Crna Gora je u stagnaciji u ključnim oblastima vladavine prava, a korak unazad napravljen je u oblasti saradnje Vlade sa nevladinim organizacijama, ocijenjeno je na današnjem događaju Instituta alternativa (IA)
IA je danas, dan pred objavljivanje izvještaja Evropske komisije o Crnoj Gori, u Podgorici predstavio rezultate istraživanja “Monitoring vladavine prava u Crnoj Gori”, sa fokusom na oblasti reforme pravosuđa, javne uprave i policije, borbe protiv korupcije, integriteta izbornog procesa, zaštite ljudskih prava i kontrolne funkcije Parlamenta.
Dina Bajramspahić istakla je da ključni problemi identifikovani na samom početku reforme pravosuđa ostaju izazov, naročito u pogledu odgovornosti, nezavisnosti i nepristrasnosti.
“U prvom redu mislimo na ključne poluge za uticaj na pravosuđe i probleme u vezi sa: imenovanjem i napredovanjem sudija i državnih tužilaca, unapređenjem transparentnosti u vezi sa ocjenjivanjem, krivičnom, disciplinskom i etičkom odgovornošću, kao i racionalizacijom pravosudne mreže”, dodala je ona.
Bajramspahić je dodala da nedavni slučaj izbora sudije Upravnog suda otvara pitanje da li će diskreciono odlučivanje o imenovanju sudija i dalje imati primat u odnosu na reference i ostvarene rezultate.
Naime, Upravni sud je, u ovom slučaju, zauzeo stav da Sudski savjet ima široko ovlašćenje da izvrši procjenu svih parametara za izbor sudija i da određenima da prednost, bez obzira na ostvareni broj bodova u proceduri izbora.
Milena Milošević je istakla da nedovoljna dostupnost informacija o javnim finansijama predstavlja crnu rupu upravljanja u Crnoj Gori.
“Način na koji se troši budžetska rezerva je tajan. Mi ne znamo kome je i na osnovu kojih kriterijuma isplaćeno preko 62 miliona eura iz budžetske rezerve od 2012. godine naovamo”, rekla je ona, uz podsjećanja i da je informacija o stanju javnih finansija na lokalnom nivou proglašena tajnom.
“Saradnja Vlade i nevladinih organizacija je jedna od oblasti u kojoj smo najviše nazadovali”, smatra Milošević, a takvoj ocjeni doprinijeli su nefunkcionalnost Savjeta za razvoj nevladinih organizacija, neostvarivanje efekata Strategije za razvoj nevladinih organizacija i nedovoljna regulacija finansiranja NVO projekata iz državnog budžeta.
Ona je dodala da je reforma javne uprave, iako jedan od tri ključna stuba proširenja EU, u stagnaciji, a da naročito zabrinavanja nedostatak napretka u uspostavljanju sistema zasluga i depolitizacije uprave.
Ana Đurnić osvrnula se na rad Agencije za sprječavanje korupcije, čiji je dosadašnji rad umnogome potvrdio upozorenja iz papira koji je IA objavio početkom godine – “Sretna Nova Agencija”.
“Agencija je pasivna u provjeri imovinskih kartona javnih funkcionera, dok su sve izrečene kazne ispod zakonskog minimuma”, objasnila je Đurnić, uz pojašnjenje da je Agencija je za prvih šest mjeseci rada provjerila samo jednu petinu dostavljenih imovinskih kartona.
Ona je dodala i da je praksa zatvorenosti rada Agencije koja je počela imenovanjem njenog direktora, nastavljena do danas, a naglasila je i potrebu veće transparentnosti evidencija o donacijama i sponzorstvima političkim subjektima.
Đurnić je naglasila da je rad Specijalnog državnog tužilaštva izolovani primjer
napretka u oblasti vladavine prava, uprkos tome što su njegovi rezultati za sada ostali ograničeni na procesuiranje slučajeva korucije u Budvi.
Aleksandra Vavić se osvrnula na reformu policije, uz naglasak da je samo trećina mjera planiranih Strategijom razvoja Uprave policije sprovedena tokom prvih šest mjeseci 2016. godine.
“Veliki dio aktivnosti koje su dosad realizovane odnosi se na iniciranje izmjena i razvoja normativnog okvira”, objasnila je Vavić.
Ona smatra da se najmanje uradilo na planu uspostavljanja elektronskih evidencija. “Ključne evidencije i dalje nedostaju, uključujući Evidenciju o licima prema kojima su preduzete mjere tajnog nadzora”, iako se, upozorava Vavić, radi o mjerama kojima se građanima privremeno ograničavaju Ustavom zagarantovana prava.
Ivana Bogojević je upozorila na zabrinjavajuću činjenicu da nema značajnog napretka u oblasti slobode medija i izražavanja.
“Napadi na novinare se ne kvalifikuju kao krivična djela, a neophodne izmjene i dopune medijskih zakona, koje bi garantovale veću nezavisnost javnog servisa, bolju zaštitu novinarskog integriteta kao i uvođenje reda na tržište elektronskih medija, nisu usvojene”, pojasnila je ona.
U oblasti slobode okupljanja ostvaren je izvjestan napredak, ali prekomjerna upotreba sile ostaje neriješeno i problematično pitanje.
“Tužilaštvo nakon godinu dana od oktobarskih protesta nije riješilo prebijanje građana i novinara, od strane pripadnika SAJ-a. Zabrinjavajuće je da još uvijek nismo otkrili ko se krije iza 28 maski pripadnika SAJ-a, koji su učestvovali u brutalnom prebijanju građana, dok samo jedan čovjek, komandant Lješković čeka suđenje”, smatra Bogojević.
Milica Ražnatović je podsjetila na neuspjehe izgradnje povjerenja u izborni process u Crnoj Gori, i u tom pogledu, naročito istakla pasivnost Državne izborne komisije.
«Državna izborna komisija nije objavljivala informacije koje su bitne za predizborni proces, kao što je to na primjer provjeravanje biračkog spiska. Komisija je samo u jednom slučaju, pod velikim pritiskom javnosti, objavila Mišljenje kojim je zaključeno da su Zakon o ličnoj karti i Zakon o izboru odbornika i poslanika komplementarni», podsjetila je Ražnatović.
Navodi o fantomskim biračima u biračkom spisku takođe su razlog za brigu. Specijalno tužilaštvo takođe nije doraslo svojim novim ovlašćenjima.
“Specijalno državno tužilaštvo je dobilo proširene nadležnosti kada su u pitanju prijave slučajeva kupovine glasova. Ipak, ovo širenje nadležnosti istovremeno nije bilo praćeno jačanjem ljudskih resursa, što je trebalo da bude prvi korak kako bi rad Specijalnog državnog tužilaštva bio što efikasniji i brži”, objasnila je ona.
Na kraju, Aleksandra Vavić se dodatno osvrnula na kontrolnu funkciju Parlamenta, koja je i dalje slaba uprkos povećanom korišćenju određenih mehanizama nadzora nad izvršnom vlašću.
Vavić je naročito naglasila da je Etički kodeks poslanika obesmišljen odbijanjem da se raspravlja o prijavama za njegovo kršenje.
Ona je podsjetila da su, nakon incidenta u Skupštini tokom kojeg je došlo do međusobnog vrijeđanja poslanika Demokratskog fronta i predsjednika Vlade, uložene prijave protiv sedam poslanika za kršenje Etičkog kodeksa.
“Kako nadležnost sazivanja sjednice ima zamjenik predsjednika Odbora za ljudska prava i slobode, potpredsjednica iz redova opozicione koalicije to nije učinila. Nakon toga, sjednicu Odbora sazvao je predsjednik Skupštine, koja, ipak, nije bila održana zbog nedostatka kvoruma”, podsjetila je ona.
Predstavljeno istraživanje nastalo je u okviru regionalnog projekta “Monitoring i evaluacija vladavine prava u zemljama Zapadnog Balkana – MERLIN WB”, koji IA sprovodi u saradnji sa Institutom za evropske politike iz Skoplja i Beogradskim centrom za bezbednosnu politiku iz Beograda, uz finansijsku podršku Evropskog Fonda za Balkan.
Tim Instituta alternativa
Ovdje možete pogledati prilog TV vijesti o današnjem predstavljanju istraživanja:
