Imate ideju za novu aplikaciju ili platformu koja može da poveže građane i pomogne im u rješavanju problema u njihovoj zajednici?
Mislite da digitalna demokratija može da doprinese većem uključivanju građana u kreiranje politika?
Ukoliko je odgovor na ova pitanja potvrdan, pozivamo Vas da podijelite sa nama vašu ideju o inovativnom digitalnom rješenju koje bi ojačalo građanski aktivizam i unaprijedilo načine komunikacije građana sa donosiocima odluka.
Biramo najviše 5 najboljih rešenja, a autora najbolje ideje čeka podrška u razvijanju predloženog digitalnog rešenja u vidu novčane nagrade u vrijednosti od 2.000 evra.
Institut alterantiva organizuje ovaj konkurs zajedno sa partnerima iz Srbije (Beogradska otvorena škola), Hrvatske (Gong), Slovenije (PiNA) i Španije (Access Info Europe) u okviru projekta „YOU4EU – Učešće građana 2.0“ koji traje od septembra 2018. do februara 2020. godine i sprovodi se uz podršku programa Evropa za građane i građanke.
Imajući u vidu da stvaranje ambijenta u kome se dešavaju izbori u Crnoj Gori prevazilazi izbornu kampanju i izborni dan, Evropska komisija treba da obezbijedi sopstvenu procjenu i da se u ocjeni izbora ne oslanja isključivo na izvještaje OEBS/ODIHR.
Ovo je na panelu „Predvodnik u sporoj trci? Crnogorski put integracije u EU“, održanom u Briselu 8. maja 2019. godine, poručila Ana Đurnić, istraživačica javnih politika u Institutu alternativa.
Ona je rekla da se izborne zloupotrebe u Crnoj Gori ne dešavaju samo tokom izborne kampanje i izbornog dana. “One su posljedica dugogodišnjih Vladinih neuspjeha da spriječi monopol i korupciju u javnim nabavkama, političko zapošljavanje u javnom sektoru, zloupotrebe i netransparentno i diskreciono odlučivanje o raspodjeli sredstava iz tekuće budžetske rezerve, te da uspostavi kontrolu nad raspodjelom socijalnih davanja i državnih pozajmica pojedincima i firmama”, dodala je Đurnić.
Đurnić je ukazala i na to da Vlada nije uradila ništa da unaprijedi sistem javnih nabavki, upkos tome što je u prošlogodišnjem izvještaju Evropske komisije o Crnoj Gori zabilježeno nazadovanje u ovoj oblasti.
“Takođe, nije urađeno mnogo ni povodom političkog zapošljavanja u javnom sektoru, budući da se novi Zakon o državnim službenicima i namještenicima odnosi samo na manji dio javnog sektora”, rekla je Đurnić i dodala da se on ne odnosi na zapošljavanje u zdravstvenom i obrazovnom sektoru, kao ni na javne ustanove i preduzeća. Đurnić je podsjetila da javni oglasi za zapošljavanje u ovim sektorima traju samo jedan dan, te da nije obezbijeđen ni minimum transparentnosti i konkurencije.
“O raspodjeli sredstava iz tekuće budžetske rezerve diskreciono odlučuje Vladina komisija čiji je rad u potpunosti netransparentan”, rekla je Đurnić i napomenula da je Vladina komisija iz tog dijela budžeta podijelila 107,3 miliona eura u periodu od 2011. do 2017. godine.
Đurnić je istakla i da u Crnoj Gori nema političke odgovornosti za korupciju i izborne zloupotrebe, već da su, naprotiv, akteri nekih od ključnih afera nagrađeni i u partiji i u javnoj službi.
“Bivši direktor Željezničkog prevoza, ključni akter afere “Ramada” i član Socijaldemokratske partije, postao je Viši savjetnik u Ministarstvu saobraćaja i pomorstva samo dan nakon što je Vlada konstatovala njegovu ostavku, a bivši gradonačelnik Podgorice i akter afere “Koverat” trenutno je Generalni sekretar Predsjednika države”, rekla je Đurnić.
“Uz sve to, Vlada i dalje aktivno radi na sužavanju prostora za djelovanje civilnog društva u Crnoj Gori”, rekla je Đurnić i podsjetila na izmjene Zakona o slobodnom pristupu informacijama od maja 2017. godine, kojim su uvedene poreska i poslovna tajna kao osnov za ograničenje pristupa informacijama.
“Tim izmjenama Zakona, dobijanje informacija od Poreske uprave i Ministarstva finansija, postalo je praktično “nemoguća misija””, dodala je Đurnić.
“Nedavni pokušaj izmjena Zakona o tajnosti podataka čija je ideja bila da se svaka informacija “u vezi sa ostvarivanjem funkcije organa” može proglasiti tajnom trenutno je “na pauzi”, zahvaljujući reakciji NVO sektora, ali ne znamo još uvijek da li će se Vlada opet tome vratiti”, rekla je ona, i dodala da je to bio još jedan Vladin pokušaj da olakša sprovođenje apsolutne samovolje organa u odlučivanju šta javnost ima pravo da zna.
“Zato je aktuelna afera “Koverat”, koliko god bila značajna, samo vrh ledenog brijega”, zaključila je Đurnić i dodala da je ovaj slučaj pokazao koliko površno crnogorske institucije rade svoj posao u sprječavanju i procesuiranju izbornih zloupotreba.
Panel „Predvodnik u sporoj trci? Crnogorski put integracije u EU“ organizovao je Centar za monitoring i istraživanje (CeMI), u saradnji sa Centrom za evropske politike (EPC) u Briselu, u okviru projekta “Jačanje kapaciteta organizacije za zagovaranje javnih politika i uticaja na nacionalnom i međunarodnom nivou”, koji finansira Open Society Institute – Think Tank Fund. Na panelu su govorili i Thomas Haglajtner, šef jedinice za Crnu Goru u Evropskoj komisiji, Nikoleta Đukanović, izvršna direktorica CeMI-ja i Bojan Šarkić, ambasador Crne Gore pri Evropskoj uniji.
Institut alternativa je povodom obilježavanja 9. maja, Dana Evrope, organizovao filmsko veče za studente u prostorijama Instituta alternativa.
Studenti su imali priliku da pogledaju dva dokumentarca i to:
• Evropa od II svjetskog rata do današnje Evropske unije (2014) – Film prikazuje period od II svjetskog rata, hronološki poređane događaje stvaranja današnje Evropske unije, kao i sam način funkcionisanja EU i njenih institucija.
• Evropa kroz generacije (Savjet Evrope, 2015) – Film je inspirisan knjigom Viktorije Martin de la Torre „Evropa, skok u nepoznato“. U filmu je prikazan nastanak EU iz ugla naslednika onih ličnosti koje su dale najveći doprinos formiranju iste. U filmu govore kćerka tadašnjeg premijera Italije – Alsida de Gasperija, kćerka tadašnjeg premijera Belgije – Pola Henri Spaka, bivši sekretar Roberta Šumana, kao i šef kabineta Žan Monea.
Nakon filmova, održana je diskusija gdje je dvadesetak učesnika imalo mogućnost da razmijeni utiske o filmovima, kao i da razgovara o Evropi danas.
Takođe, povodom obilježavanja Dana Evrope, IA je na društvenim mrežama – Facebooku i Instagramu objavio nekoliko anketa sa pitanjima koja se odnose na Evropsku uniju, gdje su pratioci mogli da provjere svoje znanje o EU. Odgovore na ankete smo dobili od više od 60 ljudi.
Kadrovski planovi deset opština iskazuju potrebu za zapošljavanjem 457 ljudi u ovoj i narednoj godini; potrebe za zapošljavanjima nijesu u dovoljnoj mjeri obrazložene niti njihov efekat na sprovođenje Plana optimizacije javne uprave.
Samo su četiri lokalne samouprave donijele kadrovske planove u zakonskom roku, do kraja januara (Tivat, Plužine, Danilovgrad, Golubovci), dok je do kraja marta ove godine to učinilo još njih šest: Podgorica, Nikšić, Andrijevica, Mojkovac, Budva i Herceg Novi.
Podsjećamo, Zakon o lokalnoj samoupravi, koji je stupio na snagu 2018. godine, obavezao je opštine da da donesu kadrovski plan za organe lokalne uprave, stručne i posebne službe u njihovom sastavu. Kadrovski plan za 2019. godinu, ali i sa projekcijama za narednu, 2020. godinu, trebalo je da bude usvojen u roku od 30 dana od dana donošenja budžeta opštine, odnosno za većinu opština do kraja januara.
Tri opštine su odgovorile da nijesu usvojile odluke o budžetu za ovu godinu do kraja 2018. godine – Kolašin, Cetinje i Plav, što je bilo i njihovo ključno obrazloženje za nedonošenje kadrovskog plana. Ostale opštine su tokom marta odgovorile da je donošenje kadrovskog plana u toku (Rožaje, Berane, Bar), ili jednostavno da kadrovski plan nije još uvijek donijet, uglavnom iz razloga što je u toku reorganizacija poslova u tim opštinama.
Osim što su prekršile zakonsku obavezu, opštine, navođenjem razloga za nedonošenje ovih dokumenata zbog reogranizacije koja je u toku, pokazuju nerazumijevanje suštine kadrovskog planiranja. Ono bi u prvom redu trebalo da predstavlja proces čiji je cilj da osigura odgovarajuću organizaciju poslova i obezbijedi da odgovarajući broj ljudi sa pravim vještinama odgovori kratkoročnim i dugoročnim ciljevima funkcionisanja organa i službi na lokalnom nivou.
Dodatno, među opštinama koje su usvojile kadrovske planove prepoznaje se formalistički pristup ispunjavanju zakonske obaveze, bez detaljnog obrazlaganja potreba za novim popunjavanjima radnih mjesta, navođenja detaljnih informacija o trenutnoj situaciji, ali i uz relativizovanje podataka iskazanih u dokumentu.
Primjera radi, Opština Tivat navodi da u toku 2019. i 2020. godine planira zapošljavanje 60 službenika (39 na neodređeno i 21 na određeno), ukoliko za njima bude potrebe iz čega proizilazi da kadrovski plan nije zasnovan na analizi potreba.
U pogledu potreba za novim zapošljavanjima, naročito se ističu opštine Podgorica (100), Herceg Novi (92), Tivat (79), i Budva (77).
Kadrovski plan Glavnog grada prikazuje potrebu od 100 službenika i namještenika u tekućoj i narednoj godini, dok sa druge strane planira smanjivanje broja od 14 službenika u Sekretarijatu za lokalnu samoupravu nakon zaključivanja sporazuma sa opštinama Golubovci i Tuzi. Ostale opštine u svojim kadrovskim planovima nisu navele podatak da li će u naredne dvije godine doći do smanjenja broja zaposlenih, osim informacije koja se odnosi na broj službenika i namještenika koji će ispuniti uslove za odlazak za penziju, kojih je ukupno 17 u navedenih deset opština. Takođe, jedan broj neophodnih službenika odnosi se na imenovanje rukovodilaca koji su trenutno na pozicijama vršilaca dužnosti.
Kadrovsko planiranje i Plan optimizacije
Vlada je nedavno objavila izvještaj o sprovođenju Plana optimizacije javne uprave. Plan je usvojen u julu prošle godine sa ciljem da smanji broj zaposlenih na lokalnom nivou za 609 do 2020. godine. U fazi pripreme Plana, ukazali smo da proces optimizacije koji je postavljen „odozgo na dolje“, odnosno zasnovan na indikatorima koji ne odgovaraju pojedinačnim potrebama i planovima, nema mnogo izgleda za uspjeh. Vlada je ipak zadržala pristup da se plan odnosi jednako na sve, dopuštajući određene ad hoc izuzetke.
Zbog toga ne čudi da izvještaj o sprovođenju Plana optimizacije ne sadrži osvrt na dinamiku kadrovskog planiranja na lokalnom nivou, niti na podatke prikupljene u okviru razvoja kadrovskih planova za ovu godinu. Prema njemu, broj zaposlenih na lokalnom nivou je u periodu od 1. septembra do 31. decembra 2018. godine smanjen za 291, ali su ovi podaci uglavnom zasnovani na odgovorima opština na upitnike, pa su u velikoj mjeri subjektivni.
Iz prikaza informacija sadržanih u lokalnim kadrovskim planovima, proizilazi mogućnost da će efekti smanjenja, čak i da je do njega došlo, biti osujećeni novim zapošljavanjima. Zato je sa ciljem dugoročne optimizacije javne uprave neophodno više pažnje posvetiti usklađivanju primjene Plana optimizacije i novih zakonskih obaveza kadrovskog planiranja.
Dosadašnje praćenje ovog procesa koje sprovodi IA pokazuje da je jedini održiv način da do optimizacije dođe ozbiljnija analiza pravilnika o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji svih organa uprave, u cilju ukidanja onih radnih mjesta za kojima ne postoji realna potreba. U protivnom, čak i ako jedan broj službenika prestane da radi u javnoj upravi, oni će sudeći po dosadašnjoj praksi, bibiti zamijenjeni drugima, budući da njihova radna mjesta ostaju upražnjena.
Tim IA
Ukupni pregled iskazanih potreba za novim zapošljavanjima iz dostupnih kadrovskih planova na lokalnom nivou dat je u sljedećoj tabeli:
Opština
Ukupno iskazane potrebe za novim zapošljavanjima
Službe/ radna mjesta na kojima su planirana nova zapošljavanja
Tivat
79
60 službenika i 19 pripravnika
Plužine
10
Služba zaštite i spasavanja
Nikšić
7
3 (komunalna policija), 1 rukovodilac sektora za vršenje komunalnog nadzora, samostalni savjetnik III u Upravi lokalnih javnih prihoda, 1 rukovodilac Službe za saradnju i sekretar Sekretarjata za investicije
Andrijevica
17
Glavni gradski arhitekta, viši savjetnici III za poljoprivredu (2), za lekturu i PR, za izradu projekata, za ljudske resurse, za razrez i kontrolu naplate lokalnih javnih prihoda i za sport i 1 radnik na održavanju čistoće na neodređeno, dok će na određeno biti zaposleno još 6
Danilovgrad
54
Navodi se da je neophodno raspisati konkurse za 15 lica iz kategorije visoko rukovodni kadar, uglavnom jer im ističe mandat; za ostale pozicije nije dato detaljnije obrazloženje osim za zapošljavanje jednog vatrogasca i pripravnika
Mojkovac
14
Nije navedeno.
Budva
77
Nije navedeno. U obrazloženju je naglašeno da se Opština obavezala da će obustaviti zapošljavanje novih službenika i namještenika, osim ukoliko se ukaže potreba za zapošljavanje zaposlenih sa nedostajućim zanimanjima.
Herceg Novi
92
Služba zaštite i spašavanja, kabinet predsjednika Opštine, Služba za zajedničke poslove, Sekretarijat za prostorno planiranje i Sekretarijat za finansije
Podgorica
100
Sekretarijat za lokalnu samoupravu, Sekretarijat za finansije, Sekretarijat za planiranje prostora, Sekretarijat za komunalne poslove (imenovanje jednog VD), Sekretarijat za saobraćaj, Sekretarijat za preduzetništvo, Sekretarijat za socijalno staranje, Sekretarijat za kulturu i sport (imenovanje sekretara i pomoćnika koji su trenutno VD), Uprava lokalnih javnih prihoda, Direkcija za imovinu, Komunalna policija, Služba zaštite i spasavanja, Komunalna inspekcija, Služba gradonačelnika, Služba glavnog gradskog arhitekte, Služba za međunarodnu saradnju, Centar za informacioni sistem, Služba za javne nabavke, Služba za odnose sa javnošću, Služba za zajedničke poslove, Služba skupštine
Golubovci
7
Budžetom za 2019. godinu je planirano zapošljavanje 6 službenika i 1 namještenika u budućem organu lokalne samouprave i to: samostalni savjetnik III- građevinski inžinjer, viši savjetnik I u službi za naplatu lokalnih prihoda, viši savjetnik III za upravno pravne poslove u komunalno stambenoj oblasti, samostalni savjetnik I- fakultet društvenog smjera, viši savjetnik III- PR, viši namještenik- higijeničar/ka. U 2019. godini je planirano osnivanje Skupštinske službe pa je u ovoj službi planirano zapošljavanje 1 samostalnog referenta.
Institut alternativa će nastaviti da prati kadrovsko planiranje i upravljanje ljudskim resursima na centralnom i lokalnom nivou u okviru projekta “Za bolju reformu javne uprave”, uz podršku Evropske unije kroz Instrument za sektorsku budžetsku podršku. Cilj projekta je da doprinese uspostavljanju transparentnije, efikasnije i servisno orjentisane javne uprave u Crnoj Gori, sa posebnim ciljem jačanja monitoring uloge civilnog društva u implementaciji Strategije reforme javne uprave (PAR) 2016-2020 u ključnim oblastima.
U izvještaju o implementaciji Plana optimizacije javne uprave, Ministarstvo javne uprave, želeći da predstavi učinak sprovođenja Plana optimizacije u pozitivnom svijetlu, kaže da postoje efekti na javnu potrošnju, mjereno učešćem bruto zarada i doprinosa u strukturi BDP-a. Njihov zaključak je da postoji “konzervativan pristup daljem rastu zaposlenosti po ovom osnovu na centralnom nivou”.
Ukoliko koristimo daleko precizniju mjeru i posmatramo udio plata u ukupnom budžetu države, dolazimo do zaključka da ukupni troškovi za zarade stabilno rastu iz godine u godinu (2016 – 422mil, 2017 – 445mil, 2018 – 459,8 mil, plan za 2019 – 472 mil. eura).
U toku 2018. godine, rebalansima budžeta, početno planirana stavka za bruto zarade i doprinose povećana za 22,8 milona – u prvoj godini sprovođenja Plana optimizacije, planirani iznos za zarade na centralnom nivou je u toku godine uvećan za više od 5%.
Plan budžeta za 2019. godinu je donio povećanje za bruto za zarade čak i u odnosu na sumu nakon rebalansa, i to za 10 miliona (472 mil. u 2019 u odnosu na 461 mil. nakon rebalansa u 2018.).
Iako nemamo završni račun za 2018. godinu, ukoliko pogledamo GDDS izvještaje Vlade za MMF, vidimo da je za bruto zarade i doprinose na državnom nivou potrošeno 459,8 miliona. Ako pogledamo dinamiku trošenja po mjesecima, vidimo da je u drugoj polovini 2018. godine kada je počelo sprovođenje plana, potrošeno 5 miliona eura više nego u prvoj polovini godine.
Imate ideju za novu aplikaciju ili platformu koja može da poveže građane i pomogne im u rješavanju problema u njihovoj zajednici?
Ona je rekla da se izborne zloupotrebe u Crnoj Gori ne dešavaju samo tokom izborne kampanje i izbornog dana. “One su posljedica dugogodišnjih Vladinih neuspjeha da spriječi monopol i korupciju u javnim nabavkama, političko zapošljavanje u javnom sektoru, zloupotrebe i netransparentno i diskreciono odlučivanje o raspodjeli sredstava iz tekuće budžetske rezerve, te da uspostavi kontrolu nad raspodjelom socijalnih davanja i državnih pozajmica pojedincima i firmama”, dodala je Đurnić.
“Uz sve to, Vlada i dalje aktivno radi na sužavanju prostora za djelovanje civilnog društva u Crnoj Gori”, rekla je Đurnić i podsjetila na izmjene Zakona o slobodnom pristupu informacijama od maja 2017. godine, kojim su uvedene poreska i poslovna tajna kao osnov za ograničenje pristupa informacijama.
namještenika u tekućoj i narednoj godini, dok sa druge strane planira smanjivanje broja od 14 službenika u Sekretarijatu za lokalnu samoupravu nakon zaključivanja sporazuma sa opštinama Golubovci i Tuzi. Ostale opštine u svojim kadrovskim planovima nisu navele podatak da li će u naredne dvije godine doći do smanjenja broja zaposlenih, osim informacije koja se odnosi na broj službenika i namještenika koji će ispuniti uslove za odlazak za penziju, kojih je ukupno 17 u navedenih deset opština. Takođe, jedan broj neophodnih službenika odnosi se na imenovanje rukovodilaca koji su trenutno na pozicijama vršilaca dužnosti.