Danas je održana konferencija za medije na kojoj je predstavljen drugi polugodišnji Izvještaj Koalicije NVO za praćenje pregovora sa EU u okviru pregovaračkog poglavlja 23 – Pravosuđe i temeljna prava – o stanju u oblasti reforme pravosuđa i ljudskih prava u Crnoj Gori (u periodu od 01.10.2013. do 10.04.2014.godine).
Na press-u su govorili:
Andrea Božić, pravnica Akcije za ljudska prava (HRA), koja je predstavila poglavlje Izvještaja koje se odnosi na reformu pravosuđa.
Dina Bajramspahić, istraživačica javnih politika Instituta alternativa (IA), koja je predstavila poglavlje Izvještaja koje se odnosi na suzbijanje korupcije (Dinino izlaganje možete preuzeti ovdje)
Milan Šaranović, generalni direkor Centra za antidiskriminaciju EKVISTA, koji je govorio o stanju ljudskih prava u Crnoj Gori što je treći segment Izvještaja Koalicije.
Ana Novaković, izvršna direktorica Centra za razvoj nevladinih organizacija (CRNVO) koja je predstavila završno poglavlje Izvještaja posvećeno razvoju civilnog društva u Crnoj Gori i saradnji NVO sa Vladom.
Dosadašnju realizaciju javno-privatnih partnerstava na lokalnom nivou u Crnoj Gori karakteriše niz problema. Nepoznavanje specifičnosti ovog modela popunjavanja budžetskog deficita, pa samim tim ishitren ulazak u njegovu realizaciju, neprecizna podjela rizika između javnog i privatnog partnera, kršenje dogovorenih rokova, su samo neki od njih.
Opštine ne posjeduju neophodnu ekspertizu za javno-privatno partnerstvo, a stručnu podršku ne dobijaju ni sa nacionalnog nivoa budući da zbog odsustva adekvatnog zakonskog okvira nije uspostavljena ni instutucija koja bi pomogla u pripremi i realizaciji ove vrste projekata.
Pristup zaključenim ugovorima o javno-privatnom partnerstvu je otežan zbog nepostojanja elektronske baze podataka, dok, kada su u pitanju koncesije, registar koji ažurira Komisija za koncesije ne sadrži informacije o planovima finansijskih otplata, kao ni ugovorene obaveze između koncesionara i koncedenta. Opštine, dalje, ne usvajaju godišnje planove koncesija iako su na to obavezane Zakonom o koncesijama.
Poseban problem sprovođenja koncesione politike u Crnoj Gori predstavlja sistem naplate koncesionih naknada koji sprovodi Ministarstvo finansija u saradnji sa Poreskom upravom. Milionska dugovanja koncesionara imaju negativan uticaj na finansijsku stabilnost lokalnih samouprava, dok loš sistem naplate koncesionih naknada utiče i na to da opštine nisu u mogućnosti da prate planove finansijskih otplata za koncesije koje su dodijeljene na njihovoj teritoriji. Lokalne samouprave, dalje, nemaju uvid ni u predmet koncesije na osnovu koje vrši dospijeće iz Državnog trezora, kao ni o vremenskom okviru za naplatu. Državna revizorska institucija ukazala je na ovaj problem vršeći revizije u četiri opštine (Bar, Bijelo Polje, Kotor i Plav) od usvajanja Zakona o koncesijama 2009. godine.
Nalazi Instituta alternativa o ispunjenosti preduslova za sprovođenje JPP na lokalnom nivou dio su analize “Lokalne samouprave i javno-privatno partnerstvo” koja je izrađena je u okviru projekta “Korupcija na lokalnom nivou – Nulta tolerancija!”. Projekat, uz podršku Evropske unije, sprovodi Centar za građansko obrazovanje (CGO), u partnerstvu sa Institutom alternativa (IA), NVO Bonum iz Pljevlja i NVO Nada iz Herceg Novog.
Naša istraživačica, Dina Bajramspahić, učestvovala je na sastanicima sa Dirkom Langeom i ostalim službenicima Evropske komisije (EK), kao jedna od predstavnica Koalicije za praćenje pregovora sa u poglavlju 23.
U radnoj posjeti Briselu, od 19. do 22. maja ove godine, pet predstavnica crnogorske Koalicije NVO za praćenje pregovora sa Evropskom unijom u okviru pregovaračkog poglavlja 23 – Pravosuđe i temeljna prava – zastupale su najvažnije nalaze drugog polugodišnjeg Izvještaja Koalicije o stanju u oblasti reforme pravosuđa i ljudskih prava u Crnoj Gori (u periodu od 01.10.2013. do 10.04.2014.godine).
Sa tim ciljem, one su imale tri sastanka:
sa Dirkom Langeom, šefom jedinice za Crnu Goru Direktorata za proširenje Evropske komisije, i njegovim timom saradnika,
sa Mikelom Matuelom, članicom kabineta Štefana Filea, komesara za proširenje Evropske komisije,
i sa Frederikom Bernardom, predstavnikom Stalnog predstavništva Belgije u Evropskoj uniji.
Fokus diskusije bio je na reformi pravosuđa, napretku u oblasti suzbijanja korupcije, zaštite ljudskih prava i razvoja NVO u Crnoj Gori, kao i ostalim pitanjima od posebnog interesovanja Evropske komisije kada je u pitanju Crna Gora.
Dina je na sastancima predstavila segment Izvještaja koji se odnosi na stanje u oblasti državne revizije, razvoja PIFC-a, aktivnosti u suzbijanju korupcije na lokalnom nivou, probleme u sistemu javnih nabavki, javno-privatnih partnerstava i koncesija u Crnoj Gori, izmjenama organskog Zakona o budžetu, i radu predstavnika IA u radnim grupama za pregovaračka poglavlja 23 i 32.
Posjeta je organizovana u okviru projekta „Učinimo pregovarački proces javnim“ koji realizuje Centar za razvoj nevladinih organizacija (CRNVO), u partnerstvu sa Centrom za antidiskriminaciju EKVISTA, a koji finansira Evropska unija posredstvom Delegacije EU u Crnoj Gori.
Institut alternativa najoštrije osuđuje napad na aktivistu NVO LGBT Forum progres u Podgorici i poziva nadležne institucije da vinovnike ovog napada privedu pravdi i u skladu sa zakonom adekvatno kazne.
Nekažnjavanje napada na LGBT osobe, naročito tokom i nakon povorki ponosa, dovodi do stvaranja atmosfere koja ohrabruje eskalaciju nasilja nad pripadnicima/cama LGBT zajednice i njenim aktivistima.
Pozivamo državne isntitucije, a prvenstveno tužilaštvo i policiju, da efikasnim procesuiranjem počinilaca ovih napada, doprinesu daljoj prevenciji nasilja i diskriminacije po osnovu seksualne orjentacije.
Iskazujemo solidarnost sa aktivistima nevladinih organizacija koje štite prava LGBT osoba.
Odgovori na inicijative koje je Institut alternativa uputio Etičkom odboru i Upravnoj inspekciji u vezi sa kandidovanjem državnih službenika na lokalnim izborima upućuju na pasivnost ovih institucija i na nedorečenost pravnih propisa kojima se reguliše politička nepristrasnost zaposlenih u državnoj upravi.
Etički odbor i Upravna inspekcija mišljenja su da kandidovanjem za lokalne odbornike državni službenici ne krše Zakon o državnim službenicima i namještenicima, koji propisuje da su oni dužni da se uzdržavaju od javnog ispoljavanja svojih političkih uvjerenja.
Obije institucije smatraju da se ova odredba odnosi samo na period radnog vremena državnih službenika, i da bi ograničavanje njihovog prava da se kandiduju na izborima bilo suprotno Ustavu, koji u Članu 45 propisuje da pravo da bude biran i da bira ima državljanin Crne Gore, koji je navršio 18 godina života i ima najmanje dvije godine prebivališta u Crnoj Gori.
Međutim, Etički odbor u svom odgovoru priznaje da Članom 9 Stav 2 Zakona o državnim službenicima i namještenicima nije do kraja precizirano da li je državni sluzbenik dužan da se uzdržava od javnog ispoljavanja političkih uvjerenja u svakoj prilici ili samo tokom vršenja poslova.
Samim tim, smatra Etički odbor, ova norma se moze tumačiti u skladu sa Članom 45 Ustava.
Institut alternativa smatra da je ovakvo tumačenje Zakona pogrešno, jer u uporednoj praksi, uz svo uvažavanje univerzalnog biračkog prava, javni funkcioneri i rukovodioci u državnoj upravi često moraju da zamrznu ili napuste funkciju kako bi se kandidovali na izborima.
Takodje, iako Upravna inspekcija smatra da bi ograničavanje Ustavom zagarantovanog prava zakonom bilo neustavno, Institut alternativa podsjeća da je izbornim zakonom policijskim službenicima i službenicima Agencije za nacionalnu bezbjednost vec ograničeno pravo da na bilo koji način učestvuju u izbornoj kampanji.
Otud, odgovore dvaju institucija smatramo neubjedljivim. U krajnjem, oni pokazuju nedorečenost pravnih propisa kojima se reguliše politička nepristrasnost državnih službenika kao jedan od glavnih principa profesionalizacije državne uprave, ali i nedovoljnu međusobnu usklađenost crnogorskih pravnih propisa.
Takođe, IA izražava žaljenje što se ni Upravna inspekcija ni Etički odbor nijesu pozabavili našim zahtjevom da se ispita da li su državni službenici izvršili težu povredu svojih dužnosti izražavanjem političkih uvjerenja tokom vršenja poslova, naročito u svijetlu medijskih izvještaja koji ukazuju na to da su određeni službenici i javni funkcioneri učestvovali u kampanji tokom radnog vremena.
Na početku prvog radnog dana pažnja je posvećena razmatranju osnovnih definicija i ciklusa javne politike, temama kojima su se polaznici/e opširnije bavili/e u okviru I i II modula Škole, a koje predstavljaju polaznu osnovu za diskusiju o evaluaciji javnih politika. Kroz grupnu vježbu polaznici/e su pokušali/e identifikovati javne politike u novinskim člancima crnogorskih, srpskih i inostranih izdavača, kao i ocijeniti u kojoj se od 6 faza ciklusa (definisanje problema; definisanje opcija politike; izbor rješenja; koncepcija javne politike; sprovođenje i praćenje javne politike; vrednovanje/evaluacija javne politike) nalaze identifikovane javne politike.
Na osnovu prezentovanih rezultata, došlo se do zaključka da je u medijima najviše prisutno definisanje opcija politike i izbor rješenja javne politike, jer se time najviše bave političari. Na drugoj strani, faza koncepcije javne politike je najmanje prisutna. Kada je u pitanju faza sprovođenja i praćenja javne politike, mediji su se najviše bavili problemima u implementaciji, dok je pažnja donosilaca odluka i medija slabo fokusirana na evaluaciju javnih politika.
U nastavku predavanja iznijeta su neka pojmovna i terminološka preciziranja kroz razlikovanje politike (politics) nasuprot javne politike (policy); monitoringa nasuprot evaluacije; kao i „inputa“, „outputa“ i „outcome-a“. Naglašeno je da je, uprkos težnji NVO da se bave evaluacijom javnih politika, bez saradnje sa vladom koja bi obezbijedila neophodne kvantitativne i kvalitativne podatke, nemoguće proizvesti kredibilni dokument u ovu svrhu. Na drugoj strani, monitoring javnih politika je moguće kvalitetno raditi i na osnovu podataka iz medija, te se organizacije civilnog društva češće bave ovakvim načinom praćenja rada vlade. Detaljno je razmatrana i matrica logičkog okvira.
Kroz podrobnije bavljenje fazom evaluacije, polaznici/e Škole upoznali/e su se sa različitim definicijama i svrhama evaluacije, kao i vrstama (formativna, sumativna, prospektivna; ex-ante, srednjoročna, konačna, ex-post, periodična, ad hoc) i kriterijumima za evaluaciju.
Dio seminara posvećen je i evaluaciji javnih politika u Crnoj Gori, kroz razmatranje primjera ex-ante evaluacije na osnovu Pravilnika o metodologiji za izradu strateškog plana razvoja jedinice lokalne samouprave.
Drugi radni dan priveden je kraju razmatranjem analize efekata propisa (Regulatory Impact Assessment – RIA), evaluacije javnih politika u višekorisničkom okruženju, kao i ključnih pitanja evaluacije javne politike.
Kako je akcenat stavljen na praktičnu primjenu usvojenih znanja, pored rada u grupama, polaznici/e su na osnovu prikazanog kratkog dokumentarnog filma imali/e priliku uvidjeti kako se od statistike i analiza može doći do unaprjeđenja javnih politika.
Naša istraživačica, Dina Bajramspahić, učestvovala je na sastanicima sa Dirkom Langeom i ostalim službenicima Evropske komisije (EK), kao jedna od predstavnica Koalicije za praćenje pregovora sa u poglavlju 23.