Godina: 2024.

U Skupštini ovih dana parlamentarna većina preispituje pravo koje opozicija ima još od 2010. godine, i kojim joj se garantuje određeni broj kontrolnih saslušanja, koje većina ne može blokirati.

Od početka rada 28. saziva Skupštine Crne Gore upućeno je 14 inicijativa za kontrolno saslušanje, od kojih su samo 4 i održana. Ovom broju treba dodati jedno saslušanje je već bilo definisano Planom rada Odbora za ljudska prava i slobode za 2023. godinu, dvije su inicijative predstavnika parlamentarne većine, a dvije opozicione.

Da je na djelu gušenje kontrolne funkcije Skupštine, pokazuje i podatak da je od 7 “manjinskih” inicijativa opozicije samo jedna prihvaćena i održana, dok su ostale odbijene, preformulisane ili obesmišljene kasnim zakazivanjem.

Tako je, primjera radi, Odboru za bezbjednost i odbranu 15. marta ove godine grupa od 5 opozicionih poslanika dostavila inicijativu za kontrolno saslušanje, koja je istog dana podržana na Odboru a potom je sjednica naknadno zakazana tek za 26. jun, sa preko 3 mjeseca zakašnjenja. Takvom praksom se obesmišljava kontrolna funkcija, kako zbog aktuelnosti teme koju je potrebno raspravljati na Odboru, ali i zbog činjenice da je odluka o terminu održavanja došla tek mjesec dana nakon izglasavanja inicijative.

Dvije manjinske inicijative upućene Odboru za ekonomiju, finansije i budžet su “na čekanju” još od početka marta mjeseca, jer je zatraženo da Kolegijum da tumačenje Poslovnika, dok je manjinska inicijativa upućena Odboru za evropske integracije ostala bez kvoruma, jer predstavnici parlamentarne većine nisu prisustvovali sjednici na kojoj se raspravljala.

Uprkos apelu predsjednika Odbora za međunarodne odnose i iseljenike da se zakaže kontrolno saslušanje na osnovu upućene manjinske inicijative, predstavnici parlamentarne većine su insistirali na glasanju, čime je ovakav vid kontrolnog mehanizma opet ugušen.

Šta je manjinska inicijativa?

Još od 2010. godine, Zakon o parlamentarnom nadzoru u oblasti bezbjednosti i odbrane prepoznaje “manjinsku inicijativu”, odnosno mogućnost da jednom u toku redovnog zasijedanja Skupštine, Odbor održi sjednicu na zahtjev jedne trećine članova, sa jednom temom dnevnog reda. U početku, ovo pravo se odnosilo samo na Odbor za bezbjednost i odbranu.

Izmjenama Poslovnika Skupštine iz 2012. godine, ova mogućnost je data svim odborima, konkretno u pogledu korišćenja nadzornog mehanizma kontrolnog saslušanja. Članu 75 Poslovnika je tada definisano da jednom u toku redovnog zasijedanja Skupštine, odbor donosi odluku o kontrolnom saslušanju, na zahtjev jedne trećine članova odbora.

Izmjenama Poslovnika iz 2020. godine, manjinska inicijativa je ojačana, tako da je poslanici umjesto jednom, mogu iskoristiti dva puta u toku redovnog zasijedanja.

Institut alternativa (IA) uputio je Inicijativu za zajedničko saslušanje na temu javnih nabavki u zdravstvu. Inicijativa je upućena Odboru za ekonomiju, finansije i budžet i Odboru za zdravstvo, rad i socijalno staranje.

Danas je na sjednici Odbora za ekonomiju, finansije i budžet, predsjednik Odbora Mirsad Nurković upoznao članove Odbora sa ovom inicijativom. Član ovog Odbora i predsjednik Odbora za zdravstvo, rad i socijalno staranje Dražen Petrić istakao je da će u komunikaciji sa Nurkovićem, dogovoriti detalje organizovanja ovog saslušanja.

Cilj saslušanja je da se od svih relevantnih aktera dobije više informacija, a naročito u svjetlu navoda o obesmišljenosti postupka javnih nabavki ljekova zbog ograničenog broja ponuđača u Crnoj Gori.

Neposredan povod za ovo saslušanje je, između ostalog, što se prema medijskim navodima na osnovnoj, doplatnoj i listi ljekova sa posebnim režimom, a koji idu na teret Fonda za zdravstvo (FZO), nalazi 906 brendiranih medikamenata, a da je navodno čak za 92 odsto pomenutih ljekova zastupnik ili ovlašćeni distributer “Glosarij”, sa firmama kćerkama “Glosarij CD” i “Medica”.

Međunarodni monetarni fond (MMF) je u poslednjem izvještaju za Crnu Goru ukazao na neke od problema u ovoj oblasti, odnosno da je potrebno unaprijediti efikasnost potrošnje u zdravstvenom sektoru, te da je važno da se ograniče farmaceutski rashodi, koji su dostigli 2,5% BDP-a u 2022. godini.

Institut alternativa podsjeća javnost da je prije više od deceniju održano zajedničko konsultativno saslušanje ovih odbora, ali da je nažalost izostao zaključak, odnosno zajednički izvještaj sa preporukama za rješavanje problema.

Institut alternativa apeluje da ovo saslušanje bude organizovano uz kvalitetnu pripremu koja će omogućiti da se artikulišu jasne preporuke za promjenu politika, propisa i praksi u ovoj oblasti. Institut alternativa stoji na raspolaganju poslanicima i službi Skupštine u pogledu podataka o budžetskoj potrošnji i sklopljenim ugovorima za nabavke.

Institut alternativa godinama unazad prati rad Skupštine i njenih odbora. I na početku ove godine, uputili smo prijedloge za unapređenje rada gdje smo tražili i aktivno praćenje realizacije zaključaka i razmatranje izvještaja, reforme javne uprave, budžeta, primjene mjera tajnog nadzora i reformi javnog preduzeća.

Ipak, usred proljećnog zasijedanja, uz trećinu godine za nama, polovina skupštinskih odbora i dalje nije usvojila godišnji plan rada za tekuću godinu. Precizno govoreći, sedam odbora Skupštine nema usvojen plan rada za 2024. godinu.

Plan rada nisu usvojili: Zakonodavni odbor, Odbor za politički sistem, pravosuđe i upravu, Odbor za ekonomiju, finansije i budžet, Odbor za rodnu ravnopravnost, Odbor za prosvjetu nauku kulturu i sport, Odbor za turizam, poljoprivredu, ekologiju i prostorno planiranje i Odbor za zdravstvo, rad i socijalno staranje.

Odbori koji jesu usvojili plan rada za 2024. godinu su: Administrativni odbor, Ustavni odbor, Odbor za bezbjednost i odbranu, Odbor za međunarodne odnose i iseljenike, Odbor za evropske integracije, Odbor za ljudska prava i slobode i Odbor za antikorupciju.

Kao i ranije, podsjećamo da je važno da skupštinski odbori planiraju svoj rad u odnosu na zakonske obaveze i nadzor koji vrše nad drugim institucijama i pravovremeno usvajaju planove rada.