Mjesec: August 2013.

Crna Gora je zauzela 19. mjesto od 25 država na regionalnom nivou (balkanske i zemlje centralne i istočne Evrope) u izvještaju The Economist-a o procjeni ispunjenosti uslova za sprovođenje javno-privatnih partnerstava za 2012. godinu.

Države su rangirane u odnosu na uspostavljenost preduslova za realizaciju projekata po modelu JPP koja podrazumijeva procjenu: pravnog i institucionalnog okvira, sposobnosti da se zakonski okvir implementira; investicione klime; finansijske; te sposobnosti sprovođenja projekata na lokalnom nivou. Na osnovu evaluacije navedenih parametara, za Crnu Goru je istaknuto da postoji značajan prostor i potreba za unapređenjem pravnog i institucionalnog okvira, kao i ukupnih tehničkih kapaciteta za sprovođenje JPP projekata.

U izvještaju The Economist-a korišćena je i analiza Instituta alternativa iz 2010. godine Javno-privatna partnerstva – odgovornost, transparentnost i efikasnost u kojoj smo ukazali na brojne nedostatke upravo kod institucionalnih i zakonskih rješenja u zemlji, te ekspertize za zaključivanje i sprovođenje JPP projekata.

Iako The Economist navodi da u Crnoj Gori postoji politička volja da se unaprijede pravni i institucionalni preduslovi za efikasno sprovođenje javno-privatnih partnerstava i koncesija, upravo njen nedostatak je razlog što je još uvijek ne postoji adekvatan zakonski okvir. U Crnoj Gori ne postoji ni ekspertsko jezgro za JPP i koncesije, a prisutan je i problem nejasnih i „isprepletenih“ nadležnosti i slabe međusobne koordinacije institucija koje zaključuju i upravljaju projektima po ovom modelu.

Jovana MAROVIĆ
Koordinatorka istraživanja

Tek deset opština je do sada usvojilo završni račun budžeta za 2012. godinu. Iako smo uveliko zašli u drugu polovinu 2013. godine, još uvijek nemamo potpune informacije o tome kako su opštine prikupljale i trošile sredstva u prethodnoj godini.

Dakle, još uvijek ne znamo kako su sve opštine trošile i prikupljale novac u 2012. godini, ne znamo što je od planiranog i izvršeno, a sasvim je moguće da to nećemo saznati još dugo vremena: Neke opštine (kao npr. Budva, Plav, Kolašin) su završne račune budžeta za 2011. usvojile tek početkom ove godine.

Razlozi za ovakvu situaciju su brojni i idu od kršenja rokova od strane lokalnih izvršnih vlasti, preko nezainteresovanosti odbornika za budžetska pitanja do nedostataka u zakonskom okviru koji ne podstiču transparentnost budžeta.

Prema Zakonu o finansiranju lokalne samouprave, lokalne vlasti su obavezne da do kraja maja tekuće godine, skupštini opštine predaju prijedlog završnog računa opštine za prethodnu godinu. Zakonski okvir ne propisuje propisan rok za usvajanje završnog računa budžeta od strane lokalnog parlamenta.

Zakonski okvir takođe ne predviđa obavezu lokalnih vlasti da u toku godine izvještava skupštinu opštine o izvršenju budžeta, što znači da ni odbornici ni javnost nemaju informaciju o izvršenju budžeta tokom cijele godine na koju se budžet odnosi.

Takođe, skoro da je sasvim beskorisno krajem ove godine raspravljati o finansijama iz prethodne godine. Kasnim razmatranjem završnog računa u većini opština se obesmišljava svrha njegovog usvajanja od strane lokalnog parlamenta, tj. kontrole budžeta od strane odbornika.

Završni račun je, kao konačna slika izvršenja budžeta, najvažniji instrument za kontrolu lokalnih budžeta. On predstavlja ključni budžetski dokument preko kojeg odbornici i građani ostvaruju uvid u finansijske tokove opštine.

Za budžetsku transparentnost, ključno je blagovremeno objavljivanje informacija. Lokalne samouprave koje to nisu uradile do sada (većina, njih 11) moraju što prije usvojiti završne račune budžeta za 2012. i konačno objaviti kako je trošen novac građana u prethodnoj godini.

Marko SOŠIĆ
Istraživač javnih politika

Sveobuhvatne podatke o lokalnim finansijama možete pronaći na portalu Instituta alternativa, www.MojGrad.me