Objavljeno

Opštine ugovaraju robe i usluge mimo Zakona

Neracionalno planiranje i učestalo mijenjanje planova, kršenje odredbi zakona, ugovaranje roba i usluga bez uvida javnosti, ostaju centralni problemi nabavljanja na lokalnom nivou.

Crnogorske lokalne samouprave su u 2014. godini potrošile na javne nabavke više od 10 miliona eura. Cifra ne uključuje podatke za Bijelo Polje, budući da ova lokalna samouprava nije odgovorila na zahtjev Instituta alternativa ni nakon tri mjeseca.

Ukupno 13 opština se oglušilo o limit upotrebe direktne pogodbe. U tome su prednjačile opštine Andrijevica 90,98% Nikšić 46,24%, Žabljak 31,88%, Mojkovac 28% i Cetinje 22,61%. Iako se ovakva praksa upotrebe neposrednog sporazuma kao najmanje transparentne procedure ponavlja iz godine u godinu, te klasifikuje kao prekršaj za koji je predviđena novčana kazna, Uprava za javne nabavke ne vodi evidenciju o tome, i nejasno je da li lica u opštinama odgovaraju za ova kršenja. Službenici za javne nabavke koje smo anketirali početkom godine upozoravaju da često i nemaju uvid u sve neposredne sporazume i ne mogu da ih evidentiraju budući da se zaključuju mimo njih.

U 2014. godini nije bilo pomaka u pravcu realnijeg planiranja budžeta za javne nabavke. Opštine, s izuzetkom Kotora i Podgorice, su mijenjale svoje planove tokom godine. Najviše puta je plan javnih nabavki mijenjan u Opštini Bijelo Polje, čak šesnaest puta, dok je Baru pripremljeno sedam amandmana na prvobitno usvojen plan. Sve lokalne samouprave su imale značajna odstupanja u izvršenom u odnosu na planirani budžet za javne nabavke u prošloj godini.

Izvještaj o javnim nabavkama, kako su nas obavijestili opštine u odgovorima, je javno dostupan i objavljen isključivo na sajtu Glavnog grada. U pravcu veće transparentnosti, te sprečavanja učestalih kršenja Zakona o javnim nabavkama, neposredne sporazume je potrebno objavljivati na sajtu naručilaca, što bi bilo u skladu sa članom 138 Zakona o lokalnoj samoupravi. Takođe, godišnje izvještaje o javnim nabavkama treba objavljivati na sajtu naručilaca, ali i na portalu javnih nabavki u elektronski čitljivoj formi, kako bi se omogućilo grupisanje podataka.

Jovana MAROVIĆ
Koordinatorka istraživanja

Kompletnu informaciju o javnim nabavkama u 2014. godini na lokalnom nivou možete preuzeti ovdje.

Institut alternativa sprovodi projekat ”Civilno društvo i građani protiv korupcije u javnim nabavkama” uz podršku ambasade Kraljevine Holandije. Aktivnosti su usmjerene ka jačanju saradnje između državnih i nedržavnih aktera u zajedničkim naporima u utvrđivanju nepravilnosti u oblasti javni nabavki i formulisanju preporuka za unapređenje.

Objavljeno

Reagovanje: Visoki rukovodioci nijesu “lična svita” ministara

Institut alternativa smatra da “šetanje” generalnih direktora i sekretara iz jednog ministarstva u drugo, koje je pratilo najnoviju rekonstrukciju Vlade, predstavlja opasnost po profesionalizaciju crnogorskog službeničkog sistema.

Postavljenja novih ministara i premještaj starih pratile su i svojevrsne “rokade” na pozicijama generalnih direktora i sekretara u ministarstvima, što još jednom potvrđuje naše nalaze da radni i stručni kvaliteti, sposobnosti i posebne vještine nijesu glavna preporuka prilikom izbora visokog rukovodnog kadra u našoj upravi.

Primjera radi, na sjednici Vlade od 2. aprila ove godine, donijeta su rješenja o prestanku mandata generalnog direktora Direktorata za rad u Ministarstvu rada i socijalnog staranja na lični zahtjev i o određivanju iste osobe na poziciju v.d. sekretara Ministarstva prosvjete.

Na istoj sjednici ponovoljena je slična situacija jer je još jedna osoba premještena sa pozicije generalne direktorke Direktorata za tržište rada i zapošljavanje u Ministarstvu rada i socijalnog staranja na poziciju v.d. generalne direktorke Direktorata za predškolsko i osnovno obrazovanje i vaspitanje i vaspitanje i obrazovanje lica sa posebnim obrazovnim potrebama u Ministarstvu prosvjete.

Podsjetimo, Predrag Bošković, koji je prethodno zauzimao čelnu poziciju u Ministarstvu rada i socijalnog staranja, u tom periodu imenovan je za ministra prosvjete.

Ovi slučajevi su pokazatelj da u Crnoj Gori i dalje ne postoji svijest o potrebi da specijalizovane organizacione jedinice u okviru svakog državnog organa treba da vode ljudi od struke, a ne nužno osobe u koje ministri, koji su prvenstveno politički postavljene ličnosti, imaju političko povjerenje.

Naročito prethodno opisane zlouporebe ostavke “na lični zahtjev”, odnosno stanja “vršioca dužnosti” u našoj državnoj upravi, upućuju na opasnost obesmišljavanja Zakona o državnim službenicima i namještenicima, koji propisuje jasne procedure za popunu radnih mjesta visokog rukovodnog kadra, odnosno generalnih direktora i sekretara u ministarstvima.

Te procedure podrazumijevaju prethodno objavljivanje javnog konkursa i sprovođenje provjere sposobnosti od strane komisije koju formira Uprava za kadrove, upravo zbog toga što su sekretari i generalni direktori u ministarstvima, ili, kolokvijalno, pomoćnici ministara, državni službenici koji treba da služe javnom interesu a ne interesima pojedinih partija ili političkih ličnosti.

I SIGMA, zajednička inicijativa Evropske komisije i Organizacije za ekonomsku saradnju i razvoj (OECD), u svojim principima javne uprave, upozorila je da bi ova radna mjesta trebalo da predstavljaju gornju granicu koja razdvaja politička postavljenja od profesionalizovanih pozicija u državnoj upravi.

IA je ranije u svojoj studiji “Profesionalizacija rukovodnog kadra: Između države i politike”, objavljenoj u decembru 2014. godine uz podršku Fondacije Fridrih Ebert, upozorio da se, “na papiru” profesionalne pozicije visokog rukovodnog kadra i starješina organa, neformalnim praksama izlažu direktnom političkom uticaju.

Milena MILOŠEVIĆ
Istraživačica javnih politika

Objavljeno

IA i zaštita potrošača

Institut alternativa učestvuje u projektu pod nazivom ,,Jačanje potrošačkih organizacija za bolje lokalne usluge u Jugoistočnoj Evropi’’, u saradnji sa članicama Think for Europe mreže u Jugoistočnoj Evropi, a pod pokroviteljstvom Njemačke agencije za tehničku saradnju- GIZ.

IA i zaštita potrošača

Projektne aktivnosti imaju za cilj snaženje potrošačkih organizacija Srbije, Crne Gore, Makedonije, Bosne i Hercegovine, Kosova i Albanije, zarad većeg kvaliteta potrošačkih usluga na lokalnom nivou, u pomenutim zemljama.

Fokus rada potrošačkih organizacija iz Srbije (Nacionalna organizacija potrošača Srbije-NOPS), Crne Gore (Centar za zaštitu potrošača- CEZAP), kao i Makedonije (Organizacija potrošača Makedonije-OPM) u saradnji sa istraživačkim centrima, Centrom za evropske politike iz Srbije-CEP, Centrom za evropske politike iz Makedonije – EPI kao i Institutom alternativa, biće na izradi akcionih planova i preporuka za zakonodavce i pružaoce lokalnih usluga, u cilju jačanja mehanizama zaštite potrošača i kvaliteta usluga.

Jedan od ciljeva projekta predstavlja i razvoj strategije o podizanju svjesti o zaštiti potrošača kao i potpisivanje Memoranduma o razumijevanju zarad osnivanja mreže potrošačkih organizacija u Jugoistočnoj Evropi-CONWeb.

U skladu sa prethodno navedenim, projekat predviđa set događaja, među kojima su i radionice koje predstavljaju početne korake u snaženju potrošačkih organizacija. Jedna od takvih radionica na kojoj su učestvovale i predstavnice IA, organizovana je 30. i 31. marta 2015. godine.

Radionica je okupila prethodno pomenute istraživačke centre i potrošačke organizacije, kako bi se zajedničkim naporima utvrdili mehanizmi prikupljanja podataka, kao i analitički okvir u procesu zaštite potrošačkih usluga i jačanju kapaciteta potrošačkih organizacija u Jugoistočnoj Evropi.

Za-radionicu

Uoči interaktivnih sesija, organizacije su imale priliku da se upoznaju sa izradom javnih politika kao i javnim zastupanjem. Fokus rada bio je na sticanju novih znanja i vještina u izradi zajedničke regionalne studije, koja će dati detaljan uvid u izazove sa kojima se potrošačke organizacije susrijeću, kao i na izradi novih ili uticaju na postojeće javne politike u oblasti zaštite potrošača.

Ova radionica je samo jedan od događaja u nizu, koji će biti u organizovan od strane članica Think for Europe mreže. Radionica Instituta alternativa će biti organizovana u junu, gdje će potrošačke organizacije sticati nova znanja i vještine u oblasti fundraising-a, kako bi iste bile osnažene u sferi pisanja projekata u budućem radu CONWeb mreže.

Objavljeno

Najavljeni konkretni koraci za jačanje saradnje Skupštine i DRI

U narednih dva mjeseca, Odbor za ekonomiju, finansije i budžet i Državna revizorska institucija, će, uz našu pomoć, raditi na definisanju elemenata protokola o saradnji.

Ovo je ključni zaključak sa sastanka koji je organizovan u Skupštini Crne Gore, između članova Senata DRI, Odbora za ekonomiju, finansije i budžet i Instituta alternativa.

Pitanja koja su pomenuta su potreba posvećivanja više pažnje pojedinačnim izveštajima o reviziji (osim revizije završnog računa budžeta), odvajanju rasprave o godišnjem izvještaju DRI od rasprave o reviziji završnog računa, izvještavanju o sprovođenju preporuka i praćenju rada subjekata revizije na ovom planu.

Raspravljalo se i o planovima Odbora da formira pododbor za kontrolu javnih finansija, njegovom obimu poslova i mogućnosti formiranja posebnog odbora u budućnosti. Pomenuta su i pitanja izbora nedostajućeg člana Senata DRI, pokretanja krivičnih prijava kao i potrebe rješavanja problema prostornih kapaciteta za rad DRI.

Zajednički je konstatovano da je, u funkciji jačanja međusobne saradnje i dostizanja efikasnijeg nadzora nad javnim finansijama, potrebno formalizovati saradnju Odbora i DRI, kao i da će u tom smislu, uz učešće Instituta alternativa, u narednom periodu, biti definisan odgovarajući dokument.

Sastanku su prisustvovali članovi Odbora: Aleksandar Damjanović, Zoran Jelić, Filip Vuković, Almer Kalač, Strahinja Bulajić, Milutin Đukanović i Goran Tuponja. Ispred DRI prisustvovali su članovi Senata: Milan Dabović, Branislav Radulović, Dragiša Pešić i Nikola Kovačević.

Institut alternativa, uz podršku ambasade Kraljevine Norveške sprovodi projekat “Zajedno ka odgovornosti – jačanje uticaja državne revizije u Crnoj Gori”. Cilj projekta je povećati stepen ispunjenja preporuka DRI, a komponente projekta su i jačanje veze DRI sa Skupštinom Crne Gore, organizacijama civilnog društva i internim revizorima u javnom sektoru.

Objavljeno

Formirati radnu grupu za unapređenje kontrolnih mehanizama Skupštine

Potrebno je dalje jačati kontrolnu funkciju Skupštine, a četiri su moguća pravca za unapređenje i to na osnovu: preciznijeg definisanja i razgraničenja nadležnosti između grana vlasti; regulisanja kontrolnih mehanizama, te transparentnosti rada parlamenta; jačanje kapaciteta stručne službe.

IA-Naslovna

”Iako Evropska komisija u Izvještaju o napretku kaže da je unaprijeđena kontrolna funkcija Skupštine, naši nalazi pokazuju da tokom prošle godine nije bilo pomaka”, istakla je koordinatorka istraživanja u Institutu alternativa Jovana Marović. Ona je danas, na konferenciji za novinare „Ka efikasnijem korišćenju kontrolnih mehanizama Skupštine“, koja je realizovana uz podršku Instituta za otvoreno društvo, Think Tank Fund-a iz Budimpešte, rekla da statistički podaci pokazuju da su poslanici manje koristili kontrolne mehanizme koji im stoje na raspolaganju nego 2013. godine a nije bilo napretka ni u regulisanju kontrolnih mehanizama, niti normativnog uređenja odnosa sa izvršnom vlašću. Stoga je, po njenim riječima, potrebno usvojiti Zakon o Skupštini koji bi preciznije definisao nadležnosti parlamenta u odnosu na ostale grane vlasti, odnosno, kako bi se zakonskim normama mogla obavezati Vlada i ostale državne institucije na obavezno postupanje i izvještavanje na osnovu zaključaka Skupštine.

Kontrolna i konsultativna saslušanja ne ostvaruju dovoljan uticaj u praksi, a zbog toga to se nerijetko završavaju uz usaglašavanje rezimea ili informacija koje su samo neka vrsta pregleda stanju o toj oblasti. Uvodna izlaganja predstavnika institucija predugo traju, i treba ih ukinuti, odnosno uvesti praksu dostavljanja pisanog doprinosa prije sjednice. Takođe, potrebno je objavljivati audio snimke sa saslušanja. Kada je riječ o poslaničkim pitanjima, sjednice posvećene ovom kontrolnom mehanizmu treba organizovati jednom mjesečno, poput onih koje su posvećene premijerskom satu.

Istraživačica javnih politika u IA, Dina Bajramspahić, je istakla da, budući da su upravo u najavi dvije nove inicijative za sprovođenje parlamentarne istrage, potrebno je prethodno formirati skupštinsku radnu grupu za unapređenje Zakona o parlamentarnoj istrazi, kako bi se preduprijedilo ponavljanje problema iz dvije prethodne. U prvom redu propisati kazne za nedostavljanje informacija Anketnom odboru, i davanje neistinitog iskaza pred Anketnim odborom, a potom propisati i obaveznost dostavljanja odgovora na sve pojedinačne zahtjeva članova Anketnog odbora, itd. Ova radna grupa trebalo bi da se bavi i svim pravcima za dalje unapređenje rada parlamenta, a u njen sastav bi uključiti predstavnike civilnog sektora putem javnog poziva.

Marko Sošić, istraživač javnih politika, je naglasio da je IA na primjeru razmatranja prijedloga zakona o budžetu za 2015. godinu u Skupštini uočio niz problema u načinu na koji je uređen proces formulacije nacionalnog budžeta, njegovog usvajanja u Skupštini, poslovničkih nejasnoća i nedostatka kapaciteta u Službi Skupštine. Kako bi imali Skupštinu koja je u stanju da napravi smislene, argumentovane i neophodne izmjene nacionalnog budžeta tamo gdje je to neophodno, potrebno je sprovesti izmjene zakonskog okvira i prakse. One se odnose na otvaranje kapitalnog budžeta, razvoj kapaciteta u Službi Skupštine, preciziranje Poslovnika Skupštine u dijelu koji se odnosi na razmatranje prijedloga zakona u radnim tijelima i usaglašavanje amandmana. Takođe je neophodno sasvim reformisati način na koji se pripremaju amandmani na prijedlog budžeta.

IA-press

Objavljeno

Institut alternativa formirao Savjetodavni odbor

Institut alternativa, kao nezavisni naučno-istraživački centar, od 2007. godine doprinosi unapređenju javnih politika u Crnoj Gori u okviru svojih programskih oblasti (javna uprava, parlamentarni program, odgovorne javne finansije, bezbjednost i odbrana). Iza nas su brojna istraživanja, predlozi praktičnih politika, učešća u radnim grupama. Kontinuirano radimo i na unapređenju sopstvenih istraživačkih kapaciteta, istraživačke agende i mreže spoljnih saradnika i eksperata. S tim u vezi, formirali smo Savjetodavni odbor koji čine istaknuti stručnjaci iz oblasti našeg djelovanja. Primarni cilj ovog tijela je davanje mišljenja i smjernica u pravcu definisanja našeg godišnjeg programa rada, odnosno istraživačke agende.

Članovi našeg Savjetodavnog odbora su:

  • Prof. dr Florian Bieber, profesor na Univerzitetu u Gracu
  • Dr Katarina Ott, direktorka Instituta za javne financije iz Zagreba
  • Sonja Stojanović Gajić, direktorka Centra za bezbjednosne studije iz Beograda
  • Natasha Wunsch, saradnica u Openhajm Centru u okviru Njemačkog savjeta za spoljne poslove (DGAP), doktorantkinja na Univerzitetu u Londonu
  • Munir Podumljak, predsjednik Partnerstva za društveni razvoj iz Zagreba
  • Dr Kristie Evenson, nezavisna istraživačica i evaluatorka u oblastima demokratizacije i razvoja civilnog sektora
  • Prof. dr Ivan Koprić, profesor na Pravnom fakultetu Sveučilišta u Zagrebu i predsjednik Instituta za javnu upravu
  • Kristof Bender, zamjenik predsjednika Evropske inicijative za stabilnost (ESI)

Savjetodavni odbor će pomagati i u utvrđivanju strateških partnerstava i doprinositi većoj vidljivosti rada Instituta alternativa.

Advisory-Board-Header-NEW