Budući da prema posljednjem istraživanju javnog mnjenja, 71% građana Crne Gore ne zna šta su javne nabavke, u nadi da ćemo bar malo pribiližiti ovaj pojam i objasniti kako on zapravo utiče na sve građane, pripremili smo infografik:
Stevo Muk o predstojećim izborima u emisiji Načisto
Atmosfera u kojoj se pripremaju izbori, politička kriza i dešavanja u Budvi, Zakon o slobodi vjeroispovijesti, afera ”spiskovi” – samo su neke od tema o kojima je naš Stevo Muk govorio u emisiji ”Načisto sa Petrom Komnenićem” na TV Vijesti. Gošće emisije emitovane 18. juna 2020. godine bile su i Daliborka Uljarević (CGO) i Milica Kovačević (CDT).
Prenosimo neke od glavnih akcenata iz emisije:
”Vlada pokušava da silom razrješava sporove koji se u demokratskim društvima rješavaju pred sudovima, na način što šalje jedinice policije zajedno sa Upravnom inspekcijom ne da zavedu određeni dokument, nego da fizički uvedu novu vlast i one za koje Vlada smatra da su legitimni i legalni predstavnici izborne volje u toj opštini”, kazao je Muk, osvrćući se na političku krizu u Budvi. Ocijenio je da je nakaradni sistem doveo do nesklada i dao slobodan mandat poslaniku i odborniku, dok je istovremeno dao mogućnost građanima da te ljude glasaju sa zatvorenih partijskih lista.
Muk smatra da bi bilo prirodno da možemo da odvojimo Demokratsku partiju socijalista (DPS) kao političku partiju i Vladu kao ustavnu institiciju koja u skladu sa zakonima vrši svoj posao, ali zaključuje da su te dvije strane srasle i to vidi kao izvor problema.
”Kada govorimo o zarobljenim institucijama, govorimo o tome da se politička volja i praksa postupanja svih organa – izvršne vlasti, sudstva, tužilaštva, policije, kreira u glavnom odboru DPS-a. Tamo nažalost slabo ima ljudi koji misle svojom glavom, već su prihvatili princip koji pripada najgorim sistemima i koji podrazumijeva – prestati misliti i početi slijediti onog na čelu, Mila Đukanovića, oca nacije. Problem je što su političko institucionalne mreže do te mjere srasle da i u Ustavnom sudu čekaju mig iz njegovog kabineta i do tada se prave mrtvi, ako mig stigne oni će se pozabaviti Zakonom o slobodi vjeroispovijesti ili nekim drugim, a do tada će pokušati da saznaju šta on stvarno misli o tome”, kazao je Muk.
Izborni uslovi su najgori do sada, i oni se neće mijenjati uslijed trenutnog opšteg nepovjerenja koje vlada među opozicionim partijama i onemogućava ih da vode minimum dijaloga, omogućava DPS-u da organizuje izbore pod bilo kakvim uslovima. Kao problematično, Muk vidi i nemogućnost pronalaženja najmanjeg zajedničkog imenitelja opozicione grupacije, koja bi izašla sa jasnom inicijativom i ključnim zahtjevima u vezi izbornih uslova. S tim u vezi, procjenjuje da za bojkot izbora takođe nedostaje jedinstvo svih opozicionih partija, te da na bojkot treba gledati kao na sredstvo za pritisak na vlast, a ne kao na cilj kojim će se izraziti moralni vapaj nad lošim izbornim uslovima.
Kako je naveo, više od sadržaja non pejpera, koji sve snažnije čini sliku crnogorskog demokratskog nazadovanja, zabrinjava reakcija vlasti koja umjesto da se suočava sa utvrđenim problemima, izvlači one rečenice koje u tom dokumentu izgledaju pozitivno i slavodobitno ih iznosi javnosti.
Izbor Branislava Mićunovića kao predstavnika NVO sektora u Savjetu RTV Podgorica, Muk komentariše kao element na putu uspostavljanja još jedne partijske televizije koju će plaćati građani, uspostavljene sa jednim jasnim zadatkom da promoviše jednu političku partiju i jednu agendu, a sa ciljem isključivanja ostalih iz javne rasprave.
”Neće ova Vlada zamijeniti reforme za svoju vlast, jer znaju da sa nezavisnim institucijama i nezavisnim javnim servisom više neće biti na vlasti”, zaključio je Muk.
Cijeli snimak emisije ”Načisto” možete pogledati na:
Reagovanje na saopštenje Vlade CG: Poštujte zakon i ne kočite naš put ka EU
Institut alternativa (IA), Centar za građansko obrazovanje (CGO), Centar za istraživačko novinarstvo Crne Gore (CIN CGO) i Media Centar su juče apelovali na institucije da učine sve što je u njihovoj nadležnosti kako bi se situacija u Budvi razriješila u okvirima zakona a bez političkog uplitanja, a na EU da upozori najviše zvaničnike na neprimjereno miješanje Vlade i policije u politička pitanja i poslove lokalne samouprave.
Činjenice u slučaju Budve nijesu na strani Vlade, a vrijedi na njih podsjetiti jer upravo to Vlada pokušava zamaskirati. Naime, Upravna inspekcija je nezakonitim postupanjem naložila radnje izvan opsega svojih nadležnosti, a onda je to izvršavala uz asistenciju ogromnog broja policajaca. Cijela Crna Gora, ali i šira zainteresovana javnost, vidjela je kako je ta asistencija izgledala. Savjet za građansku kontrolu rada policije je već utvrdio zloupotrebe i prekoračenja sile u postupanju policije.
Ukratko, ono što u razvijenim demokratskim državama rješavaju sudovi kod nas su pokušali rješavati nenadležni organi kojima rukovode lica sa očiglednim partijskim interesom u cijeloj stvari.
Druge aspekte neozbiljnog ali prijetećeg reagovanja Vlade nećemo komentarisati jer ono takvo predstavlja najbolju potvrdu svih naših navoda, ali i zabrinutosti što je javni interes marginalizovan selektivnom primjenom zakona, snažnim partijskim uticajem i namjernim dizanjem tenzija u već uzavrelom društveno-političkom ambijentu u Crnoj Gori. Uostalom, reagovanje ambasadorki UK i SAD, kao i portparolke EK je diplomatskim jezikom snažno upozorenje na iste ove stvari a mi pozivamo Vladu Crne Gore da ne odgovara na to onako kako je nama odgovorila, da poštuje zakon i da nas prestane kočiti na putu ka EU.
Milka Tadić Mijović, predsjednica, CIN CG
Goran Đurović, direktor, Media centar
Daliborka Uljarević, izvršna direktorka, CGO
Stevo Muk, predsjednik UO, IA
Situacija u Budvi da se riješi u okvirima zakona bez političkog uplitanja
Institut alernativa (IA), Centar za istraživačko novinarstvo (CIN), Media centar i Centar za građansko obrazovanje (CGO) osuđuju upad jedinica policije u zgradu Opštine Budva, nasilje i hapšenja opštinskih funkcionera, službenika i građana.
Apelujemo da se pritvoreni puste na slobodu, a policija i tužilašto da se ne uključuju u rješavanje pravne i političke krize u lokalnoj samoupravi Budve. Pozivamo nadležni sud da hitno odluči u odgovarajućim predmetima koji se nalaze pred ovim sudom.
Očekujemo da se u vezi sa postupanjem policije otvore postupci pred svim nadzornim i kontrolnim mehanizmima rada policije. Policija u demokratskom društvu ne smije biti zloupotrijebljena za interese jedne političke grupacije.
Pozivamo Evropsku Uniju da uputi snažno upozorenje predsjedniku Crne Gore Milu Đukanoviću i predsjedniku Vlade Crne Gore Dušku Markoviću na neprimjereno miješanje Vlade i policije u politička pitanja i poslove lokalne samouprave.
Milka Tadić Mijović, predsjednica, CIN CG
Goran Đurović, direktor Media centra
Daliborka Uljarević, izvršna direktorka, CGO
Stevo Muk, predsjednik UO, IA
21 opština planira da zaposli preko 900 službenika
Uprkos mjerama optimizacije javne uprave koje su i dalje na snazi i predviđaju smanjivanje broja zaposlenih na lokalnom nivou od 10 posto, dvadeset i jedna crnogorska opština planira da u ovoj, izbornoj, i narednoj godini zaposli 915 službenika
Zakon o lokalnoj samoupravi od 2018. godine obavezao je opštine da, u cilju upravljanja ljudskim resursima, donose kadrovski plan kojim se planira broj zaposlenih i promjene u kadrovskoj strukturi za organe lokalne uprave, stručne službe i posebne službe u njihovom sastavu, a u cilju vođenja odgovarajuće kadrovske politike i uspostavljanja kontrole zapošljavanja na lokalnom nivou.
Opštine koje su se u ovoj godini posebno izdvojile po broju iskazanih potrebnih zapošljavanja službenika i namještenika su Kotor i Herceg Novi (po 121), zatim Bijelo Polje i Podgorica (po 94), Tuzi (66) i Tivat (53).
Iako Zakon propisuje i vremenski rok za izvršenje ove obaveze, koji je 30 dana od dana donošenja budžeta opštine, gotovo 80% opština, tačnije njih 19, nisu usvojile kadrovske planove u zakonskom roku. Opština Budva nije dostavila kadrovski plan po zahtjevu za slobodan pristup informacijama koji je Institut alternativa (IA) uputio ovoj opštini. Opštine Šavnik, Andrijevica i Ulcinj ni nakon pola godine od zakonskog roka nisu usvojile kadrovske planove za 2020. godinu. Dok prve dvije opštine ne daju obrazloženje za kašnjenje, iz Ulcinja navode da kadrovski plan nije usvojen jer ’’nije donijeta Odluka o organizaciji i načinu rada lokalne uprave, kao ni Pravilnici o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta koji su polazna osnova za donošenje plana’’.
Kako smo ukazivali i prethodne godine, navođenjem reorganizacije kao razloga za nedonošenje kadrovskog plana, osim što se krši zakonska obaveza, opština Ulcinj pokazuje nerazumijevanje suštine kadrovskog planiranja, čiji je cilj osiguravanje odgovarajuće organizacije poslova. Naročito zabrinjava činjenica da Opština Ulcinj nije sprovela zakonsku obavezu od početka stupanja na snagu novog Zakona u 2018. godini, a kako tvrde iz te opštine razlog za nedonošenje kadrovskih planova je čekanje na odluku o organizaciji. Iako ova Opština već drugu godinu zaredom ne sprovodi adekvatno kadrovsko planiranje, institucije koje su nadležne za praćenje primjene Zakona, u prvom redu Ministarstvo javne uprave i Upravna inspekcija, očigledno nisu preduzele ništa da se situacija popravi.
Iako Uredba o sadržaju, postupku i načinu pripreme i izmjene kadrovskog plana propisuje da opštine moraju u obrazloženju kadrovskog plana navesti razloge zbog kojih treba smanjiti ili povećati broj službenika, odnosno namještenika, rijetki su slučajevi u kojima opštine navode koja su to radna mjesta za čijim popunjavanjem se javila potreba, i zbog čega. Tako se šturo navodi potreba za novih 53 službenika radi jačanja kapaciteta (Tivat), 36 novih službenika u cilju daljeg jačanja administrativnih kapaciteta (Cetinje), 34 službenika će se zaposliti jer su ’’obezbijeđena finansijska sredstva’’ (Bar), dok u Mojkovcu navode da će 16 službenika zaposliti na način i po postupku predviđenim zakonom, s tim što će opština ispoštovati zaključak Vlade kojim je moguće zasnovati radni odnos uz saglasnost užeg kabineta.
Planom optimizacije javne uprave, Vlada je obećala da će smanjiti broj zaposlenih u javnom sektoru za 5% na nacionalnom nivou, i 10% na lokalnom nivou. U ovoj, izbornoj godini, planirano je zapošljavanje 845 novih službenika na nacionalnom, i 915 službenika na lokalnom nivou.
Nijedna od 21 lokalnih samouprava čiji je kadrovski plan za 2020. godinu dostupan, nije iskazala potrebu za smanjivanjem broja državnih službenika, odnosno namještenika, zaposlenih na neodređeno vrijeme. Prema posljednjem izvještaju Ministarstva javne uprave, na lokalnom nivou je došlo do smanjenja broja zaposlenih za 574, dok posmatrajući budžetske parametre bilježimo porast ukupnog fonda zarada u opštinama sa 47 miliona u 2018. godini, na 58 miliona eura u 2020. godini.
Opštine u obrazloženjima uglavnom ne navode da li će doći do sklapanja sporazuma o prestanku radnog odnosa uz isplatu otpremnina, ali su izuzetak Glavni grad Podgorica, u kojem će u 2020. doći do prestanka radnog odnosa po ovom osnovu za 9 službenika, kao i Tivat koji navodi da je u prethodnoj godini sporazumno raskinut odnos sa 3 službenika, te da je ’’isto planirano i u 2020. godini’’. Ipak, iako dođe do smanjivanja broja zaposlenih uz davanje otpremnina, postoji opasnost da će upražnjena radna mjesta biti popunjena zapošljavanjem drugih službenika, i na taj način će biti onemogućena optimizacija.
Tako na primjer Glavni grad navodi da će u 2020. godini doći do sporazumnog prestanka radnog odnosa uz otpremninu za samostalnu referentkinju za obradu računovodstvene dokumentacije, dok već u narednoj rečenici navodi da je u postupku popuna radnog mjesta za samostalnog referenta/kinju za obradu računovodstvene dokumentacije. Isti je slučaj i sa samostalnom savjetnicom I za normativne poslove kojoj je u 2019. prestao radni odnos u Glavnom gradu uz isplatu otpremnine, dok se u daljem tekstu navodi da je interni oglas za popunjavanje ovog radnog mjesta objavljen u januaru 2020. godine.
Pozivamo opštine i nadležno Ministarstvo da posvete dužnu pažnju poštovanju obaveza u vezi sa kadrovskim planiranjem na lokalnom nivou. Nažalost, njihov angažman po ovom pitanju se za sada uglavnom zaustavlja na isticanju činjenice da je kadrovsko planiranje našlo mjesto u novom Zakonu o lokalnoj samoupravi, dok je zanemareno bavljenje sadržajem i kvalitetom ovih planova, odnosno njihovim nedonošenjem. Upravo je ovakva primjena ili odsustvo primjene zakona pokazatelj da se puko propisivanje obaveze bez njenog poštovanja u praksi ne može ocijeniti kao pomak, već kao zabrinjavajuće odsustvo odgovornosti, nadzora i volje za unapređenjem upravljanja ljudskim resursima.
Nikoleta Pavićević
saradnica na projektima u Institutu alternativa
Prvi utisci o non pejperu za poglavlja 23 i 24
Uskoro će biti objavljen novi non-pejper o poglavljima 23 i 24 u Crnoj Gori. Ovo su naši prvi komentari za Vijesti:
Sve u svemu, jedna vrlo nevesela slika. Ovaj izvještaj nije toliko ni kritički koliko je “blijed” i svjedoči o više nego zabrinjavajućoj stagnaciji, imajući u vidu da smo pri kraju osme godine pristupnih pregovora.
U izvještajnom periodu nije bilo ničega čime su se institucije istakle i zablistale, naročito ne u reformi pravosuđa. Umjesto tapkanja u mjestu, ovo je doba kada bi Crna Gora trebalo da pravi “iskorake od sedam milja”, da pokaže zrelost kao društvo i da se dinamično mijenja na bolje.
Iz izvještaja se takođe vidi da je stanje u poglavlju 23 lošije nego u poglavlju 24, gdje se barem neka tehnička pitanja odrađuju i određena statistika nudi kao pomak u odnosu na raniji period.
Umjesto da je racionalizacija pravosudne mreže pri kraju, navodno se tek radi analiza koja prethodi pripremi nove strategije racionalizacije. Klasični koraci kada nećete da uradite ništa – pored desetina dobrih analiza koje već postoje, radi se nova analiza, za novu strategiju, pa novi akcioni plan, pa će se možda za pet godina prva aktivnost u pravcu racionalizacije možda i sprovesti. Iz toga se vidi da pregovaračka struktura ne žuri da završava pregovore i sve važne reforme ostavlja za kraj pregovora koji nije na vidiku. Činjenice o ozbljnoj prekobrojnosti sudija, tužilaca i zaposlenih u pravosuđu se ponavljaju iz izvještaja u izvještaj, pravosuđe to poriče, iako je racionalizacija jedno od prelaznih mjerila u poglavlju 23. Racionalizacija je važna jer je to jedinstvena prilika da u pravosuđu ostanu najbolji.
U izvještaju je ponovljeno da su Sudski i Tužilački savjet i dalje pod neprihvatljivim političkim uticajem, što je još jedan od problema kojim institucije i ne pokušavaju da se pozabave. Predsjednici sudova se uporno biraju na više od dva mandata protivno međunarodnim preporukama. Na čelu Ustavnog suda je izmišljeni “predsjedavajući” sudija što ozbiljno narušava povjerenje u ozbiljnost ove institucije.
Odgovornost u pravosuđu je na istom mjestu gdje je bila prije svih reformi, što je vrlo porazno. U izvještaju je komentarisano i da su svi tužioci ocijenjeni odličnim, što zaista dovodi u sumnju objektivnost ocjenjivanja. Samo jedan displinski postupak u sudstvu, nijedan u tužilaštvima-u kojima ni pravosudne inspekcije tokom cijele 2019. godine nisu pronašle niti jednu jedinu nepravilnost.
Pravosudna statistika i dalje nepouzdana, broj zaostalih predmeta i dalje visok.
U oblastima od posebnog rizika za korupciju, navodi se da tek treba da se pokažu rezultati. Istaknuta su 44 ubistva od 2012. godine povezana sa kriminalnim klanovima, koja su nastavljena i u 2020. godini, a pomenuto je da se naš kriminal izvozi i vani spominjanjem 9 ubistava u inostranstvu od 2018. godine, a u vezi sa crnogorskim klanovima. Ovaj nalaz treba posebno da zabrine institucije budući da države članice EU ne žele da takav problem postane sastavni dio EU.
Dakle, isti problemi se prepisuju iz godine u godinu u izvještajima i nema značajnih promjena. Važno je istaći da non-paper nije analitički izvještaj i ne sadrži ocjene, preporuke i smjernice koje sadrži godišnji izvještaj o Crnoj Gori.
Dina Bajramspahić
predstavnica IA u Radnoj grupi za poglavlje 23
Komentar originalno objavljen u današnjim Vijestima i na portalu Vijesti.