Objavljeno

Blog: Stambena korupcija

Vlada je objavila spisak 98 funkcionera kojima je u protekle tri godine rješavala takozvane stambene potrebe. Iako je riječ o samo djeliću cijele informacije koju javnost s pravom traži od svoje vlade, očigledno je o kolikim razmjerama nepravde se radi. Pokazalo se ono što smo i naslućivali. Narodne pare se krčme među funkcionerima bez reda i načina. Nasuprot za socijalne slučajeve i nižu klasu važe strog zakon i rigorozna primjena. Zakon koji propisuje da socijalnu pomoć ne može ostvariti lice koje ima zemljište u gradskom ili prigradskom građevinskom rejonu nezavisno od kvadrature, ili ima livadu veću od 60 ari ili ima više od dva grla stoke.

Tajnovitost kojom je prekrivena praksa dodjele stanova i kredita narušava integritet javnih funkcionera i službenika. Nema javnog poziva, lista prijavljenih, rang lista, konačnih odluka. Funkcioneri i službenici čak ni među sobom nisu ravnopravni. Odabrani ostaju dužnici moćnika kojima u tajnosti vraćaju dug. Bilo bi zato zanimljivo vidjeti kako izgledaju zahtjevi imućnih funkcionera ispostavljeni stambenoj komisiji Vlade, kako izgledaju diskusije članova Komisije i na kraju kako glasaju. Može biti da i među njima neko kaže ono što se vidi golim okom – dajte ljudi da ne ispadamo smiješni i dajemo ljudima koji već imaju kuće i stanove.

Starije generacije će se sjetiti da je još u seriji “Vruć vetar” Borivoje Šurdilović zvani Šurda izgurao sa liste za stan jednog kolegu kojeg su dvije žene napustile zbog neriješenog stambenog pitanja. Danas svaki funkcioner ima pravo da se razvede više puta, a svaka bivša žena ili muž funkcionera ima pravo na jedan stan. Dovoljan razlog da stambena komisija ekspresno iz budžeta finansira razvod i relaksira druga/drugaricu funkcionera obaveza koje ima neki prosječan građanin.

Vladina stambena komisija posredno vodi računa i o stambenim potrebama djece funkcionera. Naprimjer, kad funkcioner (Radonjić, Medenica) pokloni stan svom nasljedniku, a onda se kao novopečeni beskućnik pojavi pred Komisijom koja mu galantno obezbjeđuje novu nekretninu, onda je u stvari riječ o rješavanju stambenih potreba djece funkcionera, a ne funkcionera. Mala koruptivna šema među partijski, porodično i interesno povezanim funkcionerima u vladi, sudovima, tužilaštvima…

Objavljeni podaci odlučno demantuju priču premijera kako funkcioneri nisu ”gubavci“ već zaslužnici. Ne samo što nisu gubavci nego su privilegovani do mjere nedopustivog. Gubavci su u stvari svi oni zaposleni u privatnim kompanijama koje finansiraju rad javne uprave. Ne bi bilo prirodnije nego da udruženja i sindikalne organizacije zaposlenih u privatnim kompanijama, vode borbu protiv naopake i diskriminatorne politike vlade i opština. Jer nikog više od njih, ova i ovakva politika vlade i javnih institucija na svim nivoima, ne dovodi u neravnopravan položaj.

Nije ovdje riječ samo o funkcionerima. Država protivustavno privileguje zaposlene u javnom sektoru u odnosu na one zaposlene u privatnom sektoru.

Marko Marković, jednako je dobar student i radnik kao i Petar Petrović. Petar je zaposlen u privatnoj firmi, a Marko u državnoj ustanovi, ali nemaju ista prava na “rješavanje stambenog pitanja“. Petar Petrović mora u banku za opasno zahtjevan kredit, a Marko Marković koji radi u javnoj upravi u stambenu komisiju po veoma privilegovan. I baš briga Marka Markovića za Petra Petrovića koji ga zajedno sa svojim poslodavcem privatnikom finansiraju da bi Marko kupio stan prije i po boljim uslovima nego što će Petar ikad imati.

Razmjere prakse kupovine stanova i davanja kredita su značajno šire od onoga što je vladina stambena komisija. Korišćenje narodnog novca za funkcionerske potrebe široko je rasprostranjeno i u lokalnim samoupravama i javnim preduzećima. Kad god platiš porez, kartu za prolaz kroz tunel Sozina ili račun za vodu, Ti građanine finansiraš i nečiji novi stan, renoviranje stana, stan za bivšu ženu ili djecu i slične marifetluke.

Ne samo pravnicima već i svim stanarima stambenih zgrada može biti interesantan, ako ne i šokantan podatak da se upravo u Zakonu o održavanju stambenih zgrada nalazi pravni osnov za donošenje odluka o rješavanju stambenih. Za rubriku vjerovali ili ne, ili makar mali vodič kako zamutiti vodu da se ne vidi korupcija. Pošto bi zaista bilo providno da se usvoji poseban zakon za stambeno zbrinjavanja funkcionera, ove odredbe su opstajale na marginama spomenutog zakona. Zao smo Ustavnom sudu podnijeli inicijativu za ukidanje ovih odredbi, a poslanici Demokratske Crne Gore su uradili isto u namjeri da ubrzaju ovaj postupak. U vrijeme donošenja posljednjih izmjena spomenutog zakona 2014 zakona, poslanik Neven Gošović je amandmanski pokušao da zaustavi uvođenje ovog zakonskog osnova, ali je bio nadglasan.

Kako izgleda sistem jednokratnih pomoći koje dijeli država odnosno ministri mogli smo da vidimo onda kad su u javnost dospjeli dokumenti koji potvrđuju da je Ministarstvo prosvjete u vrijeme Miga Stijepovića, sve formalno vodeći socijalnu brigu, pomagao prebogate funkcionere i partijske drugove. Dvije godine prođoše, a tužilaštvo i dalje izviđa.

Napredovali smo, nema sumnje. Nekada je visoki partijski funkcioner i vlastima bliski mogao milošću Šefa dobiti pravo da uveze cisternu nafte ili šleper cigara. Danas je na sceni sistem koji zloupotrebljava javni novac kroz brojne šeme finansiranja uvijek naraslih i nadasve nezasluženih potreba državno – partijskih aparatčika.

Narod nije blesav, vidi i zna. Vazda mu je smetao krivi, a ne mali dio. A da je ovdje krivi dio svakome je jasno. Ipak, narodu treba još poprilično građanske hrabrosti da se nepravdi suprotstavi bilo kakvim građanskim protestom i svakako na izborima. A da bi narod mogao da napravi jasnu razliku između ove politike i one koju nudi opozicija, ova bi morala da kristalno jasno i ubjedljivo proklamuje i potvrdi (u opštinama kojima rukovodi) da neće raditi isto.

Pravo pitanje je kako smo dopustili svih ovih godina da se očuva i opstane takva nepravedna praksa i na kraju koliko je izvjesno da se pored nas ovakvih kakvi smo (opozicija, mediji, NVO i građani) ovo neće nastaviti?

A jedini ispravan zahtjev je da se prestane sa ovakvom politikom i praksom, da se ukinu odredbe Zakona koji je ovo dozvolio, da se ukinu prateće odluke vlade i opština i raspusti ova i sve druge slične Komisije.

Stevo Muk
Predsjednik Upravnog odbora

Blog je originalno objavljen u Dnevnim novinama Vijesti kao i na portalu Vijesti. 

Objavljeno

ASK štiti umjesto da procesuira sukob interesa

Nevladine organizacije Akcija za ljudska prava (HRA), Mreža za afirmaciju nevladinog sektora – MANS, Institut alternativa (IA) i Centar za građansko obrazovanje (CGO) uputile su 9.8.2019. godine Agenciji za sprječavanje korupcije (ASK), dva zahtjeva za utvrđivanje povreda odredbi Zakona o sprječavanju korupcije u pogledu sukoba interesa od strane predsjednika Sudskog savjeta Mladena Vukčevića i predsjednice Vrhovnog suda Crne Gore i članice Sudskog savjeta Vesne Medenice. Zahtjevi su podnijeti zato što se Vukčević i Medenica prilikom odlučivanja o izboru kandidata za sudije osnovnih sudova u julu mjesecu nijesu izuzeli iz odlučivanja o izboru četiri kandidata – djece njihovih dugogodišnjih prijatelja, odnosno savjetnice iz kabineta.

Mladen Vukčević se nije izuzeo iz odlučivanja o izboru Milene Marković, kćerke njegovog dugogodišnjeg kolege prof. dr Sava Markovića, rektora Univerziteta Mediteran, na kojem Vukčević radi kao redovni profesor, dok se Vesna Medenica nije izuzela iz odlučivanja o izboru Tijane Badnjar, savjetnice iz njenog kabineta, Nede Vukoslavčević, kćerke njene vjenčane kume Stojanke Radović i Mirka Kojovića, sina njenog dugogodišnjeg kolege i zamjenika Radula Kojovića.

Medenica i Vukčević nijesu postupili u skladu sa Poslovnikom o radu Sudskog savjeta, koji u članu 10 zahtijeva od predsjednika ili člana Sudskog savjeta da se izuzme iz učešća u razmatranju pitanja i odlučivanja koje se tiče njega, srodnika, supružnika, kao i “ako postoje druge okolnosti koje izazivaju sumnju u nepristrasnost”, i da o postojanju razloga za izuzeće odmah obavijeste Sudski savjet. Protivno ovoj normi, oni su učestvovali i u ispitivanju i ocjenjivanju s njima povezanih osoba – kandidata na konkursu i u donošenju konačne odluke o njihovom izboru. Na taj način su pored Poslovnika prekršili i Zakon o Sudskom savjetu i sudijama koji od članova Sudskog savjeta zahtijeva nepristrasnost, kao i Zakon o sprječavanju korupcije, koji zahtijeva poštovanje propisa o sprječavanju sukoba interesa, tj. izuzeće u slučaju okolnosti koje ukazuju na sukob interesa u odnosu na povezana lica.

ASK je 19.8.2019. godine donijela dva skoro identična akta u formi “Obavještenja podnosiocima zahtjeva” kojima je odbila zahtjeve za pokretanje postupka sa zaključkom da je izbor kandidata sproveden u skladu sa Zakonom i Poslovnikom o radu Sudskog savjeta.

Iz akata ASK-a se ne vidi da je ASK uopšte sprovodila radnje koje je po Zakonu o sprječavanju korupcije (čl. 34 i 35) bila dužna da sprovede prilikom postupanja po zahtjevima – da zahtjeva pismeno izjašnjenje Vukčevića i Medenice, kao i da utvrdi relevantne činjenice i okolnosti i ispita da li su Vukčević i Medenica zatražili izuzeće u tom slučaju.

Umjesto toga, u tim aktima je ukazano da “najveći broj prijavljenih lica na oglasu za sudije čine uglavnom savjetnici i saradnici u sudovima“, te da “i pet sudija članova Sudskog savjeta imaju savjetnike koji im pomažu u radu“. Umjesto obrazloženja o tome zašto odbija da sprovede postupak u skladu sa zakonom, ASK je postavila pitanje: “Imajući u vidu da se u toku jedne godine kod istog sudije može promijeniti nekoliko savjetnika, da li bi to značilo da svi ti savjetnici ne bi trebalo da konkurišu za kandidate za sudije, jer je neki član Sudskog savjeta iz reda sudija, sudija kod kojeg je kandidat bio raspoređen, kao i da li predsjednik ili članovi Sudskog savjeta moraju da zatraže izuzeće bilo iz Komisije ili Savjeta tokom odlučivanja po oglasu za izbor kandidata za sudiju, ukoliko je taj kandidat sin ili kćerka njihovog kolege, koleginice ili kume?” ASK je tome dodala i sljedeće zapažanje: “Napominjemo da je članom 3 Zakona o Sudskom savjetu i sudijama propisano da članovi Sudskog savjeta moraju biti lica visokih moralnih i profesionalnih kvaliteta, te da u obavljanju svojih dužnosti članovi Sudskog savjeta postupaju nezavisno i nepristrasno, pa bi takav stav predstavljao diskriminaciju samih kandidata“.

Odbijanjem naših zahtjeva da sprovedu postupak, ispitaju okolnosti i utvrde sukob interesa u situaciji u kojoj su predsjednik i članica Sudskog savjeta učestvovali u postupku izbora njima bliskih osoba za kandidate za sudije, ASK pokazuje da nema kapacitet ili da iz nekog razloga ne smije da dosljedno sprovede Zakon o sprječavanu korupcije. I jedno i drugo ozbiljno ugrožavaju poziciju ASK-a, a što svakako ne doprinosi popravljanju opominjućih primjedbi na koje je ukazala i Evropska komisija u svom izvještaju.

ASK je bio u obavezi da pokrene postupak, ispita okolnosti i jasno da mišljenje o višestrukom sukobu interesa koji dovode u pitanje autoritet sudstva. Umjesto toga, odgovorni u ASK-u su podržali nepoštovanje zakona i podzakonskih odredbi o izuzeću članova Sudskog savjeta u situacijama u kojima postoji opravdan razlog za sumnju u njihovu nepristrasnost. Podsjećamo, mi nijesmo sporili pravo savjetnika i djece prijatelja da se prijave na oglas i budu birani za sudije. Ali, sporili smo da u tom njihovom izboru učestvuju članovi Sudskog savjeta koji su sa njima povezani bliskim porodičnim, prijateljskim i profesionalnim vezama jer to predstavlja nesumnjivi sukob interesa. Institut izuzeća obezbjeđuje nepristrasnost i pravičnost svakog postupka odlučivanja u kojem se očekuje nepristrasnost. To je sastavni dio i garancije pravičnosti suđenja, pri čemu je Evropski sud za ljudska prava odavno zaključio da je nebitno je li osoba u čiju se nepristrasnost objektivno sumnja stvarno pristrasna ili ne, za kršenje pravičnosti postupka je dovoljno to što je javnost imala opravdan razlog za sumnju u odlučivanje osobe. Konačno, Sudski savjet čini devet članova, pa je jasno da je odluka mogla biti donijeta i u slučaju izuzimanja jednog ili dvoje članova iz postupka izbora.

Zbog objektivne sumnje koju su izazvali njihovi bliski odnosi sa pojedinim kandidatima i njihovim roditeljima, jedino logično, zakonito i moralno ispravno rješenje bilo je da Mladen Vukčević i Vesna Medenica zatraže svoje izuzeće iz postupka izbora tih kandidata, i da Sudski savjet bez odlaganja donese odluku o njihovom izuzimanju. Na predmetni javni oglas se prijavilo više od 40 kandidata, dok je sukob interesa postojao samo kod nekolicine, koji su na kraju i izabrani. Nemoguće je ispratiti svaki pojedinačni slučaj s obzirom na to da ne postoji javna evidencija o raspoređivanju savjetnika kod pojedinih sudija. Ipak, u društvu vladavine prava od članova Savjeta, a pogotovo sudija, očekuje se da samoinicijativno prijave okolnosti koje dovode u sumnju njihovu nepristrasnost i zatraže svoje izuzeće, te tako sačuvaju integritet institucije koju čine i dokažu svoje visoke moralne kvalitete koji su ih preporučili za funkciju. Podsjećamo da je dnevni list Dan prije izbora objavio tekst kojim je i najšira javnost bila obaviještena o vezama između članova Sudskog savjeta i kandidatima prijavljenim na konkurs za izbor sudija.

Mišljenje ASK-a da članovi Sudskog savjeta ne treba da budu izuzeti iz odlučivanja o izboru njihovih savjetnika ili djece njihovih bliskih prijatelja i kolega za sudije, već da treba slijepo vjerovati u moralnost članova Savjeta, koju njihov položaj navodno garantuje, obesmišljava djelovanje ASK kako u odnosu na članove Sudskog savjeta, tako i na druge državne službenike. Zadatak ASK-a je da se bavi poslovima sprječavanja sukoba javnog i privatnog interesa, a ne da procjenjuje moralnost onih protiv kojih se podnose inicijative, pa su stoga odluke donijete po našim zahtjevima sušta suprotnost tom zadatku.

HRA, MANS, CGO i IA će iskoristiti postojeće mehanizme kako bi ove inicijative do kraja procesuirali i na taj način doprinosili uspostavljanju vladavine prava u Crnoj Gori. Dodatno, međunarodne organizacije koje prate borbu protiv korupcije i reformu pravosuđa u Crnoj Gori ćemo detaljno obavijestiti o ovom slučaju jer cijenimo da je vrijedan posebne obrade i u njihovim dokumentima.

Objavljeno

Funkcioneri za deceniju čašćeni 13,6 miliona eura

U Sloveniji i Hrvatskoj, koje su članice EU, a nekada su kao Crna Gora bile dio Jugoslavije ne postoji praksa odobravanja stambenih kredita javnim službenicima

Informacija da je 96 funkcionera od 2016. dobilo po povlaštenim uslovima stan ili stambeni kredit, samo je vrh ledenog brijega jer je za te namjene od 2009. do kraja 2018. potrošeno više od 13,6 miliona eura, pokazala je analiza „Dana” i NVO Institut alternativa. Sudeći prema završnim računima budžeta od 2009. godine, Vlada Crne Gore je ignorisala podatke koje je sama konstatovala u Strategiji socijalnog stanovanja, prema kojima u Crnoj Gori svako deseto domaćinstvo čine podstanarske porodice, odnosno 18.425 domaćinstava sa najmanje 60.000 članova nema riješeno stambeno pitanje, dok su u isto vrijeme već zbrinuti funkcioneri dobijali drugi ili treći stan.

Kome je, pod kojim uslovima i na osnovu kojih kriterijuma taj novac podijeljen nije u potpunosti poznato, sve zahvaljujući odluci Vladine komisije za stambena pitanja da te informacije proglasi stepenom tajnosti „interno“. Iz Generalnog sekretarijata Vlade nijesu htjeli da odgovore na novinarska pitanja po kom pravnom osnovu je informacija o dodijeljenim stambenim kreditima funkcionerima proglašena tajnom, kada je preko 13 miliona eura javnog novca potrošeno u te svrhe, kao ni ko je odlučio da ti podaci budu tajni.

Podatke ko je i pod kojim uslovima dobio stanove i stambene i potrošačke kredite i to iz budžeta građana u više navrata su tražili „Dan“, kao i NVO Institut alternativa i MANS. Ti podaci su traženi od Komisije za stambena pitanja, Vlade, Generalnog sekretarijata i Uprave za imovinu, ali odgovor je uvijek bio isti i u suštini se svodio na to da je veći interes da se sakrije ko je o trošku građana zbrinuo sebe zahvaljujući tome što je javni funkcioner, nego da isti taj narod koji puni državnu kasu zna kome je i za šta otišao njegov novac.

Jedan od odgovora koji je najspecifičnije opravdanje zašto se od građana krije kako se funkcioneri čašćavaju od njihovog novca potpisao je sadašnji ministar odbrane Predrag Bošković dok je bio predsjednik Komisije za stambena pitanja. On objašnjava da se informacije o kreditima funkcionera proglašavaju tajnom jer bi njihovo objavljivanje „imalo za posledicu ozbiljnu zabrinutost građana i opravdano nepovjerenje u način rada Komisije za stambena pitanja Vlade Crne Gore, kao institucije koja je zadužena za obavljanje poslova u ime i za račun Vlade Crne Gore”.

Bivši hrvatski povjerenik za informisanje Anamarija Musa u izjavi za „Dan” je izričita i poručuje da to ko je dobio stambeni kredit od države javna je stvar i takav podatak mora u potpunosti biti javno dostupan.

– Nema razloga da se zaštiti podatak zašto je neko povlašten da sredstvima građana prikupljenim kroz poreze i druga davanja dobije ono na što drugi nemaju pravo. U Hrvatskoj je ta praksa uglavnom napuštena, ranije je bilo dodjele subvencioniranih kredita za određene grupe (npr. za zaposlene na univerzitetima), a danas još takva praksa postoji u policiji i vojsci, odnosno za branitelje – kaže Musa.

Ipak hrvatsko Ministarstvo branitelja javno objavljuje liste branitelja koji se kvalifikuju za dodjelu stana ili kredita. Hrvatski Sabor takođe, objavljuje liste troškova zastupnika iz kojih se vidi ko koristi pravo na pomoć za stanovanje, ako ne žive blizu Zagreba.

Musa ističe da dodjele stanova ili povlaštenih kredita pojedinim grupama građana treba maksimalno ograničiti i omogućiti ih samo onim grupama lica koje zbog prirode posla, statusa ili zasluga trebaju takvu vrstu pomoći i gdje je razumno da one budu dane. Ona smatra da krediti i stanovi treba da se daju onima koji obavljaju opasne poslove ili ih je nužno zadržati u sistemu.

– Zašto bi javni funkcioneri kao takvi dobivali povlastice, nije mi jasno. Oni su ionako samo privremeno na funkciji. Ako bi se to dopustilo, onda bi značilo da bi svakom građaninu bilo najpametnije da se dokopa neke funkcije, sredi svoje stambeno i druga finansijska pitanja, i nakon toga je miran. To nije smisao politike, nije smisao javne službe. One bi trebalo da budu u javnom interesu, a ne vlastitom – kategorična je Musa.

U zemljama Evropske unije, čijem članstvu teži Crna Gora, funcioneri teško da mogu računati na povlastice u rješavanju stambenih pitanja, kao u Crnoj Gori. Iz Vlade Hrvatske nijesu bili raspoloženi da govore na tu temu, ali druga članica EU, a s kojom smo nekada dijelili prostor Jugoslavije, Slovenija i te kako jeste. Naime, slovenački službenici i funkcioneri ne mogu računati da će se skućiti na račun građana, a više što mogu jeste da budu podstanari u državnom stanu.

– Praksa odobravanja stambenih kredita javnim službenicima ne postoji – izričiti su u Vladi Slovenije.

Navode da se službeno stanovanje dodjeljuje državnim službenicima i funkcionerima u skladu s Pravilnikom o stanovanju, odnosno licima iz državnog aparata je omogućeno da iznajme stan od države i plaćaju rentu.

– Korisnici za dodjelu stanova su državni službenici koji su zaposleni u organima državne uprave, izuzev policije i slovenačkih oružanih snaga i funkcionera. Osnovni opšti uslov za dodjeljivanje nastanjenog stana od strane korisnika je nevlasništvo nad imovinom, što omogućava korisniku i licima koja će s njim živjeti normalnu upotrebu na udaljenosti od 60 km od mjesta zaposlenja. Zbog prirode posla, dužina je 20 km za službenike. Službeno stanovanje se dodjeljuje na različitim osnovama: službenici i državni službenici na dužnosti za vrijeme trajanja svojih dužnosti, na tenderu za period rada u državnoj upravi, van tendera za period od tri godine, u svrhu hitnih službenih potreba za period od dvije godine uz mogućnost produženja – navode u Vladi Slovenije.

U Ministarstvu javne uprave Slovenije navode da javno ne objavljuju podatke o stanarima službenih stanova.

– Objavljivanje takvih podataka može dovesti do otkrivanja ličnih podataka od strane pojedinih stanara, što bi, naravno, bilo u suprotnosti s propisima koji uređuju zaštitu ličnih podataka – kažu u tom ministarstvu.

U Crnoj Gori funkcioneri jedno vrijeme žive u državnim stanovima i na kraju ih otkupe, pod povoljnim uslovima, kao što je to slučaj s predsjednikom Milom Đukanovićem. On je stan od 114 kvadrata u ekskluzivnom podgoričkom naselju Gorica otkupio od države pod povoljnim uslovima, a prema najranijim podacima o njegovim prihodima koji datiraju iz 2005, imao je platu od 456 eura. Sadašnji premijer Duško Marković dobio je od države kredit od 20.000 eura, dok je bivši predsjednik Vlade Igor Lukšić od države pod povoljnim uslovima pozajmio 45.000 eura.

Premijer Marković je nedavno na Premijerskom satu čak izjavio da je davanje stanova i kredita funkcionerima normalno.

– Valjda je normalno da im država (gle čuda!) kao poslodavac omogući da po povoljnijim uslovima obezbijede krov nad glavom. Trn u oku su vam funkcioneri, pa ste pitanje postavili tako, da pomišljam da bi Crna Gora bila obećana zemlja kada bi funkcioneri bili beskućnici – rekao je premijer.

Institut alternativa je podnio inicijativu Ustavnom sudu Crne Gore za ocjenu ustavnosti odredbi Zakona o održavanju stambenih zgrada koje Vlada koristi kao osnov za donošenje i primjenu odluka o rješavanju stambenih potreba funkcionera. Smatraju da se spornim odredbama „vještački održavaju u životu“ podzakonska akta koja uređuju pitanja van ovog zakona i koji su „zaostavština“ starog sistema.

Ta NVO je s partnerima iz civilnog sektora pokušala da pokrene peticiju kako bi se s akata Komisije za stambena pitanja skinula oznaka tajnosti i konačno saznalo koji funkcioneri su od 2006. do danas dobili stan ili stambeni kredit. Ministarstvo javne uprave je odbilo da na portalu ePeticije da građanima priliku da daju mišljenje na taj predlog.

Povlastice funkcionerima nisu normalna stvar

Prilikom jedne od posjeta Crnoj Gori, predstavnici međunarodnih organizacija kazali su da davanje kredita funkcionerima nije normalna stvar. Na pitanje da li u članicama EU postoje prakse dodjele stanova i povoljnih stambenih kredita, jedan od predstavnika je kazao da znaju za tu praksu.

– Znam da u nekim državama, državni službenici (ili neki od njih) imaju pristup posebnim rekreativnim ili smještajnim kapacitetima u vlasništvu države, kao i da države pružaju zaposlenima izjave o garancijama koje vode do kredita po povoljnijim uslovima od strane komercijalnih banaka. Ništa više od ovoga, a i ove prakse su zaostavštine iz prošlosti, od kojih države sve više odustaju – naveo je on.

Siromašne ograničili, sebe čašćavaju

Iako je darežljiva prema funkcionerima, država se potrudila da socijalno ugroženim građanima maksimalno ograniči davanje materijalnog obezbjeđenja porodice, koje za pojedinca iznosi 63, a za porodicu sa pet i više članova oko 120 eura. Tako socijalnu pomoć ne može ostvariti lice koje na primjer ima zemljište u gradskom ili prigradskom građevinskom rejonu nezavisno od kvadrature, ili ima livadu koju možda ne može ni obrađivati, a ako je ona veća od 60 ari. Isto tako socijalu ne može imati građanin koji na selu ima više od dva grla stoke. Na drugoj strani, ministar rada i socijalnog staranja Kemal Purišić je takođe dobio stan od države, iako je već bio stambeno zbrinut.

Prema ocjeni Mirze Krnića iz organizacije „Kod“, u rješavanju stambenog pitanja država treba da pomaže one koji ne mogu sami da ga riješe, prije svega jer smo i po Ustavu država socijalne pravde, a drugo jer bi se time stvarali bolji uslovi za život najugroženijih i često socijalno marginalizovanih grupa građana, koje bi tako mogli lakše uključiti u zajednicu.

– Sve odluke Vlade koje favorizuju funkcionere treba ukinuti i kroz niz mjera u poreskoj politici pospješiti proces koji bi dodatno oporezovao višak stambenog prostora gdje god ga ima, a sa druge strane, koji bi kanalisao tako prikupljena sredstva ka rješavanju stambenog pitanja onima koji zaista ne mogu sami da ga riješe. Na taj način bi društvo bilo solidarnije, pravednije, a time i efikasnije – jer građanin koji je uvažen od države kada je u stanju potrebe, više može doprinijeti toj istoj državi – ističe Krnić.

Novinar: Milan Sekulović

Ovaj članak je nastao u okviru projekta „Money Watch: Civilno društvo, Čuvar budžeta!”, koji sprovodi Institut alternativa u saradnji s NVO Novi horizont i Institutom za javne financije, uz podršku Evropske unije i kofinansiranje Ministarstva javne uprave. Sadržaj ovog članka je isključiva odgovornost autora i ni na koji način ne odražava stavove Evropske unije i Ministarstva javne uprave.

Tekst je originalno objavljen u Dnevnim novinama ”Dan”.

Objavljeno

Stanovi i krediti olakšali kasu Tivta za 2,5 miliona

Kako u Tivtu u posljednje tri godine funkcioniše presipanje javnih fondova u džepove lokalnih službenika i funkcionera

Opština Tivat je u “rješavanje stambenih pitanja“ čelnika i zaposlenih u lokalnoj upravi i javnim preduzećima i ustanovama, u protekle tri godine od kada traje mandat aktuelne DPS-SD-HGI lokalne uprave, kroz izdvajanja iz gradskog budžeta, odricanje od naplate dažbina i poklanjanje opštinske imovine, potrošila više od dva i po miliona eura.

Pokazuju to podaci do kojih smo došli analizom onoga što je aktuelna tivatska vlast učinila sprovodeći više nego kontroverznu stambenu politiku koja zaposlenima u lokalnoj upravi i funkcionerima omogućava povlastice kakve su nezamislive za sve ostale građane.

NVO Institut alternativa je podnijela inicijativu Ustavnom sudu Crne Gore za ocjenu ustavnosti odredbi Zakona o održavanju stambenih zgrada koje Vlada i opštine koriste kao osnov za donošenje i primjenu odluka o rješavanju stambenih potreba funkcionera i službenika uprave.

Podaci o dodjeli stanova i kredita iz javnih fondova dobrostojećim funkcionerima i činovnicima po izuzetno povoljnim uslovima, izazvali su proteklih dana buru negodovanja u javnosti.

Opština Tivat je dvanaest svojih službenika koji su posljednji iskoristili ovu priliku, častila sa ukupno 69.263 eura novca svih žitelja tog grada.

Toliko, naime, iznosi oprošteni dio kredita od ukupno 89.998,50 eura koliko je činovnicima Opštine, iz gradskog budžeta podijeljeno na samom kraju 2018. godine, kada je Komisija za rješavanje stambenih potreba službenika i namještenika Opštine Tivat utvrdila rang-listu po prijavama prispjelim na konkurs što je raspisan 28. novembra prošle godine.

Šefica kabineta krije imena

“Vijesti“ su na osnovu Zakona o slobodnom pristupu informacijama, iz kabineta predsjednika Opštine dr Siniše Kusovca (DPS) dobile ugovore koje je gradonačelnik 28. decembra 2018. potpisao sa 12 službenika i namještenika lokalne uprave kojima su dodijeljeni krediti “za poboljšanje uslova stanovanja“.

Pojedinačno, krediti su se kretali od 4.084 do 9.911 eura, ali su, zahvaljujući primjeni rješenja iz „Odluke o rješavanju stambenih potreba službenika i namještenika organa lokalne uprave Opštine Tivat“, iznosi koje će korisnici kredita u konačnom vratiti Opštini umanjeni čak i do 80 odsto, pa će svi oni lokalnoj upravi vratiti ukupno samo 20.737 eura.

Krediti su, zavisno od slučaja, dodijeljeni na rok vraćanja od pet ili deset godina, a mjesečne rate su više nego simbolične i nezamislive kod bilo koje komercijalne banke – kreću se od 11,28 do maksimalnih 35,8 eura mjesečno.

Šefica kabineta tivatskog gradonačelnika Blaženka Pajović (DPS), međutim, u svim “Vijestima“ dostavljenim ugovorima koje su dobitnici kredita potpisali sa gradonačenikom Kusovcem, izbrisala je njihova imena, a u nekim slučajevima čak i podatke o radnoj poziciji koju pokrivaju u Opštini.

Pajovićeva je u telefonskom razgovoru sa novinarom ostala uporna u svom tumačenju da je u tom slučaju čak i ime svake osobe iz lokalne uprave koja je čašćena hiljadama eura novca građana Tivta “zaštičeni lični podatak jer zašto bi neko trebalo da zna da je konkretno taj i taj službenik Opštne uzeo kredit“.

Ona je pri tom stavu ostala čak i nakon upozorenja da se iz pojedinih ugovora vidi da su kredite dobile i osobe koje pokrivaju dužnosti sekretara ili rukovodilaca organa Opštine, a koje su po Zakonu o sprečavanju korupcije, javni funkcioneri i kao takvi su dužni da u imovinskim kartonima prijave ovakve i slične promjene svoje imovine u iznosima većim od 5.000 eura.

Čašćeni Kusovac i Matijevićeva

Aktuelna vlast u Tivtu čiji je mandat započeo u maju 2016. do ovog posljednjeg slučaja, nije dijelila stambene kredite niže pozicioniranim zaposlenima, ali je krajem 2017. dva mnogo izdašnija i bukvalno poklonjena kredita, dala tadašnjoj gradonačelnici dr Snežani Matijević (DPS) i Kusovcu koji je tada bio na dužnosti potpredsjednika Opštine.

Njih dvoje su tada iz gradske kase dobili ukupno 83.000 eura za “poboljšanje uslova stanovanja“. Kusovac je dobio 52.000 eura, a Matijevićeva 31.000.

Riječ je formalno o “kreditu“ koji im je odobren shodno “Oglasu za rješavanje stambenih potreba lica koja bira ili imenuje Skupština opštine i predsjednik opštine i drugih lica čiji je rad od posebnog interesa za opštinu“, a od čega će Kusovac u narednih 20 godina Opštini Tivat vratiti samo petinu dobijene sume, odnosno 14.560 eura, dok će Matijevićeva u 10 godina, vratiti samo samo 6.735 eura.

Mjesečna rata koju Kusovac vraća Opštini na čijem je sada čelu, iznosi 60,66 eura, dok Matijevićeva vraća 67,30 eura mjesečno.

Tim kreditnim aranžmanom njih dvoje su čašćeni sa ukupno 61.705 eura novca građana Tivta.

“Vijesti“ su nedugo pošto su dvoje tivatskih čelnika dobili novac, objavile dokumentaciju koja pokazuje da je Kusovcu koji je u međuvremenu u fotelji gradonačenika naslijedio Matijevićevu, kredit dodijeljen protivno propisima jer mu je Opština Tivat već jednom – 1999. godine, riješila stambeno pitanje, ustupivši mu uz simboličnu naknadu od 2.542 eura i odloženo plaćanje na pet godina opštinski plac od 533 kvadrata na Seljanovu, radi izgradnje porodične kuće.

Iako na to po rješenju SO Tivat iz avgusta 1999. nije imao pravo da uradi prije isteka roka od pet godina, Kusovac je već tri i po godine kasnije, u martu 2003. godine, prodao plac i na njemu započetu kuću od 150 kvadrata za 40.000 eura, odnosno po 16 puta većoj cijeni od one koju je trebalo da plati Opštini Tivat.

Nakon toga, aktuelni tivatski gradonačelnik godinama je bio vlasnik ili suvlasnik čak tri stana u Tivtu, koji su naprasno 2015. nestali iz njegovih imovinskih kartona, bez da je Kusovac prijavio primjenu imovine veću od 5.000 eura, što je kao javni funkcioner morao učiniti po zakonu.

On je potom krajem 2017. godine priložio dva fiktivna ugovora o navodnoj zajedničkoj izgradnji stambene zgrade u Pod Kuku u kojoj već desetak godina ima dva stana, te o navodnoj “kupovini u izgradnji“ stana od 80 kvadrata u tom objektu, a što mu je bio osnov da mu Opština odobri novi “kredit za rješavanje stambenog pitanja“ od 52.000 eura.

Kusovac je nakon svega kazao da zbog tog skandala neće podnijeti ostavku, indirektno poručivši da u tome nije bilo ničeg protivzakonitog.

“Nemam potrebu da se pred bilo kime povlačim. Ostavka se ne podnosi na ime ličnih želja novinara, već samo na osnovu činjenica koje eventualno konstatuju nadležne institucije sistema. Ako sam se ogriješio o zakon neka institucije sistema odrade svoj posao“, rekao je gradonačelnik, pozivajući novinara koji je objavio priču da se “povuče iz novinarske djelatnosti zbog kršenja Zakona o zaštiti ličnih podataka“.

Opština Tivat nije odustala od kontroverzne prakse davanja “pozajmica i kredita“ iz gradskog budžeta izabranima, iako podaci pokazuju da oni koji ih dobiju, taj novac ne vraćaju kako je planirano. Tako je Opština, prema završnom računu budžeta za 2018. godinu, od planiranih 17.000 eura “primitaka od otplate kredita datih fizičkim licima“, prihodovala nepunih 50 odsto, odnosno 8.482,35 eura.

Godinu ranije, takođe nije ostvaren planirani prihod od 17.000 eura po tom osnovu, ali je realizacija bila nešto bolja jer je naplaćeno 10.884 eura (64,02 odsto).

Aktuelno stanje je još i gore jer je za prvih šest mjeseci 2019. po ovom osnovu naplaćeno 4.445 eura, odnosno samo 26,1 odsto ukupnog za 2019. planiranog prihoda od 17.000 eura po osnovu vraćanja kredita datih pojedincima.

Kada je aktuelna vlast u maju 2016. započela mandat, te godine je ukupan planirani prihod od vraćanja kredita datih fizičkim licima čak premašen za 26 odsto jer je umjesto predviđenih 10.000, naplaćeno 12.655 eura.

Opština Tivat 2016. nije trošila novac iz gradskog budžeta na “pozajmice i kredite pojedincima“, dok je po završnom računu budžeta za 2017. kada su kredite dobili Matijevićka i Kusovac, na to potrošeno 100.000 eura.

Za kućenje na Seljanovu više od 2,3 miliona

Ipak, prva godina mandata aktuelne tivatske vlasti ostale je upamćena po ubjedljivo najvećem do sada trošenju javnih resusa tog grada za kućenje činovnika i funkcionera lokalne uprave.

U avgustu 2016. gradonačelnica Snežana Matijević uručila je ključeve novoizgrađenih stanova u dvije stambene zgrade solidarnosti na Seljanovu, koje je Opština gradila u partnerstvu sa Crnogorskim fondom za solidarnu stambenu izgradnju. U dva petospratna stambena objekta ukupne neto-površine 8.767 metara kvadratnih, napravljeno je 140 stanova, od kojih je 107 pripalo Opštini Tivat i njenim javnim preduzećima i ustanovama.

“Opština Tivat je u cijeli projekat uložila katastarske parcele na Seljanovu, na lokaciji nekadašnjih švedskih baraka, ukupne površine 5.570 kvadrata, čija tržišna vrijednost iznosi 1.671.000 eura. Isto tako Opština Tivat je projekat podržala tako što je objekte oslobodila naknade za komunalno opremanje građevinskog zemljišta u vrijednosti 657.444 eura“, kazala je tada predsjednica Matijević.

To znači da je samo kroz taj projekat Opština Tivat za kućenje svojih zaposlenih činovnika potrošila 2.328.444 aura imovine i sredstava koja pripadaju svim žiteljima grada.

Takva “finansijska injekcija“ omogućila je CFSSI-ju kod koga su oni kupili stanove, da ih kupcima proda po drastično umanjenoj cijeni od samo 790 eura po kvadratu, pa su prema računici koju je pred kamerama i mikrofonima izveo tadašnji predsjednik Odbora direktora Danilo Popović, oni koji su dobili stanove u tom bloku, na razlici do pune tržišne cijene, zaradili čak 7 miliona eura.

Milionski vrijedna investicija Opštine u gradnju 140 „stanova solidarnosti“ na Seljanovu prije tri godine pretvorila se u skandal, jer su se mnogi opštinari “skućili“ drugi, a neki i treći put.

Tamo su stanove koje otplaćuju na dugoročni kredit po krajnje subvencioniranoj cijeni, višestruko nižoj od tržišne, zbog lošeg Pravilnika o dodjeli i mogućnosti za manipulaciju koje im je on ostavio, dobili i brojni opštinski činovnici i funkcioneri koji su već poodavno imali riješeno stambeno pitanje.

Oni su nakon toga preprodali ili rentiraju novu jeftinu nekretninu.

Uprkos ovakvom iskustvu na Seljanovu, tivatska gradska DPS-SD-HGI uprava ne odustaje od ove kontroverzne prakse rasipanja opštinskih resursa za kućenje svojih činovnika i funkcionera, pa je tako administracija gradonačenika Kusovca za predstojeću sjednicu lokalnog parlamenta 20. avgusta, pripremila “Predlog odluke o pokretanju postupka izgradnje stambenih objekata“ po kojoj će na četiri urbanističke parcele u vlasništvu Opštine, ukupne površine 2.435 kvadrata u zahvatu DUP-a “Mažina“, graditi stambene zgrade “u cilju rješavanja stambenih potreba: službenika i namještenika koji su zasnovali radni odnos na neodređeno vrijeme u Opštini; lokalnih funkcionera u smislu Zakona o lokalnoj samoupravi; lica koja imenuje predsjednik Opštine i direktora javnih ustanova i privrednih društava u kojima je Opština vlasnik sa vlasničkim udjelom od 100%“.

Opština to namjerava da realizuje po sistemu zajedničkog ulaganja sa zainteresovanim partnerom – investitorom koji može računati da će dobiti besplatan plac, završenu i revidovanu projektnu dokumntaciju za objekte, beplatne usluge nadzora nad obavljanjem građevinskih radova i biti oslobođen od obaveze plaćanja komunalija.

Zauzvrat, on će Opštini u novim zgradama koje mogu imati ukupnu bruto-građevinsku površinu od 3.113 kvadrata, dati odgovarajući broj stanova za njene funkcionere i namještenike.

Imajući u vidu vrijednost zemljišta i komunalija, to znači da će Opština Tivat na ovaj način za kućenje svojih zaposlenih spiskati još najmanje milion eura imovine i sredstava svih žitelja tog grada.

Autor: Siniša Luković

Ovaj članak je nastao u okviru projekta “Money Watch: Civilno društvo, Čuvar budžeta!”, koji sprovodi Institut alternativa u saradnji sa NVO Novi horizont i Institutom za javne financije, uz podršku Evropske unije i kofinansiranje od strane Ministarstva javne uprave. Sadržaj ovog članka je isključiva odgovornost autora i ni na koji način ne odražava stavove Evropske unije i Ministarstva javne uprave.

Tekst je originalno objavljen u Dnevnim novinama ”Vijesti”.

Objavljeno

Inicijativa NVO u postupku utvrđivanja predloga Omudsmana

Institut alternativa je jedan od potpisnika inicijative koju je 21 NVO uputila predsjedniku Crne Gore, gospodinu Milu Đukanoviću da Skupštini predloži profesora dr Nebojšu Vučinića  kao kandidata za novog Zaštitinika ljudskih prava i sloboda

Inicijativu prenosimo u cjelosti:

Poštovani gospodine Đukanoviću,

imajući u vidu da je Zaštitniku ljudskih prava i sloboda, gospodinu Šućku Bakoviću, prestala funkcija na kraju juna mjeseca ove godine, kao i da predsjednik Crne Gore u postupku utvrđivanja predloga kandidata za Zaštitnika/cu ljudskih prava i sloboda (Ombudsmana) obavlja konsultacije sa naučnim i stručnim institucijama i nevladinim organizacijama čija je osnovna djelatnost zaštita ljudskih prava, ovim pismom podnosimo inicijativu da Skupštini Crne Gore predložite profesora dr Nebojšu Vučinića kao kandidata za novog Zaštitnika ljudskih prava i sloboda.

Profesor Vučinić je profesor Pravnog fakulteta i Fakulteta političkih nauka Univerziteta Crne Gore na predmetima Međunarodno javno pravo i Ljudska prava, Bezbjednost i ljudska prava, Mirno rješavanje sporova, Međunarodno pravo ljudskih prava i Evropski sistem zaštite ljudskih prava.

Bio je prvi sudija Evropskog suda za ljudska prava u Strazburu izabran iz Crne Gore i to u dva mandata, ukupno deset godina. Jedan je od najuglednijih domaćih pravnika i dugogodišnji borac za ljudska prava i demokratiju u Crnoj Gori.

Magistrirao je Međunarodno javno pravo 1980. godine na Pravnom fakultetu Univerziteta u Beogradu, a zatim na istom fakultetu i doktorirao iz međunarodnog javnog prava i međunarodnih odnosa.

Dobitnik je Fulbrajtove stipendije, koja mu je omogućila poslediplomsko usavršavanje na Univerzitetu Kolumbija u Njujorku. Kasnije se usavršavao i na Haškoj akademiji međunarodnog prava i na Univerzitetu Utah u SAD.

Profesionalnu karijeru je započeo 1976. godine kao profesor na Pravnom fakultetu u Podgorici. Bio je šef Odsjeka za međunarodno pravo i međunarodne odnose na Univerzitetu Crne Gore. Na njegovu inicijativu je 1992. godine na Pravnom fakultetu u Podgorici uveden specijalni kurs o ljudskim pravima, u to vrijeme jedini takve prirode među državama nastalim na teritoriji bivše Jugoslavije.

Početkom 2000. godine je osnovao Centar za ljudska prava na Pravnom fakultetu Univerziteta Crne Gore i bio njegov prvi direktor. Prve četiri godine postojanja, Centar je sproveo 35 projekata u oblasti ljudskih prava (prava na samoopredjeljenje, slobode medija, obrazovanja u pravosuđu u vezi sa primjenom standarda ljudskih prava), ekonomskim, socijalnim i kulturnim pravima, posebno u odnosu na izrade nacrta strategija smanjenja siromaštva i zaštite ranjivih grupa kao što je najstarije, penzionisano stanovništvo. Vodio je i dalje vodi Pravne klinike za međunarodno pravo i ljudska prava i šef je tima Pravnog fakulteta koji se takmiči na Moot Court takmičenju pred Evropskim sudom za ljudska prava u Strazburu.

Profesor Vučinić je bio i član Sudskog savjeta u Republici Crnoj Gori, tijela koje je bilo nadležno da Skupštini Crne Gore predlaže kandidate za sudije, cijeni rad sudija i podnosi predloge za razrješenje sudija u skladu sa zakonom.

Bio je član ekspertske grupe za međunarodne pravne i političke probleme u Vladi SRJ tokom mandata premijera Milana Panića 1993. godine. Ta Radna grupa je pripremala stručna mišljenja i sugestije o glavnim političkim i pravnim rješenjima vezanim za ključne elemente bivših jugoslovenskih kriza: samoopredjeljenje, priznavanje novih država i pitanje sukcesije, individualna krivična odgovornost, spor oko kopnene i pomorske granice između SRJ i Hrvatske na području poluostrva Prevlaka na ulazu u Bokokotorski zaliv.

U toku bogate karijere, bio je i šef Ekspertske grupe za pregovore u Crnoj Gori za rješavanje sporova na poluostrvu Prevlaka (1998-2002), čiji je rad doveo do Privremenog protokola o nadležnosti u tom području. Takođe je bio član Ekspertske grupe za politički i pravni sporazum između Srbije i Crne Gore prije potpisivanja Beogradskog sporazuma. Bio je i član Ekspertske grupe Crne Gore za izradu Nacrta Ustavne povelje državne zajednice (Srbija i Crna Gora), sa posebnim osvrtom na pitanja ljudskih i manjinskih prava (tzv. „Mala povelja”). Bio je i član Ekspertske grupe za implementaciju reforme zakona o medijima u Crnoj Gori i šef ekspertske grupe za izradu Zakona o manjinama u Crnoj Gori.

Osim toga, bio je i jedan od osnivača Centra za demokratiju i ljudska prava (CEDEM), Upravnog odbora NVO „Grupa za promjene”, i pravnog odbora mreže „Akcija“ koja je okupila 40 nevladinih organizacija iz Crne Gore; suosnivač NVO Centar za ljudska i manjinska prava iz Podgorice. Bio je i šef Radne grupe za izradu Strategije za prava romskih manjina i primjenu prava manjina, kao i predstavnik Srbije i Crne Gore u Upravnom odboru za ljudska prava pri Savjetu Evrope u periodu 2004-2006. Bio je član grupe civilnog sektora za Zakon o policiji i Zakon o službi bezbjednosti u Crnoj Gori i koordinator ekspertske grupe za istraživanje kompatibilnosti pravnog sistema Crne Gore sa Evropskom konvencijom o ljudskim pravima.

Autor je i koautor brojnih publikacija – članaka, studija i knjiga u zemlji i inostranstvu. Učestvovao je kao učesnik ili izlagač na mnogobrojnim konferencijama, radionicama i seminarima u zemlji i inostranstvu. Aktivno govori engleski i francuski jezik.

Posebno vrijedni pomena su odgovorni javni nastupi profesora Vučinića, u kojima je ukazivao na potrebu usklađivanja prava i prakse u Crnoj Gori sa međunarodnim standardima ljudskih prava. Pored nesporne stručnosti, njegova spremnost da javno iznese mišljenje i kritiku rada državnih organa je karakteristika koja ga posebno preporučuje za funkciju Zaštitnika ljudskih prava i sloboda.

Iako imamo u vidu činjenicu da gospodin Vučinić pri kraju sledeće kalendarske godine stiče uslov za penziju, uvjereni smo da bi on za godinu dana rada mogao značajno da unaprijedi standarde postupanja institucije Ombudsmana, donese važna mišljenja i znatno utiče na dva godišnja izvještaja te institucije, i tako u praksi primjeni znanja koje je stekao tokom bogate pravničke karijere i posebno na funkciji sudije Evropskog suda za ljudska prava. Takođe, ističemo, primjera radi, da se i predsjednik Evropskog suda za ljudska prava bira na godinu dana. Naravno, neutvrđivanje kandidature profesora Vučinića samo zbog godina starosti predstavljalo bi diskriminaciju, što takođe treba imati u vidu.

Nadamo se da ćete predlaganjem profesora Vučinića za Zaštitnika ljudskih prava i sloboda omogućiti da Crna Gora dobije Ombudsmana međunarodnog renomea, koji ispunjava sve uslove i ima sve osobine da bude Zaštitnik ljudskih prava i sloboda svih građanki i građana Crne Gore, kao i svih drugih koji se nađu u nadležnosti njenih državnih organa.

S poštovanjem,

(abecednim redom)

1. Akcija za ljudska prava (HRA), Tea Gorjanc Prelević, izvršna direktorica
2. Adamas, Katarina Bošković, izvršna direktorica
3. ANIMA – Centar za žensko i mirovno obrazovanje, Ljupka Kovačević, koordinatorka
4. Centar za demokratiju i ljudska prava (CEDEM), Milena Bešić, direktorica
5. Centar za istraživačko novinarstvo, Milka Tadić Mijović, predsjednica
6. Centar za ženska prava, Maja Raičević, izvršna direktorica
7. Crnogorska omladinska inicijativa, Ćazim Lisičić, izvršni direktor
8. Crnogorski komitet pravnika za zaštitu ljudskih prava, advokat Velija Murić, izvršni direktor
9. Evropska asocijacija za pravo i finansije (EAL ), advokatica Maja Živković, pravna zastupnica
10. Institut alternativa, Stevo Muk, predsjednik Upravnog odbora
11. Institut za socijalnu i obrazovnu politiku, Mitar Radonjić, izvršni direktor
12. Media centar, Goran Đurović, direktor
13. Mladi Romi, Samir Jaha, izvršni direktor
14. Otvoreni centar “Bona Fide” Pljevlja, Sabina Talović, izvršna direktorica
15. Prima, Aida Perović, izvršna direktorica
16. Sigurna ženska kuća, Ljiljana Raičević, predsjednica
17. Sindikat medija, Marijana Camović, predsjednica
18. Savez za djecu i mlade – Kuća, Pavić Radović, izvršni direktor
19. Savjet za implementaciju omladinske politike, Milica Đukanović, izvršna direktorica
20. Udruženje roditelji, Kristina Mihailović, izvršna direktorica
21. Udruženje za zaštitu i promociju prava građanina “Pravozastupnik”, Budislav Minić, izvršni pravozastupnik

Inicijativu upućenu predsjedniku Crne Gore možete pogledati ovdje.