Promjene u Crnoj Gori se odvijaju sporo, teško i nevoljno. Činjenica da je na mjestu predsjednika Vlade Igor Lukšić još uvijek je manje značajna od činjenice da Milo Đukanović nije predsjednik Vlade, ali je njegov politički uticaj i značaj najveći u zemlji.
Novi premijer je uspostavio praksu komunikacije i saradnje sa opozicijom, nevladinim akterima i drugim društvenim subjektima. Takođe, pokazao je novi politički senzibilitet za rješavanje društvenih problema, drugačiji pristup i metode u radu. Ipak, njegov premijerski angažman još uvijek je u sjenci Đukanovića. Uz ovakvu dinamiku nejasno je da li Lukšić uopšte ima namjeru da postigne određeni stepen autonomije u odlučivanju kao i kada bi se tako nešto uopšte moglo očekivati.
Proces evropskih integracija, odnosno politika uslovljavanja, ključni je faktor ubrzavanja reformi. Bez snažnog uticaja međunarodne zajednice (EU i SAD), u sinergiji sa osnaživanjem uloge nezavisnih i profesionalnih medija i NVO, reforme čiju dinamiku bi diktirala samo Vlada bile bi osuđene na stagnaciju. To pokazuje intenzitet reformskih zahvata koji je postignut, iako uglavnom u sferi pravnih promjena, u izuzetno kratkom periodu pod pritiskom obaveze ispunjavanja sedam preporuka Evropske komisije.
Dugogodišnji kontinuitet iste vlasti je izbrisao liniju između države i dominantne političke partije DPS, pa uobičajene institucije, norme i prakse ne funkcionišu ili daju slabe rezultate u decenijski zamrznutom političkom kontekstu. Ovaj zaključak je najvidljiviji u (slabim rezultatima u) oblasti borbe protiv visoke korupcije i razvoja profesionalne javne uprave – oblastima koje najsnažnije utemeljuju političku elitu.
Krupne odluke od značaja za dalji ekonomski razvoj Crne Gore i dalje se donose sporo ili se uopšte ne donose, a Vlada nije uspijevala da za svoje predloge pridobije podršku javnosti i raširi uvjerenje u transparentnost i odgovornost procesa koje vodi.
Postoji značajna unutarpartijska dinamika u DPS-u koja za posljedicu ima određeni stepen udaljavanja između Đukanovića s jedne, i Marovića i Vujanovića s druge strane. Dok je na površini vidljiva razlika u stavovima o identitetskim pitanjima, gdje se Ranko Krivokapić, predsjednik SDP-a, pojavljuje kao eksplicitni tumač politike samog predsjednika DPS-a, dotle su unutrašnje (interesne) pukotine sve više takve da na srednji rok ugrožavaju monolitnost DPS-a.
Dok u dijelu javnosti postoji očekivanje da će DPS uskoro zahvatiti proces raslojavanja u vrhu rukovodstva, još uvijek je rano govoriti o podjelama i cijepanju partije, iako je gotovo izvjesno da će do određenih modifikacija u partiji doći u relativno skorijem periodu.
Opozicija i dalje ne čini značajne organizacione i strateške korake na unapređenju svojih kapaciteta. Rezultati istraživanja javnog mnjenja govore o pozitivnom trendu rasta DPS-a, i slabom opadanju opozicije, uz značajan rast apstinencije.
Parlamentarni izbori će se moguće organizovati na jesen 2012, a njihovo ranije organizovanje ne bi bilo u korist zahtjevnog šestomjesečnog perioda monitoringa Evropske komisije u susret konačnom otpočinjanju pregovora sa EU.
