Objavljeno

Pojačana zakonodavna inicijativa poslanika nije praćena rodnom analizom zakona

Orodnjavanje javnih politika nije na zadovoljavajućem nivou u Crnoj Gori, institucionalni okvir u ovoj oblasti je i dalje manjkav, a pojačana zakonodavna inicijativa poslanika i poslanica nije praćena razrađenim procedurama za učešće javnosti, kao ni rodnom analizom zakona.

Na to je ukazala naša Nikoleta Pavićević, koja je danas u ime Instituta alternativa (IA) učestvovala na sjednici Odbora za rodnu ravnopravnost u Skupštini Crne Gore, na kojoj su predstavljeni upitnici za provjeru orodnjenosti zakonskih akata sa primjerima ex-post analize odabranih zakona, pripremljeni od strane eskpertkinja u saradnji sa Organizacijom za evropsku bezbjednost i saradnju (OEBS).

”Čak i onda kada imamo orodnjen, ili djelimično orodnjen zakon, on je najčešće proizvod transponovanja evropskih direktiva u naše zakonodavstvo, a rijetko, ili gotovo nikada, proizvod rodne analize radnih grupa koje za potrebe izrade zakona obrazuju ministarstva”, kazala je Pavićević dodavši da Odjeljenje za poslove rodne ravnopravnosti i dalje funkcioniše sa četiri zaposlene, te da nemaju kapaciteta za sprovođenje nadzora nad kvalitetom zakona.

Slaboj integraciji rodne perspektive u zakone i strategije doprinosi i izostanak ciljanih, participativnih i inkluzivnih javnih rasprava i javnih konsultacija. Ministarstva ne djeluju proaktivno, već ispunjavaju ono što je zakonski minimum – objavljivanje poziva za učešće na sajtu ministarstva i eUprave i u jednim novinama, koje nisu naročito čitane. Dodatno, zabrinjava podatak da je od 69 važećih strategija u Crnoj Gori, svega 29 bilo na javnoj raspravi, dok nijedno od 18 ministarstava nije objavilo spisak akata za javnu raspravu za 2022. godinu – dodala je Pavićević na sjednici Odbora.

Proces sačinjavanja zakonskih rješenja od strane poslanika i poslanica je još manje transparentan i još manje inkluzivan, u odnosu na proces donošenja zakona od strane Vlade, ukazala je Nikoleta. ”Ovo je naročito važno, imajući u vidu da je analiza IA pokazala da postoji povećana zakonodavna inicijativa poslanika i poslanica u ovoj godini – koji su podnijeli čak 40 odsto ukupnog broja zakona u skupštinskoj proceduri”. Međutim, ovi predlozi zakona nisu praćeni razrađenim procedurima, neophodnim analizama fiskalnog uticaja i uticaja na žene i muškarce, a izostaju i konsultacije sa zainteresovanom i stručnom javnošću.

”Zato nam je potrebna (pro)aktivnija uloga Službe Skupštine u sprovođenju opsežnih analiza koje treba da prethode krupnim odlukama poslanica i poslanika. Vidimo da se Parlamentarni institut intenzivnije koristi za sprovođenje istraživanja u oblasti rodne ravnopravnosti, ali ova tema ostaje ”getoizirana” i svedena samo na Odbor za rodnu ravnopravnost, dok je suština orodnjavanja da se ona prožima kroz sve sektore i da svaki odbor u okviru svoje nadležnosti vrši analize uticaja na žene i muškarce”, zaključila je Nikoleta Pavićević na sjednici Odbora.

Sjednicu Odbora možete pogledati na sljedećem linku:

Objavljeno

Održana konferencija „Koliko se Skupština miješa u svoj posao?”

Značajan teret zakonodavne i kontrolne funkcije je na skupštinskim odborima i oni su u tom zadatku uglavnom podbacili u prethodnom periodu. Problemi u radu Skupštine uslovljeni su i njenim učestalim neuvažanjem od strane predstavnika izvršne vlasti i nezavisnih institucija.

Ovo su neki od zaključaka koje je Institut alternativa podijelio sa poslanicima i poslanicama i ostalim učesnicima iz Vlade, nezavisnih institucija i nevladinog sektora na konferenciji, koja je danas održana u Podgorici pod nazivom „Koliko se Skupština miješa u svoj posao?“ uz podršku Nacionalne zadužbine za demokratiju (NED).

„Svi smo svjedoci da je proteklih godinu dana u Crnoj Gori obilježio dinamičan politički život, koji se najbolje ogleda u činjenici da su tokom ove godine, u periodu od svega nešto više od šest mjeseci, dvije vlade izgubile povjerenje“, kazala je Milena Muk iz Instituta alternativa, uz podsjećanje da višegodišnji zastoj i nemoć postizanja dogovora o ključnim imenovanjima u pravosuđu najbolje pokazuje koliko se malo Skupština miješa u svoj posao. Ona je predstavila nalaze iz izvještaja o radu pet odbora (Odbora za politički sistem, pravosuđe i upravu, Odbora za ljudska prava i slobode, Odbora za antikorupciju, Odbora za ekonomiju, finansije i budžet, Odbora za bezbjednost i odbranu), i sveukupnog praćenja zakonodavnih i kontrolnih aktivnosti poslanika/-ca.

Ona je ukazala da aktivno praćenje rada pet odbora pokazuje da oni u prethodnom periodu nisu bili na visini zadatka, podsjećajući da odbori naročito nedovoljno koriste kontrolne mehanizme i da rijetko predlažu zaključke i preporuke nakon održanih saslušanja i razmotrenih izvještaja. Ipak, u tom smislu izdvaja se Odbor za ljudska prava i slobode, koji je u periodu od 1. oktobra 2021. godine do 1. oktobra 2022. godine predložio 111 zaključaka i preporuka.

Problemi u radu Skupštine uslovljeni su i njenim učestalim neuvažanjem od strane predstavnika izvršne vlasti i nezavisnih institucija, ukazala je Milena Muk, ističući, između ostalog, primjer usvajanja Predloga zakona o obeštećenju bivših korisnica naknada po osnovu rođenja troje ili više djece, za koji uopšte Vlada nije dostavila mišljenje. „Ukazali smo i da poslanici ne koriste u dovoljnoj mjeri administrativne kapacitete i stručnu podršku, dostupnu kroz Službu Skupštine. To najbolje ilustruje činjenica da je Odbor za antikorupciju dodatno pasivizirao svoj rad, a da je u međuvremenu zaposleno tri samostalna savjetnika u službi ovog Odbora“, dodala je Milena Muk i podsjetila da je nastavljen trend intenzivnije zakonodavne inicijative poslanika i poslanica, koji su prethodnih godinu dana predložili oko 40 odsto ukupnog broja zakona koji su ušli u skupštinsku proceduru. Ti predlozi su uglavnom praćeni tankim obrazloženjima.

Na kraju, ona je ukazala i na prioritetne oblasti kojima se odbori uopšte nisu bavili. Među njima se izdvaja uporna nezainteresovanost Odbora za bezbjednost i odbranu da razmatra posebne polugodišnje izvještaje direktora Uprave policije o borbi protiv organizovanog kriminala i korupcije.

Milosava Paunović, poslanica Socijalističke narodne partije (SNP) i donedavna koordinatorka Radne grupe za izradu Zakona o Skupštini, podsjetila je da je nova Radna grupa za izradu ovog važnog akta formirana krajem jula, dok je prethodno Služba Skupštine spremila radnu verziju nacrta zakona.

Ključne dileme koje su se otvorile tokom rada Radne grupe su zarade zaposlenih, učešće žena u radnim tijelima, ali i odnos aktuelnog Poslovnika Skupštine i Zakona o Skupštini.

„Nedostatak Zakona o Skupštini je izgovor za to kada se pojavi neki problem u Skupštini. Rijetko koja zemlja ima i zakon i Poslovnik“, podsjetila je ona, uz naglasak da ipak očekuje da se nastavi rad na Zakonu o Skupštini, iako trenutni politički ambijent nije dobar za njegovu izradu.

Daliborka Pejović, poslanica i predsjednica Odbora za antikorupciju je podsjetila da se već u kontinuitetu loša ocjena veže za taj Odbor, što je bio slučaj i u prošlom sazivu. Međutim, ona je ukazala da je ranije bilo mnogo urednije prisustvo predstavnika Agencije za sprječavanje korupcije.

„Odbor je u jednom trenutku bio zatrpan inicijativama od grupe građana koji su bili povrijeđeni u smislu određenih prava sa sumnjom na postojanje korupcije. Te informacije smo podijelili sa članovima Odbora i tražili od Agencije za sprječavanje korupcije da nam pomognu da izađemo iz situacije“, objasnila je ona uz naglasak da nikada nisu dobili odgovor, kao ni na inicijativu za održavanju dva saslušanja o pojedinim aspektima rada Agencije.

Ona je ukazala da je normativno neophodno unaprijediti obaveze Agencije za sprječavanje korupcije da se odazove na poziv i učestvuje u radu Odbora za antikorupciju.

Boris Marić, generalni sekretar Vlade kazao je da je jedno od čarobnih rješenja da se donesu zakoni o Skupštini i Vladi za odnos zakonodavne i izvršne vlasti.

“Došlo se do nacrta Zakona o Vladi koji će sigurno doživjeti mnoge izmjene do konačnog teksta. Momenat kad stigne Zakon o Vladi u Skupštinu je momenat i da se uporedi sa mogućim tekstom Zakona o Skupštini, jer su to dva kompatibilna zakona koja će pratiti jedan drugog“, dodao je on i naglasio da Poslovnik Skupštine ima snagu zakona, ali nije zakon.

„Kod donošenja ova dva zakona imaćemo problema zbog određenih ustavnih rješenja“, naglasio je Marić i dodao da, između ostalog, Ustav ne prepoznaje „vladu u tehničkom mandatu“.

On se saglasio da jeste loša praska da Vlada ne dostavlja mišljenja na zakonske prijedloge koje iniciraju poslanici i poslanice, i da bi mogle da se propišu određene posljedice, poput pokretanja interpelacije.

Tokom diskusije Marija Vesković iz Akcije za ljudska prava pitala je paneliste da li smatra da treba vratiti odredbu prema kojoj bi se poslanici i poslanice sankcionisali zbog nedolaska na sjednice. Ona je podsjetila da kada se glasalo o Sudskom savjetu, 65 poslanika i poslanica je glasalo, dok je izostala informacija gdje su bili ostali.

Poslanik Boris Mugoša se saglasio da su neophodne kaznene odredbe, jer i uporedna iskustva podrazumijevaju i gubitak mandata za poslanike i poslanice, koji su neaktivni u dužem periodu.

On je takođe naglasio da se mišljenje Vlade na neke zakonske predloge poslanika čeka i po tri mjeseca, nakon čega se zakon usvoji bez traženog mišljenja.

„Nije normalno da poslanici predlažu veći broj zakonskih predloga od Vlade, jer nemaju istu količinu informacija“, dodao je on, i podsjetio je da tokom manadata 43. Vlada prošlo četiri mjeseca, a da Vlada nije predložila nijedan zakon Skupštini.

Milena Muk je tokom diskusije podsjetila da Vlada nema obavezu da podnosi izvještaje ministarstava Skupštini i saglasila se da treba razmišljati o uvođenju kazneznih odredaba kako bi se unaprijedio odnos između grana vlasti, pa potencijalno i kroz Zakon o Vladi, koji je trenutno na javnoj raspravi.

Boris Marić je podsjetio da mišljenja Vlade na zakonske predloge nisu obavezujuća i da im se daje preveliki značaj. „Potrebna je detaljna analiza i razmjena informacija koji će da pomogne poslanicima“, zakljulio je on.

Milosava Paunović se saglasila sa ocjenom da poslanici ne koriste u dovoljnoj mjeri stručnu Službe Skupštine, ali je i naglasila da je nemoguće u svemu izbjeći politiku: „Došli su novi ljudi nakon trideset godina koji su željni svega i tu se stvorio populizam. Treba voditi računa da se u tom populizmu ne pretjera, kao što je bilo za vrijeme 42. Vlade“

Daliborka Pejović je naglasila da je kroz međusboni odnos zakona o Vladi i o Skupštini neophodno naći mjeru u regulisanju procedure izrade zakona od strane poslanika i poslanica.

Poslanica Božena Jelušić je tokom diskusije naglasila da je Odbor za rodnu ravnopravnost, kojim predsjedava, imao 25 sjednica i pokušao je da pronađe alate za rodnu perspektivu. U tom smislu, tražena je i pomoć od Službe Skupštine i iskazala zadovoljstvo njihovim radom.

„Od ove godine postoji i obaveza rodno odgovornog budžetiranja i tražićemo pomoć Državne revizorske institucije da to pratimo“, naglasila je ona, uz kritiku prakse neodazivanja članova Vlade na pozive Odbora da učestvuju u njegovom radu.

Tim Instituta alternativa

Snimak konferencije možete pogledati na linku:

Objavljeno

Komentar o nalazima Evropske komisije u dijelu borbe protiv korupcije i ASK

Na prvi pogled, stav Evropske komisije prema Agenciji za sprečavanje korupcije sve je „mekši“ iz godine u godinu. Međutim, ako pažljivo čitamo Izvještaj, vidimo da ocjena da je „neophodan kontinuirani napor kako bi se riješili izazovi koji se tiču određivanja prioriteta Agencije, njenog selektivnog postupanja i kvaliteta njenih odluka“, samo mijenja mjesto u Izvještaju, ali ne iščezava.

Smatram da se suština ove godine nalazi u preporukama – Evropska komisija, između ostalog, poručuje da je neophodno revidirati zakonski okvir i ojačati institucionalne kapacitete kako bi se riješili problemi identifikovani u vezi sa primjenom zakonodavstva, kako u preventivnom, tako i u represivnom dijelu borbe protiv korupcije. Smatram da je time i sama Komisija suptilno poručila da je primarni zakonski okvir za prevenciju korupcije – Zakon o sprečavanju korupcije, prevaziđen i da njegova primjena, čak i kada je pozitivno ocijenjena, ne isporučuje rezultate. Ovo tumačim kao podstrek da se intenzivira rad na izmjenama Zakona o sprečavanju korupcije, čije su izmjene i dopune planirane Programom Pristupanja Crne Gore Evropskoj uniji za 2023. godinu.

Evropska komisija ukazuje i „da se mora više uraditi kako bi se osigurao integritet, nepristrasnost i odgovornost ove institucije, te isporučili mjerljivi rezultati, u skladu sa preporukama ekspertske misije iz 2021. godine“. Ovo je dobar trenutak da podsjetimo da konkretno taj, ali ni drugi izvještaji TAIEX eksperata, ni godinu dana kasnije, nisu javno dostupni, iako se Institut alternativa već jednom 2017. godine pred Upravnim sudom izborio za javnost ove vrste dokumenata.

Jučerašnje odluke Agencije u vezi sa putovanjima javnih funkcionera, još jedan su podsjetnik da se zakoni moraju mijenjati, ali i da se važeći ispravno ne primjenjuju. Naime, eksperti Savjeta Evrope predstavili su nedavno analizu Zakona o sprečavanju korupcije (kao osnov za buduće izmjene Zakona), u kojoj navode da važeća definicija poklona „jasno uključuje gostoprimstvo – poziv na kulturne ili sportske događaje, obezbjeđivanje smještaja itd.), te da su tokom trajanja misije, „predstavnici Agencije priznali da su javni funkcioneri povremeno primali gostoprimstvo poput poziva domaćina događaja kojima javni funkcioneri prisustvuju, ali da u praksi nikada ne prijavljuju gostoprimstvo“. Eksperti preporučuju Agenciji da „nastavi sa aktivnostima podizanja svijesti i promoviše među javnim funkcionerima poruku da pokloni nisu samo materijalni predmeti, već i usluge koje se pružaju kao dio gostoprimstva“. Agencija, ipak, ne samo da ne promoviše ovu poruku, već sasvim suprotno – stvara alibi za buduće slično ponašanje javnih funkcionera, tvrdeći ne samo da ovakvi pokloni nisu nezakoniti, već da funkcioneri nemaju obavezu ni da ih prijave.

Ana Đurnić
istraživačica javnih politika

Tekst u cjelosti dostupan je na Portalu Vijesti.

Objavljeno

Izvještaj Evropske komisije: Politička nestabilnost i tenzije zaustavljaju reforme

Ovogodišnji izvještaj Evropske komisije potvrdio je važnost političkog nivoa procesa pristupanja Crne Gore Evropskoj uniji i treba da posluži kao još jedan apel da bez političke podrške sitni koraci na tehničkom nivou ne daju očekivane rezultate.

Kao i svake godine, uobičajene ocjene iz izvještaja preveli smo na numeričku skalu od 1 do 5.

Ocjena spremnosti, odnosno normativne usklađenosti sa EU standardima je 3.12 (u odnosu na 3.11 prošle godine), dok je ocjena napetka, koja uključuje promjene u odnosu na preporuke i specifične uslove u prethodnih godinu dana 3.15 (u odnosu na 3.03 prošle godine).  Nazadovanje nije prepoznato ni u jednom poglavlju, dok je pet poglavlja zaslužilo ocjenu dobar napredak. Nismo dobili nijednu peticu, a nije prepoznata ni stagnacija za razliku od prošle godine kada je ocijenjeno da nije bilo napretka u oblasti pravosuđa.

Evropska komisija od 2015. godine primjenjuje dva nivoa ocjenjivanja – “presjek stanja” i “ocjenu napretka”. Prvi nivo se odnosi na ocjenu sveukupnog stanja u oblastima koja pokrivaju pojedina poglavlja, dok se drugi nivo fokusira na izdvojenu ocjenu napretka koji je ostvaren u proteklih 12 mjeseci, tj. od objavljivanja prethodnog izvještaja. Moguće ocjene za presjek stanja su “početna pripremna faza, određeni nivo spremnosti, umjerena spremnost, dobar i visok nivo spremnosti”. „Nazadovanje“ je najniža ocjena koja se može dobiti po drugom osnovu, a slijede je “odsustvo napretka, ograničeni napredak, dobar napredak i značajan napredak”.

Ipak, i ove godine oscilacije u našoj spremnosti i napretku mjere se u decimalama, što potvrđuje sveukupni utisak zastoja i nemoći političkih elita da naprave krupan iskorak deset godina nakon početka pregovora.

Podsjećamo da Crna Gora već pregovara dvostruko duže nego zemlje koje su posljednje pristupile Evropskoj uniji (Hrvatska, Bugarska, Rumunija) a da još uvijek nijesmo uspjeli da se približimo ispunjavanju privremenih mjerila u poglavljima 23 (pravosuđe i temeljna prava) i 24 (pravda, sloboda i bezbjednost), i time „otkočimo“ pregovore u svim drugim oblastima. Evropska komisija naročito ukazuje da su reforme i donošenje odluka talac nesposobnosti postizanja političkog dogovora. Za razliku od prošlogodišnjeg izveštaja, koji se mahom fokusirao na događaje do jula 2021. godine, ovogodišnji izvještaj je uključio događaje zaključno sa septembrom 2022. godine, a naročito one koji su se negativno odrazili na funkcionalnost pravosuđa.

Od usvajanja nove metodologije proširenja EU, poglavlja su podijeljena u ukupno šest klastera, od kojih je najvažniji onaj koji se odnosi na temeljna poglavlja (23: pravosuđe i temeljna prava, 24: pravda, sloboda i bezbjednost, 5: javne nabavke, 32: finansijski nadzor, 18: statistika), kao i na funkcionisanje demokratskih institucija, ekonomske kriterijume i oblast reforme javne uprave. Bez napretka u ovom klasteru, nema krupnih koraka u ukupnom procesu pregovora. Crna Gora, međutim, nije ispunila većinu preporuka od prošle godine u okviru ovog klastera, sa izuzetkom javnih nabavki, pa ih je Evropska komisija u novom izvještaju pretežno ponovila.

Ipak, u Izvještaju je ukazano i na neke nove preporuke i prioritete na koje je ranijih godina ukazivao i Institut alternativa, poput potrebe usvajanja strateškog plana za analizu i upravljanje preduzećima u državnom vlasništvu, usvajanja novog strateškog okvira za prevenciju i represiju korupcije, izmjena Zakona o državnim službenicima i namještenicima i Zakona o lokalnoj samoupravi kako bi se osiguralo zapošljavanje po principu zasluga, kompetentnosti i transparentnosti, kao i na implementaciju PIMA preporuka koje se odnose na upravljanje javnim investicijama.

Izvještaj je i odjek brojnih kritika upućenih donosiocima odluka od strane medija i nevladinog sektora u prethodnom periodu. Između ostalog, apostrofira činjenicu da je 42. Vlada u tehničkom mandatu vršila važna imenovanja i postavljenja, što je praksa koju nastavlja i aktuelna, 43. Vlada, koja je takođe izgubila povjerenje. Praksa donošenja odluka bez održavanja sjednice od strane 42.Vlade je naročito notirana, i ukazano je da ključne preporuke za izbornu reformu nijesu adresirane. Ukazano je i da poslanici i poslanice često usvajaju zakone, bez neophodnih procjena finansijskog uticaja, i da uprkos poboljšanju procedura, kontrolna uloga parlamenta nije značajno unaprijeđena. Evropska komisija je pozvala i na usvajanje izmjena Zakona o slobodnom pristupu informacijama, sa ciljem unapređenja transparentnosti koja, s izuzetkom pohvale prakse objavljivanja potrošnje državnog budžeta, i dalje predstavlja izazov.

Pogledajte kako je EK ocijenila napredak u pojedinim poglavljima ove i prethodnih godina:

Tim Instituta alternativa

Objavljeno

Optimizacija, šta to bješe? Opštine iskazale potrebu za skoro 1300 zaposlenih

Dvadeset dvije lokalne administracije iskazale su potrebu za 1.279 novih službenika tokom ove godine, što je čak četvrtina ukupnog broja trenutno zaposlenih u organima uprave i službama, dok nijedna opština ne navodi potrebu za smanjenjem broja zaposlenih.

Najviše novih zapošljavanja predviđeno je u opštinama Budva (202), Herceg Novi (182), Bijelo Polje (139) i u Glavnom gradu Podgorica (139) dok nijedna opština, ni ove godine, nije iskazala potrebu za smanjenjem broja zaposlenih. Navedene informacije su prikupljene pretragom internet stranica lokalnih samouprava, kao i putem zahtjeva za slobodan pristup informacijama. Do danas smo od 22 opštine uspjeli da prikupimo kadrovske planove za 2022. godinu. Opština Ulcinj i Opština Mojkovac nisu izradile kadrovski plan za ovu godinu, a Plav do danas nije dostavio ovaj dokument.

Od 2019. godine, kada je uvedena obaveza kadrovskog planiranja, ove godine su opštine iskazale potrebu za najvećim brojem zaposlenih. Prema našem redovnom monitoringu, 2019. godine opštine su planirale zapošljavanje 457 novih službenika. Naredne, 2020. godine, ovaj broj je porastao na 915, zatim 2021. godine na 1.172.

Treba naglasiti da se obaveza kadrovskog planiranja odnosi isključivo na organe lokalne samouprave i službe, a ne i na javna preduzeća i javne ustanove na lokalnom nivou, pa je planirani broj zaposlenja na lokalnom nivou tokom godine potencijalno još veći.

Dužnost donošenja kadrovskog plana uvedena je izmjenama i dopunama Zakona o lokalnoj samoupravi iz 2018. godine, kojima je propisano da predsjednik opštine donosi kadrovski plan. Kadrovski plan je ključna osnova za adekvatno upravljanje kadrovima, ali i preduslov za buduća zapošljavanja. Naime, predsjednik opštine odluku o pokretanju postupka za popunu radnog mjesta može donijeti samo ako je popuna predviđena kadrovskim planom, aktom o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji, i ako su za to obezbjeđena finansijska sredstva.

Ipak, Opština Ulcinj već četvrtu godinu krši Zakon o lokalnoj samoupravi i ne sačinjava kadrovski plan, dok istovremeno vrši zapošljavanja, tako dodatno kršeći isti zakon. Iako Zakon o lokalnim samoupravama propisuje vremenski rok za izvršenje obaveze donošenja kadrovskog plana, koji je 30 dana od dana usvajanja budžeta, devet opština je u ovoj godini prekršilo rok i zakasnilo sa donošenjem kadrovskog plana.

Podsjećamo da je u periodu od 2018. godine, kada je uvedena obaveza kadrovskog planiranja ali i sproveden pokušaj smanjenja broja zaposlenih na lokalnom nivou kroz Plan optimizacije javne uprave (2018-2020), došlo do povećanja broja zaposlenih za skoro 700 u periodu od 2017. do 2021. godine, samo na nivou organa lokalne samouprave i službi, ne uključujući ustanove i preduzeća.

Imajući u vidu polaznu osnovu, opštine planiraju da uvećaju svoju administraciju za četvrtinu trenutnog broja zaposlenih – odnosno sa 5.033, prema podacima iz 2021. godine, na 6.312 službenika i namještenika ukupno. Među njima se naročito ističe Gusinje koje planira da više nego udvostruči broj zaposlenih (sa 40 na 93), ali i Petnjica (trenutno zaposlenih 43, potrebno zaposliti još 33) i Herceg Novi (261 zaposlenih, potrebno još 182). Za četiri godine monitoringa kadrovskog planiranja nismo zabilježili iskazivanje potrebe za smanjivanjem administracije na lokalnom nivou, a ove godine, prema kadrovskim planovima, ukupno 45 službenika i namještenika stiču uslove za penzionisanje.

Četiri godine od uvođenja obaveze sačinjavanja kadrovskih planova, primjetno je da ono ne odgovara na suštinske potrebe utvrđivanja viškova zaposlenih, prerasporeda postojećih službenika i optimizaciju lokalnih administracija. Iako Uredba o sadržaju, postupku i načinu pripreme kadrovskog plana propisuje obavezu da se jasno navedu razlozi za povećanje broja zaposlenih, veliki broj kadrovskih planova ili nemaju prateće obrazloženje (Golubovci), ili se opštine koriste tipskim formulacijama koje ne upućuju na vezu između novih zapošljavanja i isporučivanja ključnih usluga ili sprovođenja javnih politika. Takvi su kadrovski planovi opština Berane, Bijelo Polje, Budva, Cetinje, Kolašin, Kotor i Plužine.

Za zapošljavanje 75 novih službenika u Opštini Bar dato je obrazloženje da su ”organi i službe iskazali potrebu”, za 38 službenika u Opštini Tuzi zbog ”povećanja obima posla”, za 22 službenika u Opštini Šavnik radi ”nesmetanog funkcionisanja organa” i slično. Sa druge strane, kadrovski planovi Glavnog grada Podgorica i Opštine Danilovgrad sadrže potpunija obrazloženja u odnosu na ostale opštine.

Važno je napomenuti i da kadrovski planovi predstavljaju projekcije opština, koje ne moraju nužno biti realizovane, naročito ukoliko opštine imaju ugovore o reprogramiranju poreskog duga. Trenutno je u Crnoj Gori 13 opština koje imaju reprogram poreskog duga, i samim tim moraju dobiti saglasnost Ministarstva finansija za dodatna zapošljavanja. Tako se recimo u kadrovskim planovima opština Nikšić, Rožaje i Danilovgrad navodi da nisu uspjeli da u potpunosti realizuju svoje planove za 2021. godinu jer je izostalo pozitivno mišljenje Ministarstva finansija za određena zapošljavanja.

Institut alternativa u okviru projekta ”Ni klijent, ni gazda! – Za integritet zapošljavanja u javnom sektoru” sprovodi mapiranje rizika od neprimjerenih uticaja prilikom zapošljavanja u javnom sektoru, a nedostatak adekvatnog kadrovskog planiranja na lokalnom nivou je prepoznat kao velika manjkavost. Projekat je podržan u okviru programa ”OCD u Crnoj Gori – od osnovnih usluga do oblikovanja politika – M'Base”, koji sprovode Centar za građansko obrazovanje (CGO), Friedrich-Ebert-Stiftung (FES), Centar za zaštitu i proučavanje ptica Crne Gore (CZIP) i Politikon mreža. Projekat finansira Evropska unija, a kofinansira Ministarstvo javne uprave. Stavovi izraženi u saopštenju ne predstavljaju nužno stavove donatora.

Analizirani planovi dostupni u dropbox folderu.

Nikoleta Pavićević

Institut alternativa