Objavljeno

Od E-Uprave do digitalne transformacije: Pogledi na ključne izazove u Crnoj Gori

Digitalna transformacija podrazumijeva proces reforme procesa rada i usluga javne uprave uz pomoć korišćenja novih informacionih tehnologija, na način koji ide dalje od uobičajenog koncepta tzv. elektronske uprave, koji podrazumijeva „online“ pristup uobičajenim administrativnim uslugama. Organizacija za ekonomsku saradnju i razvoj (OECD) pod konceptom „digitalnog upravljanja“ podrazumijeva donošenje strateških odluka i korišćenje digitalnih tehnologija i podataka za ponovno promišljanje načina na koji su politike i javne usluge dizajnirane i isporučene kako bi zadovoljile promenljive potrebe i očekivanja građana. Dakle, da bi se govorilo o digitalnoj transformaciji nije dovoljno da digitalizujemo postojeće usluge, koje nužno ne moraju biti korisnički orijentisane, već da ih prilagodimo novim tehnologijama sa ciljem postizanja što boljeg korisničkog iskustva.

Analiza pruža osvrt na dosadašnja dostignuća u procesu digitalne transformacije, izazove i predstojeće zadatke koje Crna Gora treba da ispuni. Digitalna transformacija javne uprave i društva u Crnoj Gori je cilj proklamovan nizom strateških dokumenata, u prvom redu, Strategijom reforme javne uprave i Strategijom digitalne transformacije, koje su usvojene krajem 2021. godine. Cilj kojim se naročito teži jeste dalja digitalizacija usluga javne uprave, koji bi trebalo da se mjeri pokazateljima koji se odnosi na broj digitalizovanih usluga na jedinstvenom portalu, broj međusobno povezanih elektronskih registara koji su u posjedu institucija, kao i na povezivanje svih lokalnih samouprava na jedinstveni sistem za elektronsku razmjenu podataka (JSERP).

Objavljeno

WeBER zatvoreni sastanak u Briselu: Predstavljeni nalazi PAR monitoringa 2021/2022

U četvrtak, 25. maja, u prostorijama Centra za evropsku politiku (European Policy Centre) u Briselu predstavljeni su rezultati EU WeBER monitoringa reforme javne uprave za 2021/2022.

Zemlje Zapadnog Balkana godinama teže članstvu u Evropskoj uniji i ovaj put se u više navrata pokazivao izazovnijim nego ikada. Oblast reforme javne uprave, kao dio cjelokupnog paketa uslova koje zemlje treba ispune prije učlanjenja, bila je i ostala jedna od ključnih oblasti koja i dalje pokazuje nedovoljan napredak. Iz tog razloga, Evropska komisija, ali i organizacije civilnog društva Zapadnog Balkana, stavljaju poseban fokus na reformu javne uprave. Očekivano je da će takav spoljni pritisak približiti ove zemlje Evropskoj uniji, kako bi javna uprava bila usmjerena ka građanima, olakšavajući im svakodnevni život i suočavanje sa birokratijom.

Od 2015. godine, WeBER prati napredak reforme javne uprave u zemljama Zapadnog Balkana, čime se otvorio prostor za intenzivniji dijalog o potrebi za administrativnim aparatom koji će biti usmjereniji ka građanima. Pored toga, monitoring je doveo do sve većeg učešća građana kroz njihove direktne utiske o iskustvima u komunikaciji sa državnim organima i ostalim pružaocima usluga.

Revidirana metodologija proširenja iz 2020. godine ima cilj da unese novu dinamiku u proces pristupanja zemalja Zapadnog Balkana, ali i da obnovi kredibilitet tog procesa. Između ostalog, metodologija se obavezala na povećano učvršćivanje indikatora trećih strana u ocjenama Evropske komisije, što je obećanje koje do danas nije ispunjeno. Jedan od takvih subjekata je civilno društvo zemalja Zapadnog Balkana koje je tokom proteklih godina razvilo i sprovelo više nezavisnih inicijativa za praćenje reformi. Pomenute inicijative, bazirane na osnovu konkretnih nalaza u zemljama, pružaju obilje podataka koje Evropska komisija može koristiti i navoditi u sopstvenim izvještajima. Na sastanku zatvorenog tipa predstavljen je papir koji ukazuje na potrebu korišćenja analiza nastalih iz ovih inicijativa, budući da mogu značajno doprinijeti kvalitetu izvještaja Evropske komisije i ojačati uticaj civilnog društva u procesu pristupanja Evropskoj uniji.

Miloš Đinđić, Julijana Karai i Alban Dafa predstavili su rezultate monitoringa iz oblasti odgovornosti i upravljanja javnim finansijama.

  • Predstavljene su prakse koje se odnose na transaprentnost i dostupnost budžetskih podataka u zemalja Zapadnog Balkana, ističući dobre aspekte i određene nedostatke. Pojedinačni rezultati na nacionalnom nivou ostaju isti, sa izuzetkom Sjeverne Makedonije, koja je nazadovala u poređenju sa poslednjim ciklusom praćenja. Ipak, nije zabilježen napredak ni u jednoj zemlji kada je ova oblasti u pitanju. Učesnici su diskutovali o uzrocima stagnacije i raznim podsticajima koji bi mogli natjerati vlade da poboljšaju svoju transparentnost
  • Komunikacija revizorskih institucija i pristup javnosti i drugim zainteresovanim stranama oblast su sa najvišim ocjenama u oblasti upravljanja javnim finansijama, zaključujući da se njihova praksa poboljšava tokom godina, s obzirom da su rezultati u zemljama na visokom nivou. U određenim državama Zapadnog Balkana, ove institucije sarađuju sa organizacijama civilnog društva (OCD) i slušaju njihove sugestije po pitanju unapređenja rada.
  • Proaktivna transparentnost je bila fokus studije slučaja sedam centralnih administracija u svakoj zemlji Zapadnog Balkana, kojoj se pristupilo na osnovu određenih kriterijuma. Zaključak ovog ciklusa monitoringa je, da čak i kada administracije objavljuju potpune i lako pristupne informacije, one su i dalje birokratske i neprilagođene građanima. Kritična oblast kada je u pitanju proaktivna transparentnost jesu izvještaji o budžetu i budžetskim aktivnostima, gdje su rezultati veoma niski, a što predstavlja hronični problem zemalja ZB još od 2018. godine.

Programska direktorica CEP-a i tim liderka WeBER 2.0 projekta, Milena Lazarević prezentovala je papir koji je fokusiran na različite alate koje su organizacije civilnog društva razvile, a koje se mogu koristiti za praćenje reformi u procesu pristupanja. Analiza je istakla određene probleme u pristupu izvještavanja Evropske komisije, kao što su manjak citata i citiranja indikatora trećih strana, što direktno ugrožava transparentnost izvještaja. Organizacije civilnog društva su sarađivale sa Evropskom komisijom u procesu izrade nacionalnih izvještaja i uprkos davanju direktnih inputa za paket proširenja, njihov doprinos nije uvršten u izvještaj EK.

U papiru su predstavljeni dobri primjeri regionalnih i nacionalnih incijativa koje su pokrenule organizacije civilnog društva, koje imaju veliki potencijal za dalje širenje. Pomenute inicijative sadrže konkretne indikatore koji omogućavaju monitoring u raznim oblastima, a koje mogu biti korisne Evropskoj komisiji. Takođe, predočene su i preporuke kako bi se riješili postojeći problemi kada je u pitanju pristup Evropske komisije procesu izvještavanja.

Sandra Laquelle, Chloe Berger i Florian Hauser iz DG NEAR razgovarali su o nalazima papira.

Objavljeno

Izvještaj Freedom House: Crnu Goru čeka dosta napretka

Istraživači javnih politika u Institutu alternativa (IA) Marko Sošić i Milena Muk su nacionalni autori ovogodišnjeg Freedom house izvještaja “Države u tranziciji 2023”. Crna Gora je dobila ocjenu 3,79, odnosno 46% mogućih bodova, što je najgori rezultat od 2013. godine.

Sošić je gostujući na Jutarnjem programu Radio i televizije Crne Gore (RTCG) poručio da Crnoj Gori treba dosta napretka u raznim oblastima poput demokratskog upravljanja, izbornog procesa, pravosuđa i korupcije. Ovom ocjenom Crna Gora spada u red hibridnih režima.

“Cijeli region se smatra na sredini nečeg što je vrlo autoritarno i onog što je konsolidovana demokratija. Od 2013. godine Crna Gora je u konstantnom padu, kada je ocjena bila 53% i imamo najgori izvještaj u protekloj deceniji. Ipak, to ne znači da su svi parametri padali. U prošlogodišnjem izvještaju je pravosuđe palo, ali je poraslo sveukupno nacionalno demokratsko upravljanje i izjednačavanjem tih parametra smo stagnirali. Ove godine smo pali u oblasti nacionalnog demokratskog upravljanja što je odraz političke turbulencije”, poručio je Sošić na Javnom servisu.

Najbolju ocjenu u iznosu 5, kako navodi, ima civilno društvo. Iz hibridnog režima Crna Gora će izaći kada bude imala preko 50 bodova, čime bi zavrijedila status polukonsolidovane demokratije, koji je imala 2013. godine.

Komentarišući izjave političkih aktera, Sošić je kazao da je izvještaj došao u periodu izborne kampanje i da vlasti na kritike u posljednje vrijeme odgovaraju agresivno.

“Donosioci odluka bi prije komentarisanja trebalo makar da pročitaju izvještaj kako bi se površno upoznali sa nalazima i pričali potkrijepljeno. Kampanja i govor protiv medija i NVO je zabrinjavajuća po pitanju toga od koga dolazi – od premijera i njegovih ministara”, zaključuje Sošić.

Gostovanje možete pogledati na sljedećem linku.

Objavljeno

O imenovanjima i zapošljavanju u javnom sektoru

Zalaganje za meritokratiju rezervisano je za političke partije samo kada su u opoziciji, za medije i nevladin sektor. Neprimjereni politički uticaji su ozakonjeni jer nema garancije da će biti izabrani najbolji kandidati i kandidatkinje.

Istraživačica javnih politika u Institutu alternativa (IA) Milena Muk poručila je gostujući u emisiji Naglas na Radio i Televiziji Crne Gore (RTCG) da je zakon dao veću mogućnost partijskog upliva kada je u pitanju imenovanje članova odbora direktora javnih preduzeća, s obzirom na to da Zakon o privrednim društvima kao krovni iz ove oblasti nije definisao nikakve bliže uslove koji članovi odbora treba da ispunjavaju.

Muk u emisiji Naglas na RTCG

“To je kontinuitet i primjećujemo da političke partije i političari kritikuju određena kadriranja samo kad su u opoziciji. Naravno opozicija ima pravo da kritikuje, ali činjenica je da je zalaganje za meritokratiju rezervisano za političke partije samo kada su u opoziciji, medije i nevladin sektor. Kad su u pitanju imenovanja u Podgorici, moramo da razgraničimo da su to svojevrsni angažmani koji ne predstavljaju zapošljavanje u pravnom smislu, s obzirom na to da zapošljavanje u javnom sektoru je drugačije regulisano, daleko od savršenog ali bolje uređeno”, poručila je Muk.

Ona je dodala da su procedure često fasadne, te da ni u jednom sektoru ne postoji zakonska obaveza, čak i kada postoji obaveza prethodnog javnog oglašavanja radnih mjesta, da se izabere najbolji kandidat ili kandidatkinja.

Ističući kompleksnost tematike, Muk je kazala da termin “zapošljavanje po dubini” stvara maglu, jer različite funkcije i radna mjesta stavlja pod isti koš iako podliježu različitim pravnim osnovama. Mapa rizika od neprimjerenih uticaja i korupcije prilikom zapošljavanja u javnom sektoru je, kako dodaje, pokazala da ni državni organi ne stoje dobro u smislu “zelenih svjetala”, odnosno dobrih rješenja koje garantuju minimalnu konkurentnost i sprečavanje neprimjerenih uticaja politike, jer ne postoje garancije da komisije za testiranje kandidata neće biti sastavljene od politički eksponiranih ličnosti.

Ona je istakla da političari ne treba da obećavaju javne konkurse, jer je to simptom da je sistem zapošljavanja u javnom sektoru duboko truo, ali i da je zajednički imenitelj svih političkih partija da pokušavaju da skrenu fokus sa ove važne teme.

U emisiji su učestvovali i Dragan Koprivica, Alija Košuta i Milan Radović. Cijelu emisiju možete pogledati na sljedećem linku.

rr

Objavljeno

Slab početak kapitalnog budžeta u 2023. godini

U prvom kvartalu ove godine potrošeno je 10,8 miliona ili tek 5% ukupnog kapitalnog budžeta za 2023. godinu, a započet rad na tek 51 od ukupno 374 planirana projekta.

Na osnovu kvartalnih izvještaja Uprave za saobraćaj i Uprave za kapitalne projekte kojima smo ostvarili pristup, u prvom kvartalu 2023. godine započet je rad na 51 projektu od ukupno 374 koliko je planirano za ovu godinu.

Za ovu namjenu planirano je 202,7 miliona eura u 2023. godini (66,2 miliona za Upravu za saobraćaj, 136,5 miliona za Upravu za kapitalne projekte), od čega je u prvom kvartalu potrošeno tek 10,8 miliona ili 5%.

Iako je potrošnja u prvom kvartalu uvijek najmanja u odnosu na ostatak godine, nizak procenat izvršenja i mali broj projekata koji su započeti svjedoči o problemima koji su izazvani ogromnim brojem projekata kojim je budžet opterećen u posljednje dvije godine.

Izvještaj MMF-a o kapitalnom budžetu (PIMA izvještaj) pokazao je da Crna Gora nema metodologiju za procjenu predloženih projekata, da se projekti odobravaju bez ispunjavanja kriterijuma, da se ne rade studije izvodljivosti ni analize rizika, da je praćenje projekata ograničeno, a da izvještavanje nije adekvatno.

Ni trenutna ni prethodna vlada nisu uradile ništa da se sistem predlaganja, odabira, sprovođenja i praćenja kapitalnih projekata koji je već bio loš unaprijedi, već su ga dodatno ugrozile uvođenjem mnoštva novih, nezrelih projekata.

Pregled kapitalnog budžeta za 2023. godinu
Pregled kapitalnog budžeta za 2023. godinu

U nastavku pogledajte na kojim projektima su potrošena sredstva (odnosno započeti radovi) u prvom kvartalu 2023. godine:

Započeti projekti Uprave za kapitalne projekte (41 od ukupno 290)

Klinika za mentalno zdravlje u Podgorici 749.272,47
Izgradnja, rekonstrukcija i adaptacija objekata za potrebe pravosuđa 343.450,80
Podrška implementaciji upravljanja vodama 239.040,49
Rekonstrukcija šetališta u Igalu od Galeba do Titove vile 226.914,46
Radovi na uređenju prostora MZ Grudska mahala, opština Nikšić 207.000,00
Unapređenje gradskih, lokalnih i nekategorisanih puteva 206.170,14
Izgradnja fudbalskog stadiona u prijestonici Cetinje 193.249,26
Izgradnja i rekonstrukcija gradskih saobraćajnica Cetinje 179.173,27
Izvodjenje radova na izgradnji trafostanice sa uklapanjem u VN infrastrukturu za potrebe kompleksa objekata SAJ Zlatica 172.055,22
Izgradnja lokalne infrastrukture u Tuzima 129.986,68
Radovi na rekonstrukciji, adaptaciji i opremanju mikrobioloških laboratorija 119.147,98
Izgradnja i rekonstrukcija objekata Crnogorske akademije nauka i umjetnosti u Podgorici 115.316,63
Sanacija puta Danilovgrad – Manastit Ostrog 108.268,11
Radovi na rekonstrukciji lokalnog radio – televizijskog centra, Nikšić 99.998,26
Tehnička podrška za pripremu investicionih projekata u sektoru  saobraćaju 85.847,66
Kupovina nekretnina i učešće u izgradnji objekata za potrebe socijalnog stanovanja 76.866,96
Nabavka opreme za unapređenje rada javnih službi Prijestonice 69.855,07
Izvođenje radova na rekonstrukciji lokalnog puta L1 Gubavač – Bistrica, sa izgradnjom mosta preko rijeke Bistrice u Opštini Bijelo Polje 57.860,52
Izvođenje radova na sanaciji područnog odjeljenja u Sutorini, OŠ Dašo Pavičić, Herceg Novi 46.703,34
Radovi na izgradnji transfer stanice i reciklažnog dvorišta u opštini Mojkovac 45.255,15
Izrada tehničke dokumentacije za uređenje gradskih ulica, naselja i nedostajuće infrastrukture grada 44.047,15
Radovi na postavljanju javne rasvjete duž dijela lokalnog puta Gubavač – Bistrica, opština Bijelo Polje 43.872,66
PPOV, kanalizaciona mreža i uređenje vodosnadbijevanja u Beranama 33.776,99
Izgradnja Osnovne i muzičke škole “Dušan Korać” u Bijelom Polju 30.759,17
Unapređenje turističke ponude grada 24.575,10
Izgradnja, rekonstrukcija lokalnih objekata od opšteg interesa 23.000,88
Izgradnja lokalne infrastrukture u Tuzima 18.000,00
Biljni sistem za prečišćavanje komunalnih voda Petnjice 11.227,72
Ski centar na lokalitetu “Hajla” Rožaje 8.939,29
Izvođenje radova na izgradnji Doma starih u Nikšiću II faza -stručni nadzor 6.790,28
Nadzor interne klinike za mentalno zdravlje u Podgorici 6.388,80
Prilagođavanje objekta u javnoj upotrebi za pristup kretanje i upotrebu licima sa invaliditetom i smanjenom pokretljivosti za zgradu drz organa u Mojkovcu 3.630,00
Izgradnja fudbalskog stadiona u prijestonici Cetinje – nadzor 3.411,14
Vršenje stručnog nadzora u toku izvođenja radova na postavljanju javne rasvjete duž dijela lokalnog puta L1 Gubavač-Bistrica, potezi Gubavač, Lozna luka i Mirojevići-Bistrica, opština Bijalo Polje 2.447,73
Izvodjenje radova na objektu u javnoj upotrebi za pristup kretanje i upotrebu lica smanjene pokretljivosti Uprava Carina Podgorica 2.420,00
Radovi  na izgradnji kompleksa smještajnih objekata SAJ i PJP na Zlatici  u Podgorici 2.220,74
Revizija glavnog projekta i nadzor nad izvođenjem radova biljnog sistema za prečišćavanje komulanih otpadnih voda u Opštini Petnjica 2.100,00
Izvodjenje radova na prilagodjavanju objekta zgrade Drzavnih organa u Mojkovcu 609,84
Putni pravac Monte Rose 484,00
Pristupni put za žičaru Kotor-Lovćen 145,20
Izgradnja parkinga sa komunalnim opremanjem za potrebe žičare Kotor-Lovćen 84,70

Započeti projekti Uprave za saobraćaj (10 od ukupno 84)

Rekonstrukcija puta Cetinje-Čevo-Nikšić, dionica Cetinje-Čevo 3.771.860,60
Rekonstrukcija puta Podgorica-Tuzi, dionica od kružnog toka Plantaže do stočne pjace 2.038.051,22
Rekonstrukcija magistralnog puta Rožaje-Špiljani sa sancijom tunela i mostova 830.204,10
Izgradnja bulevara Vilija Branta 235.788,77
Investiciono održavanje magistralnih i regionalnih puteva 132.175,24
Sanacija klizišta Plužine III i Plužine IV na magistralnonm putu Plužine-Nikšić 36.069,42
Rekonstrukcija regionalnog puta Cetinje-Njeguši 31.012,93
Sanacija klizišta Topla na magistralnom putu Herceg Novi-Kotor 25.740,57
Rekonstrukcija magistralnog puta Danilovgrad-Podgorica 5.545,00
Rekonstrukcija puta Nikšić-Vilusi, dionica Nikšić-Kuside 5.175,00
Objavljeno

Uprkos apelima, Skupština nastavlja da usvaja zakone

Uprkos apelima Vladi i Skupštini da prekinu sa praksom rasprave o zakonskim predlozima koji ne ispunjavaju osnovne kriterijume učešća javnosti, od raspuštanja, u Skupštini je izglasan 21 zakon.

Time je nastavljen trend izjašnjavanja o takvim zakonskim predlozima, koji ne ispunjavaju osnovne kriterijume inkluzivne rasprave na osnovu prethodno sprovedenih analiza o očekivanim uticajima, a naročito u aktuelnim uslovima
krize legitimiteta političkog sistema.

Tokom dva mjeseca rada raspuštene Skupštine, u skupštinsku proceduru je predato dvanaest zakona, od čega su devet inicirali poslanici i poslanice. Poslanici i poslanice se nisu mnogo bavili matematikom svojih zakonskih predloga, pa su za jedan procijenili da je neophodno „obezbijediti dodatna sredstva u odnosu na procjenu nadležnih institucija i broj potencijalnih korisnika“.

Podsjećamo da su u ovom periodu izglasane i izmjene Zakona o lokalnoj samoupravi, kojima se snižavaju uslovi za zasnivanje radnog odnosa u organima lokalne uprave i službama, i Zakona o Centralnoj Banci, kojima se mijenja način predlaganja guvernera.