Objavljeno

Poslovne tajne javnih preduzeća: Paradoksi prakse u Crnoj Gori

U crnogorski Zakon o slobodnom pristupu informacijama 2017. godine uveden je pojam poslovne i poreske tajne kao osnov ograničenja pristupa informacijama. Ne postoji jedinstvena definicija poslovne tajne u crnogorskom zakonodavstvu, što ostavlja prostor za zloupotrebu ovog instituta.

U naporu da osvijetlimo ovo pitanje, fokusirali smo se na preduzeća u vlasništvu države, koja ostaju zanemarena oblast u upravljanju javnim finansijama, uprkos tome što imaju značajan udio u javnoj potrošnji i ukupnoj ekonomiji. Iako ne postoje zvanični zbirni podaci o broju javnih preduzeća u Crnoj Gori, IA je 2015. godine prebrojao 37 preduzeća u većinskom vlasništvu države, dok ih je prema najnovijim podacima Ministarstva finansija iz 2019. godine svega 32. Samo 21 preduzeće za koje postoje dostupni podaci na portalu Poreske uprave u 2018. godini zapošljavalo je 5 286 ljudi, na čije zarade je potrošeno preko 70 miliona eura. Skoro polovina ovih preduzeća (njih devet) u prethodnoj godini poslovala je sa gubicima, koji ukupno iznose preko osam miliona eura.

Sa ciljem da rasvijetlimo pitanje na šta se sve odnose poslovne tajne javnih preduzeća, najprije smo prikupili javno dostupna dokumenta (statute preduzeća, pravilnike o poslovnoj tajni) a poslata su i dodatna 24 zahtjeva za slobodan pristup informacijama, kako bismo ostvarili uvide u odluke upravnih odbora ili druge interne akte kojima se normira upravljanje poslovnim tajnama u ovim preduzećima koje nisu javno dostupne. U prvom dijelu dajemo pregled kategorija informacija koje se najčešće označavaju poslovnom tajnom od strane crnogorskih „javnih” preduzeća, a u drugom dijelu prikupljene podatke analiziramo u svijetlu međunarodnih standarda. Na kraju, ukazujemo na potrebu preciznijeg normiranja poslovne tajne u crnogorskom pravnom sistemu, ali i na detaljno propisivanje izuzetaka – kategorija informacija koje preduzeća u većinskom vlasništvu države i lokalnih samouprava ne smiju proglasiti poslovnom tajnom.

Objavljeno

Specijalni tužilac Rutović odbacio prijavu protiv Sudskog savjeta

Specijalni državni tužilac, Veljko Rutović, odbacio je krivičnu prijavu koju su nevladine organizacije Akcija za ljudska prava (HRA), Mreža za afirmaciju nevladinog sektora – (MANS) i Institut alternativa (IA) podnijele 13.9.2019. godine protiv članova i članica Sudskog savjeta, zbog sumnje da su, grubo kršeći propise prilikom izbora 10 kandidata/kinja za sudije u osnovnim sudovima Crne Gore po javnom oglasu (br. 01-2491/19-30) u julu ove godine, izvršili krivična djela zloupotreba službenog položaja (član 416 Krivičnog zakonika Crne Gore (KZCG), nesavjestan rad u službi (čl. 417 KZCG), protivzakoniti uticaj (čl. 422 KZCG), falsifikovanje isprave (čl. 412 KZCG) i povreda ravnopravnosti (čl. 159 KZCG).

Prijava je odbačena obavještenjem sa formalnom napomenom “ne postoji osnovana sumnja da su prijavljeni izvršili navedena krivična djela, niti bilo koje drugo krivično djelo za koje se gonjenje preduzima po službenoj dužnosti”, umjesto obrazloženim rješenjem kako nalaže Zakonik o krivičnom postupku.

Specijalno državno tužilaštvo nije kontaktiralo podnosioce krivične prijave, niti predložene svjedoke, niti je obavijestilo da je preduzelo ikakve radnje u cilju provjere navoda iz prijave.

Podsjećamo, u krivičnoj prijavi je ukazano na grubo kršenje procedure za izbor sudija u pogledu intervjuisanja kandidata i sprečavanja sukoba interesa posebno kod Vesne Medenice, predsjednice Vrhovnog suda, koja je učestvovala u ocjenjivanju i pisanog testa i intervjua svoje savjetnice iz kabineta, ćerke vjenčane kume i sina njenog dugogodišnjeg zamjenika na funkcijama. Ispitivanje je sprovedeno nepropisno, ocjene za intervju su “poklonjene” jer su ih svi članovi i članice Savjeta davali bez osnova, čime su oštetili i kandidate koji nijesu izabrani kao i javni interes za objektivnim i zakonitim izborom sudija.

HRA, MANS i IA će podnijeti pritužbu Vrhovnom državnom tužiocu za preispitivanje rješenja o odbacivanju krivične prijave. Uprkos svemu, nastavićemo da preduzimamo sve potrebne radnje koje bi morale izazvati adekvatne reakcije organa pravne države.

Obavještenje dostavljeno od strane Specijalnog državnog tužilaštva možete pročitati ovdje.

Akcija za ljudska prava (HRA), Tea Gorjanc Prelević, izvršna direktorica
Mreža za afirmaciju nevladinog sektora (MANS), advokat Veselin Radulović, pravni zastupnik
Institut alternativa (IA), Stevo Muk, predsjednik Upravnog odbora

Objavljeno

Poziv studentima za plaćeno stažiranje u IA

Institut alternativa, nevladina organizacija koja se bavi istraživanjem javnih politika i zagovaranjem boljeg upravljanja, odgovorne javne potrošnje i vladavine prava, raspisuje poziv za plaćeno stažiranje u periodu od dva mjeseca (novembar / decembar)

Kome je namijenjen poziv?
Poziv je namijenjen studentima završnih godina i postdiplomskih studija pravnih nauka, političkih nauka, ekonomije, sociologije, studija bezbjednosti i humanističkih studija.

Ko ima prednost?
Za program stažiranja vas može peporučiti akademski uspjeh, napredno znanje engleskog jezika, društveni angažman, poznavanje programskih oblasti rada Instituta alternativa.

Kolika je visina stipendije?
Odabrani kandidati dobiće stipendiju u visini do 200 eura mjesečno, tokom trajanja programa stažiranja.

Prijave primamo na info@institut-alternativa.org

do 25. oktobra 2019. godine.

Uz prijavu je neophodno dostaviti CV i motivaciono pismo za stažiranje u Institutu alternativa. Tokom trajanja poziva, nećemo pružati dodatne informacije.

Objavljeno

Vladavina prava na Zapadnom Balkanu: Neophodni dalji koraci

Uspostavljanje vladavine prava ostaje ključni izazov u zemljama Zapadnog Balkana i predstavlja jednu od najvećih prepreka za 6 zemalja regiona (Albanija, Crna Gora, Sjeverna Makedonija, Bosna i Hercegovina, Kosovo i Srbija) u procesu pridruživanja EU.

Vladavina prava: Stagnacija ili zaostajanje

Iako su uslovi za članstvo u EU u ovoj oblasti postali stroži nego u bilo kojem prethodnom krugu proširenja i uprkos angažovanju EU kroz sofisticiranije mehanizme praćenja, stvarni učinak ovih zemalja u pogledu vladavine prava je prilično skroman. Zapravo, zemlje ili stagniraju ili zaostaju a ovo je trend koji potvrđuju ne samo izvještaji Evropske komisije već i drugi nezavisni indeksi kao što je Freedom House indeks.

Na ovom događaju će se diskutovati o izazovima u oblasti vladavine prava sa kojima se suočavaju zemlje Zapadnog Balkana, kao i iskustvima u sprovođenju relevantnih reformi naročito u oblastima kao što je borba protiv korupcije i organizovanog kriminala, pravosuđa i slobode govora.

’’Neophodni dalji koraci’’ je tema koja je okupila stručnjake iz mreže Think for Europe Network – Institut alternativa (Podgorica, Crna Gora) i Centar za evropske politike (Beograd, Srbija), Klingendal Institut (Hag, Holandija) i njihove mreže, diplomate, političare i donosioce odluka u oblasti vladavine prava na Zapadnom Balkanu. Ovo je javni događaj čiji je cilj olakšavanje i podsticanje javne rasprave.

Program (17. oktobar 2019. 13:00-16:45)

13:00 – Registracija i kafa (sala)

13:30 – Razvoj vladavine prava na Zapadnom Balkanu

  • Anne Mulder (poslanik u Parlamentu i izvjestitelj za Zapadni Balkan)
  • Dina Bajramspahić (koordinatorka istraživanja, Institut Alternativa, Crna Gora)
  • Wouter Zweers (istraživač, Klingendal Institut)

15:00 – Kafe pauza

15:30 – Sloboda medija i sloboda izražavanja

  • Dragana Bajić (istraživačica, Centar za evropske politike, Srbija)
  • Janneke Fokkema (Ministarstvo vanjskih poslova Holandije)

16:45 – Neformalni prijem

Događaj će moderirati Louise van Schaik (šefica u Klingendal Institutu)

Događaj zajednički organizuju Klingendal Institut (Clingendael Institute) i Think for Europe Network (TEN).

 

Objavljeno

Reagovanje Koalicije KUM: Lokalne vlasti da ne ignorišu zahtjeve građana

Koalicija za transparentnost i borbu protiv korupcije na lokalnom nivou (KUM) podržava napore nevladinih aktivista i građana Ulcinja da zaštite prostor Borove šume i poziva lokalnu vlast u Ulcinju da uvaži glas sopstvenih građana, ali i da se odgovorno odnosi prema resursima koje ova opština ima.

Podsjećamo da građani Ulcinja nijesu imali blagovremene informacije o planovima i pokušajima prenamjene prostora Borove šume od strane opštine Ulcinj. PUP-om Ulcinja, kroz netransparentan proces, ovaj prostor je predviđen za turizam i izrađen je i nacrt DUP-a ,ali je isti dobio negativno mišljenje od Komisije za reviziju (12.06.2019). Samim tim, nije ni u zakonskom roku u lokalnom parlamentu usvojen. Takođe, tokom gotovo devet godina rada na PUP-u i dvije javne rasprave, Borova šuma nije bila pomenuta, već su u fokusu bile druge oblasti, poput Velike plaže, Solane, Ade Bojane, Valdanosa, Šasa i Limana/Maslinjaka. Iako je bila predviđena valorizacija Borove šume nije bilo jasno u kojoj razmjeri će se to razvijati, osim dijela koji se odnosi na izgradnju novog hotela Galeb (na mjestu starog hotela), što su građani podržali, jer je taj hotel nekad predstavljao jedan od simbola turizma.

U aprilu ove godine je jedno lice iz regiona gradilo “restoran” u jedinom proširenju Borove šume, a drugi je čak je i bagerom ušao i kako je naveo “čistio svoju imovinu”. Na to su građani Ulcinja organizovali protest i tražili od opštinskih vlasti da stavi trajni moratorijum na čitav prostor Borove šume. Protesti su održani 7. i 23. maja 2019, pored zgrade Opštine Ulcinj, i građani su tada predali i zahtjev za pokretanje formalne zaštite Borove šume. Nažalost, opštinske vlasti nijesu svoje građane udostojile ni odgovora.

Nezadovoljstvo građana, kao i nevladinih organizacija, je aktualizirano nakon što je objavljena informacija da je Vlada Crne Gore donijela Odluku o izradi DUP-a „Pinješ – Borova šuma“, kao i Odluku o izradi DUP-a „Hoteli i vile visoke kategorije“, takođe na Pinješu. To je bio znak i da je Opština Ulcinj, suprotno iskazanom stavu građana i javnom interesu, tražila od MORT-a ponovnu izradu DUP-a u Borovoj šumi. Građani Ulcinja su nastavili da izražavaju nezadovoljstvo i putem socijalnih mreža, a što je dinamizirano nakon objavljivanja informacije da je postignut dogovor između Vlade i Opštine Ulcinj za ustupanje zemljišta (8000m2) zarad deblokade opštinskog žiro računa. Tada je iniciran i novi protest ispred opštine i preko opštinske arhive uručen je zahtjev, koji je potpisalo 300 građana, da se zaštiti Borova šuma. Opština je na to reagovala objavom nepotpisanog saopštenja i pokušajem diskreditacije prepoznate aktivistkinje Zenepe Lika. Taj napad je bio činjenično neutemeljen što je koleginica Lika dokazala, ali je ukazao da je građanski protest iznenadio i čini se, na kratko, i uplašio ulcinjske vlasti. Opština je, podsjećamo, zabranila građanima koji su protestovali da priključe ozvučenje na struju u zgradi opštine, iako je ti isti građani plaćaju.

Koalicija KUM izražava zabrinutost što opštinske vlasti u Ulcinju istrajavaju da ovaj proces, uprkos jasno izraženom protivljenju građana, završe a na što ukazuje i današnja izjava predsjednika opštine, koji je najavio skoru uplatu sredstava od strane Vlade opštini Ulcinj, a za što će opština Ulcinj žrtvovati i Borovu šumu – svoju jedinu zelenu površinu u jezgru grada i svojevrsno “otvoreno liječilište” građana Ulcinja.

Lokalne vlasti treba ne smiju grubo ignorisati građanske inicijative, a posebno ne one koje su u pravcu zaštite resursa same opštine i u javnom interesu.

Koaliciju za transparentnost i borbu protiv korupcije na lokalnom nivou (KUM) čini 18 OCD i to: Centar za građansko obrazovanje (CGO), Centar za monitoring i istraživanje (CeMI), UL-Info iz Ulcinja, Institut alternativa (IA), Za Druga iz Petrovca, Centar za razvoj nevladinih organizacija (CRNVO), Juventas, Bonum iz Pljevalja, Aktivna zona sa Cetinja, Bjelopoljski demokratski centar, Centar za istraživačko novinarstvo Crne Gore (CIN CG), Sindikat doktora medicine Crne Gore, Centar za bezbjednosna, sociološka i kriminološka istraživanja „Defendologija” iz Nikšića, Monitoring grupa Ulcinj – MogUL, Centar za političku edukaciju iz Nikšića, NVO Da zaživi selo iz Pljevalja, Monitorov centar za demokratiju i medije (MCDM) i Društvo Dr Martin Schneider-Jacoby iz Ulcinja.

Kolicija je formirana u okviru projekta “Smjestimo korupciju u muzej!”, koji realizuje CGO u saradnji sa partnerima i uz podršku Delegacije EU u Crnoj Gori i Ministarstva javne uprave Vlade Crne Gore. Stavovi izraženi u ovom saopštenju isključiva su odgovornost članica Koalicije KUM i ne odražavaju nužno stavove EU i Ministarstva javne uprave.

Objavljeno

ASK odbio da pokrene postupak protiv Boškovića: Zakon ne važi kad stranci plaćaju

Agencija za sprečavanje korupcije (ASK) odbila je zahtjev “Instituta alternativa” za pokretanje postupka protiv ministra odbrane Predraga Boškovića, zbog sumnje da je, kao funkcioner međunarodnih rukometnih organizacija, nezakonito prihodovao najmanje 62 hiljade eura.

Institucija na čijem čelu je Sreten Radonjić odbacila je zahtjev kao neosnovan jer, kako tvrde, Zakon o sprečavanju korupcije se ne primjenjuje na međunarodna tijela.

Zbog takvog rješenja, iz Instituta su najavili da će podnijeti tužbu Upravnom sudu, ali i zatražiti od Savjeta Agencije da se upozna sa slučajem i zatraži od Radonjića da otvori postupak u skladu sa Zakonom.

Iz Instituta su poručili da smatraju da je ministar u posljednje tri godine nezakonito prihodovao novac kao potpredsjednik Izvršnog odbora Evropske rukometne federacije (EHF) i član Izvršnog odbora Svjetske rukometne federacije (IHF).

Članom 12 Zakona o sprječavanju korupcije propisano je da javni funkcioner može biti predsjednik ili član organa upravljanja i nadzornog organa naučnih, nastavnih, kulturnih, umjetničkih, humanitarnih, sportskih udruženja, ako posebnim propisom nije drukčije određeno. Precizirano je da po osnovu članstva u organima upravljanja ili nadzornim organima, ne može ostvariti prihod, ili drugu naknadu.

U posljednjem redovnom godišnjem imovinskom kartonu, Bošković je prijavio da je prošle godine kao potpredsjednik IO EHF prihodovao 25.000 eura, a kao član IO IHF nešto više od 8.700 eura.

Iz Instituta su ocijenili da pomenuta zakonska norma ne dozvoljava različita tumačenja i da je nesumnjivo da Zakon ne pravi razliku između domaćih, inostranih i međunarodnih sportskih udruženja.

Međutim, u rješenju koje potpisuje pomoćnik direktora ASK Savo Milašinović upravo to je bio razlog da se odbije zahtjev Instituta.

“EHF je upravno tijelo koje kontroliše rukometne saveze država Evrope, i dio je IHF-a, dok je IHF administrativni i kontrolni organ međunarodnog rukometa. Dakle, u pitanju su međunarodna tijela na koja se odnosi i ne primjenjuje citirani član 12 Zakona”, piše u obrazloženju.

Milašinović navodi i da je IHF neprofitno udruženje čije je sjedište u Bazelu i da ono podliježe švajcarskom zakonodavstvu.

Čelnik “Instituta alternativa” Stevo Muk kazao je da ostaje nejasno kako je ASK izvela konačan zaključak da se odredbe člana 12 ne odnose na tu organizaciju, jer u njima nije naveden nijedan izuzetak koji bi se odnosio na stranu, međunarodnu, neprofitnu organizaciju.

“Ukoliko bi pravni stav Agencije bio zakonit i opravdan, bila bi to pouka javnim funkcionerima da kroz osnivanje neprofitnih udruženja sa sjedištem van Crne Gore mogu ostvariti dodatne prihode protivno odredbama Zakona, a da povodom takvog kršenja zakona Agencija neće otvarati postupak za provjeru sukoba interesa i kršenja zakona”, upozorio je Muk.

Dodao je da je slučaj ministra “čist kao suza”, a postupanje ASK “očigledno nezakonito i predstavlja nastavak zaštite javnih funkcionera vlasti”.

Navodi da je ASK donijela rješenje o odbijanju prijave, iako je po Zakonu mogla to da uradi samo u slučaju da je neuredna.

Pojasnio je da bi u tom slučaju bila obavezna da pozove podnosioca prijave da je dopuni, odnosno uredi, što ASK nije uradila.

S druge strane, iz sadržaja rješenja je jasno da se Agencija upustila u ocjenu činjenica odnosno u meritum pravnog pitanja, ocijenio je Muk.

“Očigledno je da se Agencija neposredno upoznala sa internim aktima EHF (zašto je ukoliko je postupala profesionalno morala službeno prevesti akte sa zvaničnih jezika zemlje sjedišta na službeni jezik u upotrebi u Crnoj Gori, utvrditi pravnom analizom značenje relevantnih odredbi kao i upoznati se sa pozitivnim zakonodavstvom Švajcarske (npr. Građanskim zakonikom koji navodi u rješenju). Iz ovoga je jasno da se Agencija upustila u procjenu činjenica u vezi sa predmetnom prijavom, a da nije otvorila postupak u skladu sa Zakonom o sprečavanju korupcije. Ovakvo postupanje niti je u skladu sa Zakonom, niti ima uporište u Zakonu o upravnom postupku”, kazao je Muk.

Kad se već upustila u prikupljanje podataka i činjenica od značaja za odlučivanje, ASK je, ističe Muk, morala formalno otvoriti postupak i pozvati Boškovića da se izjasni, što je “možda i uradila, ali o tome nema podataka u rješenju”.

Autor: Miloš Rudović, Vijesti

Tekst je originalno objavljen u Dnevnim novinama Vijesti, kao i na portalu Vijesti.