Objavljeno

Skupština Crne Gore u procesu evropskih integracija – posmatrač ili aktivni učesnik?

Dobijanjem statusa kandidata za članstvo u Evropskoj uniji 17. decembra 2010. godine, Crna Gora je i formalno započela ispunjavanje preduslova za ulazak u sljedeću fazu punog integrisanja u ovu nadnacionalnu organizaciju – proces pregovaranja. Međutim, Evropska komisija je u Mišljenju o zahtjevu za članstvo Crne Gore u Evropskoj uniji početak pregovaračkog procesa uslovila ispunjavanjem sedam ključnih prioriteta, koji zahtijevaju visok stepen usaglašenosti u odnosu na kriterijume za članstvo. Prvi od njih, uz usvajanje izbornog zakonodavstva, obuhvatio je i jačanje kontrolne i zakonodavne uloge Skupštine Crne Gore.

Rukovodeći se indentifikovanom potrebom za osnaživanjem crnogorske zakonodavne institucije u procesu evropskih integracija ova analiza najprije obuhvata opšti osvrt na ulogu parlamenta u pretpristupnoj, kao i u fazi nakon pridruživanja Evropskoj uniji. Uvodni dio biće praćen analizom uloge i kapaciteta radnog tijela Skupštine koje se trenutno bavi pitanjima evropskih integracija – Odbora za međunarodne odnose i evropske integracije, kao i Nacionalnog savjeta za evropske integracije. Analiza obuhvata pregled njihovog rada u odnosu na članstvo, kapacitete, nadležnosti i saradnju sa civilnim društvom. Stavljajući akcenat na ove segmente u njihovom radu, a dajući presjek dosadašnjih aktivnosti, kao i praksu srodnih tijela u zemljama okruženja i Evropske unije, ukazaćemo na moguća rješenja i institucionalno ustrojstvo unutar Skupštine koje bi moglo biti najrelevantnije u kontekstu crnogorskih prilika; u kontekstu procesa pridruživanja EU, kao i s aspekta finansijske i administrativne opravdanosti i racionalnosti. Cilj studije je, dakle, da ponudi presjek trenutnih kapaciteta i nadležnosti skupštinskih tijela koja bi trebalo da imaju centralnu ulogu u procesu pregovaranja, kao i da predstavi rješenja iz uporedne prakse koja bi mogla biti od značaja za unapređenje pozicije ovih tijela.

Uzimajući u obzir navedene ciljeve, tokom istraživanja obavljeni su intervjui s predstavnicima Skupštine, kao i s državnom sekretarkom za evropske integracije u Vladi Crne Gore. Njihova mišljenja bila su nam posebno značajna za identifikovanje trenutne pozicije i kapaciteta Skupštine i skupštinskih tijela u procesu integracije zemlje u EU. S obzirom na to da se ova analiza bavi i budućom ulogom Nacionalnog savjeta za evropske integracije, naši sagovornici su bili i njegovi članovi koji ne dolaze iz redova parlamenta. Takođe, upućen je veliki broj zahtjeva za slobodnim pristupom informacijama Kancelariji generalnog sekretara Skupštine, koji su nam u velikoj mjeri omogućili da damo presjek rada ova dva tijela. Na samom kraju su ponuđene preporuke za svaku od analiziranih oblasti.

Objavljeno

Zakon o parlamentarnom nadzoru u oblasti bezbjednosti i odbrane – prva godina primjene

Monitoring izvještaj za 2011. godinu

U decembru 2010. godine, nakon skoro tri godine od začetka ideje o potrebi njegovog donošenja, u Skupštini Crne Gore jednoglasno je usvojen Zakon o parlamentarnom nadzoru u oblasti bezbjednosti i odbrane.

Osnovni cilj zakona je da Skupštini Crne Gore, neposredno i preko Odbora za bezbjednost i odbranu, kroz nadzor nad organima zaduženim za bezbjednost i odbranu, omogući zaštitu sloboda i prava građana od mogućih zloupotreba, te da doprinese izgradnji cjelovitog i savremenog sistema bezbjednosti u Crnoj Gori.

Ovim zakonom je definisan način vršenja parlamentarnog nadzora nad radom organa i institucija koji se bave poslovima bezbjednosti i odbrane, njihove dužnosti, kao i odnos Odbora za bezbjednost i odbranu prema Skupštini Crne Gore i Vladi Crne Gore.

Autori ovog dokumenta žele da pruže objektivan i cjelovit prikaz rada Skupštine i Odbora za bezbjednost i odbranu u 2011. godini, koja je važna kao prva godina primjene Zakona o parlamentarnom nadzoru u oblasti bezbjednosti i odbrane. Idući dalje od brojki i statističkih prikaza, ovaj dokument je istovremeno i osvrt na ispunjavanje ključnih nadležnosti koje su date u Zakonu i Poslovniku Skupštine. Takođe, ovaj dokument je za autore bio prilika da istaknu probleme u funkcionisanju parlamentarnog nadzora ovog sektora i dodatno naglase određene nedorečenosti u Zakonu, kojima smo se bavili i u toku njegove izrade.

Institut alternativa želi da ovim izvještajem učvrsti tradiciju rasprave i javnog dijaloga o radu Odbora za bezbjednost i odbranu i, uopšte, o funkcionisanju parlamentarnog nadzora nad sektorom bezbjednosti i odbrane.

Ovo je prvi u nizu godišnjih izvještaja kroz koje ćemo pokušati da izgradimo metodologiju praćenja rada Skupštine i Odbora po ovom pitanju, metodologiju “mjerenja” uspjeha u ispunjavanju zakonskih odredbi i pomognemo u procesu planiranja vršenja parlamentarnog nadzora.

Objavljeno

Močvara

Godina pred nama biće daleko izazovnija od prethodne, a moguće i najteža od obnove nezavisnosti. Ne samo zbog toga što je izvjesno dalje urušavanje ionako teško bolesnog ekonomskog sistema, već i zbog političkih turbulencija u vladajućoj većini koja se suočava sa novonastalom neravnotežom snaga i unutrašnjim „reformama“ po mjeri jednog čovjeka

2012.

Posljednja kolumna u ovog godini je i prilika da kažem nekoliko riječi o mogućnostima, prijetnjama i izazovima koji nas očekuju u narednoj godini.

Bez namjere da zloslutim, godina pred nama biće daleko izazovnija od prethodne, a moguće i najteža od obnove nezavisnosti. Ne samo zbog toga što je izvjesno dalje urušavanje ionako teško bolesnog ekonomskog sistema, već i zbog političkih turbulencija u vladajućoj većini koja se suočava sa novonastalom neravnotežom snaga i unutrašnjim „reformama“ po mjeri jednog čovjeka. Nadalje, Vlada i vlast suočavaju se sa teško sprovodivim obavezama koje joj nameće Evropska unija. Teško sprovodive jer ugrožavaju poluge ilegalnog ekonomskog sistema i razaraju političke, poslovne i lične veze na kojima opstaje rukovodeća struktura vlasti.

Društvo koje nije promijenilo vlast u posljednjih 60 godina, u pokušajima da se mijenja suočava se i suočavaće se sa Partijom koja je sebe izjednačila sa Državom, i koja u svom naumu da opstane na vlasti naročito koristi policijsko-obavještajno–bezbjednosne resurse. Zato nas ne smije čuditi što će se po potrebi neki novinari, neke NVO, neki intelektualci, neke stare i neke nove partije pojavljivati u razičitim ulogama. Njihova informisanost, inteligencija i naročito njihova bespoštedna borba protiv režima neće uvijek biti i garancija da njihove konkretne akcije nisu samo dio formule koja garantuje opstanak „režima“. Neće nam sljedeće godine nedostajati mnoštvo nadobudnih, osvetoljubivih, na sve spremnih revolucionara, novih vođa, dušebrižnika i moralista.

Valja nam se zato čuvati slijepih vođa i lažnih proroka.

Dok je s jedne strane ovoj državi potrebna stabilnost političke vlasti i donošenje transparentnih i efikasnih odluka u javnom interesu (naročito u odnosu na predstojeći šestomjesečni monitoring EK), s druge strane postoji snažan pritisak unutar vlasti i rastuća svijest o neophodnosti otvaranja procesa smjene ili prekompozicije vlasti. Dinamiku ovog procesa će odrediti stepen istrošenosti vezivnog tkiva Demokratske partije socijalista, ali i stvarne namjere drugih aktera.

Hrvatska do Plužina

Nekad je pisalo „Srbija do Tokija“, pjevalo se „Crnom Gorom teče Zeta, uskoro će i Neretva“, a danas se stvari izgleda mijenjaju. Sada je aktuelno „Hrvatska do Plužina“. Hrvatska je ako je vjerovati Đukanoviću, Veljoviću i drugovima pokušala da zakoči Crnu Goru na njenom putu evropskih integracija. Mi njima Pukanića, oni nama upit, mi njima listinge, oni nama vrate listinge tri godine kasnije preko pošte u Plužinama, sa nekoliko novih imena i brojeva. Nije Srbija. Čudo!

Iako su aluzije Uprave policije o neimenovanim partnerskim službama iz regiona naivnu javnost upućivale na bratsku nam neprijateljsku Srbiju, izgleda da nisu bile tačne. Deset dana tužilaštvu nije napamet palo da medijima traže listinge pripadnika ANB i „kontroverznog biznismena“ Keljmendija, sve dok na dnevni red nisu došli najistaknutiji sinovi našeg naroda.

Mnoga sistemska pitanja su ostala bez odgovora. Dok politička čaršija raspreda o navodnim preostalim listinzima koji čekaju trenutak objavljivanja, stoji da je „dnevni list Dan bez obzira na to što u slučaju objavljivanja listinga nije postupio u potpunosti sa pravilima i standardima novinarske profesije, učinio dobru stvar i otvorio važnu temu o zloupotrebama tajnih službi“ kako je to primijetio novinar Dragoljub Duško Vuković.

Interesantno je da se dežurni branilac države i centarfor u utakmicama sa Srbijom nije javljao cijelih deset dana! Milo Đukanović se nije javljao, pustio je da se kuva čorba (sa ili bez njegovog začina!?).

Nego, malo se ko pita što se toliko gade Darka Šarića Lukšić i Roćen, a DPS se ne zgražava nad podrškom Keljmendija. To mi nešto zvuči kao da ministar bivši Nenezić sa indignacijom odbaci svaku mogućnost da je svojevremeno otvorio hotel Safeta Kalića.

Lijepo kaže Veljović da policiji nije padalo na pamet da ispita navode lidera najveće opozicione stranke da je Šarić finansirao izborni uspjeh DPS na Žabljaku.

Drugim riječima, čak i da su listinzi u kojima se pominju imena predsjednika Vlade i ministra inostranih djela u potpunosti autentični, ne sumnjam u to da bi reakcija Uprave policije i drugih nadležnih bila identična.

Stevo Muk
Predsjednik Upravnog odbora Instituta Alternativa

Objavljeno

Neophodno jačanje kontrolne funkcije Skupštine

Intenzivna zakonodavna aktivnost parlamenta jedna od neminovnosti koju sa sobom „nosi“ proces pridruživanja EU, a zbog obaveze usaglašavanja kompletnog zakonodavstva sa pravnim propisima Evropske unije. Dakle, Skupština Crne Gore treba da bude na visini zadatka i da odgovori na ovaj izazov na pravi način. Međutim, u okviru svojih ustavom definisanih nadležnosti, Skupština mora pojačati svoju kontrolu u odnosu na izvršnu vlast – vladu.

Imajući u vidu da se u Crnoj Gori trenutno sprovode sveobuhvatne reforme koje će joj omogućiti da u dogledno vrijeme započne pristupne pregovore za članstvo u EU, nameće se pitanje političkog mandata izvršne vlasti (koji se u ovoj situaciji čini preširokim) i uloge Skupštine u tom procesu.

Proces pridruživanja države Evropskoj uniji u najvećoj mjeri se nalazi u nadležnosti izvršne vlasti tj. vlade. Sa druge strane, to ne znači da je uloga parlamenta u ovom procesu zanemarljiva, pa bi se moglo reći da je centralna uloga parlamenta da vrši politički nadzor nad pridruživanjem.

U skladu sa ovom ulogom, Skupština Crne Gore trenutno radi na izmjenama Poslovnika koje bi trebalo da joj omoguće jačanje kontrolne funkcije u odnosu na izvršnu. S obzirom na to da bi ova rješenja trebalo da budu usvojena tek u decembru, nezahvalno je prognozirati u kom smjeru će se ona kretati i koliko će se izaći u susret zahtjevima opozicije. Međutim, izvjesno je i da je rad na izmjenama zapravo rezultat „pritiska“ iz Brisela koji je proizašao iz, sad već čuvenih, sedam prioriteta Evropske komisije, koji su, da podsjetim, uključivali i usvajanje izbornog zakonodavstva i jačanje kontrole i zakonodavne funkcije parlamenta, a ne rezultat „demokratskog iskoraka“.

Nesumnjivo da je od značaja omogućiti veću prolaznost opozicionim predlozima; ojačati kontrolne mehanizme predviđene Poslovnikom; omogućiti intenzivniju saradnju odbora sa civilnim društvom, te ojačati administrativne kapacitete svih radnih tijela parlamenta kako bi Skupština svoju kontrolnu funkciju mogla da obavlja na adekvatan način.

Izjava za dnevni list “Dan” predsjednika Upravnog odbora IA Steva Muka. Članak objavljen u “Danu” 22. novembra 2011. možete pronaći ovdje.

Objavljeno

Skupština zaslužuje bolji kvalitet specijalnog izvještaja o diskriminaciji

Prvi specijalni izvještaj o diskriminaciji u Crnoj Gori nalazi se u postupku usvajanja u Skupštini Crne Gore. Priprema ovog važnog dokumenta predviđena je planiranim aktivnostima Odbora za ljudska prava i slobode i institucije Zaštitnika ljudskih prava i sloboda. Sadržaj i kvalitet ovog dokumenta ne prati u dovoljnoj i očekivanoj mjeri praktični i politički značaj izvještaja koji ima intenciju da predstavi domaću diskriminacionu praksu, djelotvornost mehanizama borbe protiv diskriminacije i pruži jasnija i konkretnija usmjerenja za poboljšanje ukupne prakse ljudskih prava u budućnosti.

Ukupan položaj osoba sa invaliditetom (OSI) praćen je nedogovarajućim brojem preporuka. Date preporuke ne doprinose, u potrebnoj mjeri, prevazilaženju izazova sa kojima se suočavaju pred institucijama i u svakodnevnom životu OSI. Bilo bi dragocjeno za ukupnu praksu ljudskih prava taj dio izvještaja što prije upotpuniti i time iskazati potrebno poštovanje i solidarnost sa OSI organizacijama koje prema instituciji Zaštitnika ljudskih prava i sloboda, posebno prema gospodinu Šućku Baković i gospođi Marijani Laković, gaje snažno povjerenje.

Rodna ravnopravnost i diskriminacija na temelju pola takođe je neadekvatno tretirana preporukama a riječ je o oblasti ljudskih prava u kojoj bilježimo gotovo nikakav ili jako oskudan napredak. Impuls koji institucija Zaštitnika može pružiti poboljšanju ukupnih ženskih ljudskih prava i postizanju rodne ravnopravnosti bio bi dragocjen.

Inkluzija manjinskih naroda praćena je zanemarljivim brojem preporuka. Saradnja sa civilnim društvom i medijima nije dovoljno prezentovana. Izostavljen je značajan broj aktivnosti u kojima je institucija Zaštitnika učestvovala na visokom nivou i s vidljivim doprinosom. Kontradiktorno bi bilo da te aktivnosti Zaštitnika registruju subjekti civilnog društva a ne i sama institucija. Sadržajnija analiza izvještaja, uz komparaciju sa medijskom arhivom i izvještajima NVO sektora, mogla bi da pokaže da se u institciji Zaštitnika odustalo od nekih rješenja odnosno da postoji različit pristup za eksperstku javnost, NVO scenu, medije i međunarodnu javnost od pristupa, koji se na neki način manifestuje izvještajem, prema političarima i donosiocima odluka.

Posebno je vidljiv, u domenu preporuka, neuobičajeno nizak doprinos institucije Zaštitnika zaustavljanju dalje diskriminacije LGBT osoba u njihovom svakodnevnom životu i radu. Nije prihvatljivo niti je za kredibilitet dobro da u domenu zaštite i promovisanja praktičnih, suštinskih i egzistencijalnih prava ovih osoba institucija

Ombudsmana kasni za rješenjima i planovima izvršne vlasti. Naprotiv, Ombudsman treba da bude prvi koji promoviše međunarodnu praksu i zastupa poboljšanje domaće legislative i stvarnosti.Komunikacija civilnog društva i institucije Ombudmsna u oblasti diskriminacije uglavnom je tekla, na obostrano zadovoljstvo, sa zamjenicom Zaštitnikom gospođom Laković. Izostali su zvanični susreti organizacija koje rade sa diskriminisanim grupama sa Ombudmsanom lično. Izostale su i konsultacije (koje inače praktikuje kompletna izvršna vlast) Zaštitnika sa civilnim društvom. Posebno je korisna mogla biti razmjena mišljenja o nacrtu prvog specijalnoig izvještaja o diskriminaciji u Crnoj Gori i kroz konsultacije poboljšanje njegovog kvaliteta.

Već smo zatražili hitan sastanak Zaštitnika ljudskih prava i njegovih zamjenika i saradnika sa organizacijama civilnog društva i konsultaciju povodom sadržaja i kvaliteta posebnog izvještaja o kretanjima diskriminacije koje se nalazi na usvajanje pred Skupštinom. Smatramo osnovanim i svrsishodnim da se do tada predmetni izvještaj povuče iz dalje skupštinske procedure.

Marina Vujačić, Udruženje mladih sa hendikepom Crne Gore, izvršna direktorka
mr Aleksandar Saša Zeković, istraživač kršenja ljudskih prava
Daliborka Uljarević, Centar za građansko obrazovanje, izvršna direktorka
Milan Šaranović, Centar za anti-diskriminaciju „Ekvista“, direktor
Biljana Zeković, SOS telefon za žene i djecu žrtve nasilja Podgorica, izvršnadirektorka
Goran Macanović, Organizacija slijepih za Nikšić, Šavnik i Plužine, izvršni direktor
Ivana Vojvodić Vujović, Juventas, predsjednica
Milenko Vojičić, sekretar, Udruženje “Plegije” Nikšić
Biljana Alković, Fondacija za stipendiranje Roma, izvršna direktorka
Zdravko Cimbaljević, LGBT Forum Progres, izvršni direktor
Ana Novaković, Centar za razvoj nevladinih organizacija, izvršna direktorka
mr Zlatko Vujović, Centar za monitoring, predsjednik Upravnog odbora
Aida Petrović, Crnogorski ženski lobi, koordinatorka
Stevo Muk, Institut Alternativa, predsjednik Upravnog odbora
Ljiljana Raičević, Sigurna ženska kuća, upravnica
mr Momčilo Radulović, Evropski pokret u Crnoj Gori, generalni sekretar