Upravi prihoda i carina smo uputili inicijativu da počne redovno objavljivati podatke o ispunjavanju obaveza koje opštine imaju po ugovorima o reprogramu, kao i statusu trenutnih poreskih obaveza lokalnih samouprava.
Kako građani nemaju blagovremenu i preciznu informaciju o tome da li opštine izmiruju svoje obaveze po ugovorima o reprogramu, kao i da li su uredne u ispunjavanju redovnih poreskih obaveza, pozvali smo Upravu prihoda i carina da počne na mjesečnom nivou objavljivati informaciju o
• Stanju dospjelih i izmirenih obaveza po ugovorima o reprogramu od strane opština, i
• Ukupnom iznosu prijavljenih i plaćenih poreskih obaveza svih lokalnih samouprava i njihovih javnih službi po svim osnovama.
Ministarstvo finansija je 2015. godine potpisalo ugovore o reprogramu poreskog duga sa 16 opština, u ukupnom iznosu od 90 miliona eura, sa periodom otplate od 20 godina (za sve osim za Bar i Budvu, čiji period otplate je pet godina). Ovim ugovorima su opštine takođe bile u obavezi da utvrde dinamiku rješavanja viška zaposlenih i obezbijede saglasnost Ministarstva finansija prilikom svakog novog zapošljavanja. Uslovi za raskid ugovora sa 7 od 16 lokalnih samouprava stekli su se već nakon prve godine njegovog važenja, najviše u dijelu koji se odnosi na obavezu obezbjeđivanja saglasnosti za nova zapošljavanja, ali i izmirivanja dugovanja po reprogramu. Opštine Bar i Budva bi trebalo da su već izmirile svoje obaveze po ovim ugovorima.
Podsjećamo da je sa ugovorima o reprogramu od početka nedostajalo otvorenosti – ni sami ugovori nisu bili dostupni javnosti dok ih Institut alternativa nije dobio preko zahtjeva za slobodan pristup informacijama i objavio ih na svom sajtu. Ministarstvo finansija je samo jednom, 2016. godine, objavilo dokument iz kojeg je javnost mogla da zaključi na koji način teče dinamika ispunjavanja ugovorenih obaveza. Institut alternativa se već obraćao Poreskoj upravi tražeći informaciju o stanju poreskog duga svih lokalnih samouprava i dobio odgovor da se stanje duga i evidencija ne vode na način koji smo mi tražili.
Podsjećamo da je 2020. godine zaustavljen petogodišnji trend smanjenja ukupnog duga lokalnih samouprava: dug opština je na kraju prošle godine iznosio 119,7 miliona (1,2 miliona više nego na kraju 2019. godine), a početak ove godine su obilježile vijesti o novim milionskim dugoročnim zaduženjima i najrazvijenijih opština, kao i o finansijskim teškoćama u drugim opštinama. Ovo se dešava nakon što je izmjenama Zakona o finansiranju lokalne samouprave 2019. godine značajno povećan procenat ustupljenih prihoda lokalnom nivou. Sve ovo čini važnim blagovremeno objavljivanje tačnih podataka o ispunjavanju obaveza po reprogramu i urednosti izmirivanja redovnih poreskih obaveza.
Marko Sošić
Istraživač javnih politika
Uprava prihoda i carina nam je 27. jula 2021. uputila odgovor na inicijativu u kojem najavljuje da će objaviti analizu poreskog duga lokalnih samouprava, potvrdivši naše navode da su opštine ponovo počele da akumuliraju dug kako u pogledu tekućih, tako i reprogramiranih poreskih obaveza. Sa druge strane, Uprava ne daje odgovor na našu inicijativu u pogledu uspostavljanja stalnih kanala informisanja o stanju duga opština. Odgovor možete pročitati ovdje.
