski uredio, a ne na osnovu uredbi koje usvaja sama Vlada.

Uzimajući u obzir značaj reforme javne uprave, kao „krovne“ za sve druge reforme u zemlji, od izuzetne je važnosti striktno utvrđena institucionalna koordinacija procesa, kako bi se izbjegla „loša komunikacija“ i preklapanje nadležnosti između Ministarstva finansija i Ministarstva unutrašnjih poslova, kao i veća ovlašćenja Ministarstva finansija nego što su predviđena Uredbom o organizaciji rada državne uprave.

Institut alternativa će i u narednom periodu nastaviti da vrši monitoring reforme javne uprave u Crnoj Gori u skladu sa principima na kojima funkcionišu državne uprave u okviru evropskog administrativnog prostora, doprinoseći na taj način evaluaciji cjelokupnog procesa koji je zanemaren na nivou Vlade.

Stevo MUK
Predsjednik Upravnog odbora Institut alternativa

Objavljeno

Okrugli sto: Izazovi razvoja kombinovane socijalne politike u Crnoj Gori – iskustva Hrvatske

Institut alternativa je organizovao okrugli sto na temu „Izazovi razvoja kombinovane socijalne politike u Crnoj Gori – iskustva Hrvatske“. Okrugli sto je početni korak u realizaciji projekta „Izazovi razvoja kombinovane socijalne politike u Crnoj Gori“.

Cilj ovog projekta je da se podstakne razvoj kombinovane socijalne politike sa naglaskom na razvoj civilnog društva, kao važnog aktera socijalnih reformi i decentralizacije sistema socijalog staranja.

Na okruglom stolu je govorio prof. dr. sc. Gojko Bežovan, redovni profesor na katedri za socijalnu politiku Pravnog fakulteta u Zagrebu, koji je predstavio iskustva i rezultate razvoja kombinovane socijalne politike u Hrvatskoj.

Prof.dr. sc Gojko Bežovan je i predsjednik Centra za razvoj neprofitnih organizacija CERANEO, think tank organizacije koja prikuplja, analizira i istražuje probleme u području socijalne politike podstičući inovativne pristupe njihovog rješavanja.

Učesnici okruglog stola su bili predstavnici Ministarstva rada i socijalnog staranja, lokalne samouprave, privatnih i javnih ustanova socijalne zaštite, nevladinih organizacija, koje se bave različitim socijalnim pitanjima, UNDP-a i Instituta za strateške studije i projekcije.

U aktuelnom procesu reforme sistema socijalne zaštite afirmisani su osnovni principi razvoja socijalne politike uopšte, koji podrazumijevaju zajedničko djelovanje svih relevantnih socijalnih aktera u crnogorskom društvu, uzajamnu saradnju i koordinaciju, jačanje uloge lokalnih zajednica, privatizaciju socijalnih usluga, podsticanje razvoja socijalnih preduzeća i aktiviranje samih korisnika mjera zaštite i socijalnih transfera, čija je uloga u pozitivnom zakonodavstvu potpuno pasivna.

Sljedeća faza projekta je istraživanje, koje će dati objektivnu sliku o nivou uspostavljene saradnje između svih aktera socijalne politike u Crnoj Gori i ukazati na aktuelne probleme, ali i mogućnosti prevazilaženja istih. Učesnici okruglog stola su podržali ideju projekta i izrazili spremnost da daju pun doprinos njegovoj realizaciji.

Objavljeno

Unaprijediti reformu javne uprave

Racionalizacija i modernizacija državne uprave mora biti jedan od prioriteta u daljem procesu pristupanja zemlje Evropskoj uniji. Sam proces reforme državne uprave tokom prošle godine karakteriše usvajanje novih zakona koji su preduslov za njeno funkcionisanje, a jedan od njih je i Zakon o državnim službenicima i namještenicima. Ipak, usvajanje ovih zakona i dalje je nedovoljan preduslov za stvarnu reorganizaciju sistema državne uprave u Crnoj Gori.

Na problem prekobrojne administracije koja je uz to slaba i snažno ispolitizovana “opominje” Evropska komisija u izvještajima o napretku Crne Gore iz godine u godinu. Stoga se stiče utisak da, i pored stalnog potenciranja ovog problema iz Brisela, u Crnoj Gori i dalje postoji manjak političke volje za adekvatan odgovor na ovaj izazov.

U pokušaju da odgovori na problem “glomazne i nefunkcionalne administracije”, Vlada Crne Gore je u Strategiji reforme javne uprave 2011-2016. godine kao strateški cilj postavila usvajanje evropskih standarda za zapošljavanje koji uključuju i mjere za smanjenje broja zaposlenih, uz plan usvajanja socijalnih programa za prekobrojne. Međutim, sama Strategija ne objašnjava na koji način će se smanjenje broja zaposlenih postići a da to ne šteti efikasnosti rada same uprave. Takođe, malo toga je u protekloj godini (od usvajanja Strategije 31. 03. 2011. godine) urađeno u ispunjavanju ovog cilja.

Problem se dodatno komplikuje time što je rad državne uprave “opterećen” manjkom kvalifikovanog kadra koji može da “iznese” teret sve većih obaveza u procesu evropske integracije.

Zbog toga je u pravcu prilagođavanja rada i organizacije državne uprave u Crnoj Gori principima na kojima funkcionišu uprave u okviru evropskog administrativnog prostora, neophodno unaprijediti sistema napredovanja na osnovu rezultata rada, te osnažiti primjenu jasnih i transparentnih procedura za zapošljavanje. Budući da samo uprava koja počiva na ovim principima može biti kredibilna, za očekivati je da će sve složenije obaveze iz “evropske agende” uticati na jačanje političke volje koja će voditi stvarnom napretku u pravcu depolitizacije i racionalizacije državne uprave u Crnoj Gori.

Jovana Marović
Koordinatorka istraživanja

Objavljeno

Nedostatak antikorupcijske politike u sistemu javnih nabavki u Crnoj Gori

S obzirom na to da javne nabavke predstavljaju jedno od glavnih žarišta korupcije u Crnoj Gori, u Strategiji razvoja sistema javnih nabavki za period 2011-2015. godine nije adekvatno tretirano pitanje suzbijanja korupcije. U Strategiji, kao i u Akcionom planu za njeno sprovođenje ,predviđene su svega dvije mjere za borbu protiv korupcije: potpisivanje sporazuma o saradnji Uprave za javne nabavke sa ključnim antikorupcijskim institucijama (Uprava za antikorupcijsku inicijativu, Komisija za sprječavanje sukoba interesa, Državna revizorska institucija), kao i sprovođenje kampanje o jačanju javne svijesti u postupcima javnih nabavki. Ove mjere nijesu dovoljne za uspješnu antikorupcijsku politiku u narednom četvorogodišnjem periodu, posebno imajući u vidu da je Direkcija, odnosno sadašnja Uprava za javne nabavke, tokom 2010. i 2011. godine potpisala sporazume o saradnji sa ključnim antikorupcijskim institucijama: Upravom za antikorupcijsku inicijativu i Komisijom za sprječavanje konflikta interesa. Rezultati potpisanih sporazuma, odnosno evaluacija saradnje na temelju potpisanih sporazuma, još uvijek nijesu poznati.

Zbog toga je od posebne važnosti mjere za borbu protiv korupcije konkretizovati i definisati u skladu sa rizicima za pojavu korupcije u različitim fazama postupka javne nabavke. Kjučni rizici za pojavu korupcije postoje već u fazi planiranja, pripreme tenderske dokumentacije, tokom sprovođenja postupka javne nabavke, kao i nakon zaključenja ugovora o javnim nabavkama.

Novi Zakon o javnim nabavkama koji je stupio na snagu 1. januara 2012. godine propisuje određena pozitivna rješenja u odnosu na prethodni zakonski okvir, pogotovo u dijelu planiranja javnih nabavki; uslova za učestvovanje u postupku; definisanje predmeta javne nabavke; procedura, itd. Međutim, tri mjeseca nakon stupanja na snagu novog Zakona o javnim nabavkama, još uvijek nije moguće sagledati domete njegove primjene.

Najzad, primjetno je da Plan javnih nabavki za 2012. godinu većine naručilaca i dalje sadrži ukupnu vrijednost javnih nabavki i planirana sredstva za nabavke po vrsti predmeta (robe, radovi, usluge), a ne sadrži okvirno vrijeme za pokretanje postupka i poziciju u budžetu, kako je propisano podzakonskim aktom koji se odnosi na plan javnih nabavki, koji je počeo da se primjenjuje stupanjem na snagu novog Zakona o javnim nabavkama 01. 01. 2012. godine.

mr Milica Popović
Istraživačica javnih politika, Institut alternativa

Objavljeno

Intervju koordinatorke istraživanja Jovane Marović za Balkan Insight

Intervju koordinatorke istraživanja Instituta alternativa Jovane Marović za Balkan Insight povodom imenovanja predstavnika NVO u radne grupe za poglavlja 23 i 24 u procesu pregovora za članstvo u EU, 12. mart 2012. godine

1. Koliko nevladinih organizacija je kandidovalo svoje predstavnike?

Glavni pregovarač je na press konferenciji istakao da je dostavljeno 10 obrazaca za učešće u radnim grupama za poglavlja 23 i 24 od strane nevladinih organizacija.

2. U čemu će se Vaša uloga, pojedinačno, kao predstavnice Instituta alternativa, sastojati? Na kojim stvarima ćete insistirati?

Institut alternativa se u dosadašnjem istraživačkom radu intenzivno bavio oblastima koje su posebno osjetljive za korupciju: javne nabavke; javno-privatna partnerstva; pitanjima koja su u neposrednoj vezi sa planiranjem i izvršenjem budžeta na lokalnom i državnom nivou; funkcionisanjem i reformom državne i lokalne samouprave. Tokom kontinuiranog bavljenja ovim oblastima Institut je objavio brojne publikacije, analize, komentare, formulisao brojne predloge i preporuke praktičnih politika od kojih je veliki dio inkorporiran u finalne normativne akte. Otuda će moja uloga u okviru radne grupe za proces pregovaranja za članstvo u Evropskoj uniji kao predstavnice Instituta alternativa podrazumijevati doprinos u oblasti borbe protiv korupcije, i to posebno u ovim politikama u kojima se Institut specijalizovao.

3. U slučaju da znate, na osnovu kojih kriterijuma ste izabrani Vi i ostalih 5 predstavnika?

Kao što sam već navela u odgovoru na prethodno pitanje, moj izbor je utemeljen na dosadašnjem radu Instituta alternativa u oblastima koje su u okviru Poglavlja 23, kao i mojih akademskih i profesionalnih referenci koje su, takođe, u okviru oblasti koja je sastavni dio ovog poglavlja (prava državljana EU).

4. Da li je tačno da je ovo prvi put da predstavnici NVO učestvuju u pregovorima jedne zemlje kandidata sa EU i čija je to zasluga, inicijativa i sl?

Nevladin sektor je i do sada učestvovao (manje formalno i u manjoj mjeri) u pregovorima, ali će ovo biti prvi put da direktno učestvuje u radu radnih grupa. Ovo uključivanje je uslovljeno kompleksnošću samog procesa pregovaranja, ali i manjkom administrativnih kapaciteta u državnim institucijama koji zahtijeva “spoljni” ekspertski doprinos.