Objavljeno

Saopštenje: Spriječiti favorizovanje donatora političkih partija u postupcima javnih nabavki

Zakon o finansiranju političkih partija ne sadrži precizne i detaljne odredbe o sprečavanju favorizovanja pravnih i fizičkih lica koja su donatori političkih partija u postupcima javnih nabavki, te ga je neophodno unaprijediti.

Unapređenje pomenutih odredbi Zakona o finansiranju političkih partija je utoliko prioritetnije ako se ima u vidu da se ispitivanje potencijalnih veza između postupaka javnih nabavki i finansiranja političkih partija upravo potencira od predstavnika Evropske unije kao preduslov za efikasnu borbu protiv korupcije, od čije uspješnosti, opet, zavisi napredak u procesu pregovora.

Iako Zakon zabranjuje strankama da primaju priloge od pravnih lica i preduzetnika, i sa njima povezanih pravnih i fizičkih lica, koji su zaključili ugovor u postupku javnih nabavki u periodu od dvije godine prije i od zaključivanju ugovora, kao i za vrijeme trajanja tog poslovnog odnosa, postoje brojna ograničenja ove zakonske odredbe. Naime, rok od dvije godine zabrane davanja donacija nakon zaključenja ugovora o postupku javne nabavke čini se kratkim, jer je to tek polovina mandata izabrane Vlade, te ostavlja prostor za korupciju u drugoj polovini regularnog mandata izvršne vlasti. Ovakvu odredbu, sa drugačijim usmjerenjem, potrebno je inkorporirati i u Zakon o javnim nabavkama, te precizirati da je neophodno odbaciti ponudu pravnog lica koje je dalo prilog političkoj partiji u periodu od dvije godine prije otpočinjanja postupka javne nabavke. Samo na taj način će član Zakona o periodu od dvije godine zabrane davanja donacija prije zaključivanja ugovora o postupku javne nabavke imati smisla.

Zakon, dalje, predviđa novčanu kaznu od 10.000 do 20.000 eura za političku partiju koja je primila prilog pod navedenim uslovima, ali ne i za pravno i fizičko lice koje daje nedozvoljeni prilog. Stoga je neophodno predvidjeti prekršajne kazne i za ova lica.

Kada je riječ o o finansiranju političkih partija i javnim nabavkama, važno je istaći da i Državna izborna komisija i Državna revizorska institucija imaju ograničen kapacitet da vrše nadgledanje primjene Zakona o finansiranju političkih partija. Za odgovarajuće profesionalno postupanje DRI u vršenju revizija finansijskih izvještaja političkih partija i izvještaja o finansiranju političkih partija potrebno je da Uprava za javne nabavke obezbijedi ažurno vođenje liste ponuđača, odnosno pravnih lica koja su sklapala ugovore o javnim nabavkama po datumima objave poziva za nadmetanje.

Jovana Marović
Koordinatorka istraživanja

Objavljeno

Intervju: Otkloniti nedostatke u antikorupcijskom zakonskom okviru

Intervju koordinatorke istraživanja Jovane Marović za agenciju MINA:

Koji su, po vašem mišljenju, glavni nedostaci crnogorskog zakonodavstva kada je u pitanju borba protiv korupcije?

Po ocjenama Evropske komisije opšti okvir za borbu protiv korupcije u Crnoj Gori je uspostavljen, ali u zakonskoj regulativi postoje brojni nedostaci, dok se primjenom ovog zakonodavstva ne postižu dovoljni rezultati. Ocjena o uspostavljenom opštem okviru za borbu protiv korupcije nije u potpunosti korektna. Ostaje nejasno zašto se oblast javno-privatnog partnerstva posmatra izvan konteksta pregovora u poglavlju 23, te ukupne borbe protiv korupcije. Takođe je diskutabilno zašto se definisanje ovog okvira ne nalazi u Planu rada Vlade za 2013. godinu, i koji su konkretni rezultati dosadašnjeg dvogodišnjeg rada na izradi jedinstvenog zakonodavnog okvira za oblasti JPP i koncesija. Ista primjedba se odnosi i na usaglašavanje Zakona o koncesijama sa relevantnim pravnim propisima EU, budući da Izvještaj EK o napretku Crne Gore za 2012. godinu podvlači potrebu usaglašavanja. Upravo, zbog nedostataka ovog zakona, nepreciznog institucionalnog ustrojstva i isprepletenih nadležnosti, kao i neadekvatnog sistema naplate koncesija, koncesionari samo u 2012. godini, na ime neizmirenih obaveza, duguju 12 miliona eura. Uz nepostojanje adekvatnog zakonskog, institucionalnog i nadzornog okvira za oblasti JPP i koncesija, prostor za korupciju ostaje velik.

Kada se uzme u obzir zakonodavstvo koje EK karakteriše kao dobru osnovu za regulisanje predmetne oblasti, kao što je slučaj sa Zakonom o javnim nabavkama, osim problema neadekvatne kontrole ovih postupaka koji se ističe, Zakon nije u potpunosti usaglašen sa acquis-jem (npr. regulisanje šoping metode), niti je adekvatno odgovorio na potrebu unapređenja antikorupcijskih pravila i mehanizama. Prisutan je i nedostatak instucionalnog mehanizma za praćenje i nadgledanje implementacije definisanih antikorupcijskih normi i pravila (npr. odredbe koja zabranjuje zapošljavanje lica uključenih u postupak javne nabavke u periodu od dvije godine kod pravnog lica – ponuđača sa kojim je sklopljen ugovor o javnim nabavkama).

Odredbe Krivičnog zakonika je neophodno izmijeniti u dijelu koji se odnosi na preciznije definisanje krivičnog djela davanja mita, kao i inkriminisanja nedozvoljenog uticaja na nosioce pravosudne funkciije.

Uz potrebu otklanjanja brojnih nedostataka u antikorupcijskom zakonskom okviru, samo kontinuirano sprovođenje zakonskih normi, uz adekvatnu kontrolu implementacije, može dovesti do efikasne borbe protiv korupcije.

Smatrate li da bi, u cilju efikasne borbe protiv korupcije, trebalo što prije pokrenuti proceduru za donošenje zakona o porijeklu imovine i o otvaranje dosijea saradnika tajnih službi?

Inicijative o usvajanju zakona o porijeklu imovine postoje u zemljama regiona (npr. u Republici Srbiji aktuelne su aktivnosti na pripremi ovog zakona). Argumenti koji se najčešće mogu čuti u pravcu njegovog usvajanja zasnovani su na potrebi suzbijanja tzv. «pobočne korupcije», tj. provjere i suzbijanja neosnovanog bogaćenja najbližih srodnika javnih funkcionera, kao i da bi ovaj Zakon u značajnoj mjeri doprinio ukupnoj borbi protiv korupcije. Međutim, bez obzira na izvjesne rezultate do kojih bi moglo doći primjenom Zakona o porijeklu imovine, iskustva zemalja u kojima je ovakav Zakon bio na snazi nisu pozitivna. Tako je, npr, u Slovačkoj Zakon o dokazivanju izvora imovine 2005. godine, koji se odnosio na sve koji ne mogu dokazati porijeklo imovine, bio na snazi samo mjesec dana. Odredbe tog Zakona su uslovile pokretanje ogromnog broja predmeta i zahtjeva za provjeru imovine, što je gotovo paralisalo sistem.

Kakve bi, prema Vašem mišljenju, trebalo da budu kazne za korupciju kada su u pitanju javni funkcioneri?

Efikasno sankcionisanje zloupotrebe službenog položaja od strane javnih funkcionera je moguće postići doslednom primjenom člana 45 Zakona o prekršajima koji precizira da se «učiniocu prekršaja zabranjuje da obavlja poziv, djelatnost ili dužnost koje obavlja na osnovu prijave, odnosno odobrenja ili dozvole nadležnog organa.»

U Izvještaju o analitičkom pregledu usklađenosti zakonodavstva u poglavlju 23 (Pravosuđe i temeljna prava), EK podvlači da Zakon o sprečavanju sukoba interesa ne definiše adekvatno objavljivanje imovine javnih funkcionera budući da se sadržina prijava ne provjerava kako bi se utvrdili slučajevi nezakonitog bogaćenja, kao i da su krivične sankcije koje predviđa ovaj Zakon «nedovoljno odvraćujuće». Stoga bi u pravcu boljeg regulisanja kaznenih odredbi trebalo Zakonom odrediti maksimalne kazne koje postoje u zemljama Evropske unije.

Smatrate li da bi trebalo zakonom propisati da krivična djela korupcije i organizovanog kriminala ne zastarijevaju?

Odredbe da krivična djela korupcije i organizovanog kriminala ne zastarijevaju je potrebno inkorporirati u crnogorski zakonodavni okvir. Na taj način bi se pratila dobra praksa zemalja regiona (Hrvatska je, npr, 2010. godine ustavnim promjenama riješila ovo pitanje). Krivična djela korupcije i organizovanog kriminala je komplikovano dokazivati, odredbe o njihovom nezastarijevanju bi bile pozitivan pomak u njihovom rasvjetljavanju.

Treba li zakonom regulisati da se zapljena nelegalno stečene imovine primjenjuje retroaktivno?

Princip retroaktivnosti nije dozvoljen u pravu. Zakoni se primjenjuju od trenutka stupanja na snagu. Retroaktivnost može uticati na (ne)sigurnost pravnog sistema i neizvjesnost kod građana.

Jovana Marović
Koordinatorka istraživanja

Objavljeno

II modul Škole javnih politika 2013

Drugi modul Škole javnih politika održan je 30. i 31. marta 2013 godine. Program Škole je nastavljen temom „Evaluacija javnih politika“ o čemu je polaznicima Škole detaljnije govorila prof. dr Snežana Đorđević sa Fakulteta političkih nauka u Boegradu.

O temi (ključne riječi):
Proces monitoringa i evaluacije javnih politika: analiza troškova i dobiti (cost-benefit), analiza troškova i efektivnosti (cost-effectivness); fenomen višestrukog zagovaranja; metode i tehnike za preporuku politike; nadgledanje policy rezultata; istraživačka i praktična sinteza i tehnike monitoring; pristupi, kriterijumi, i tehnike vrednovanja (evaluacije); oblici argumentacije javnih politika; benčmarking (sistem mjernih instrumenata i načina praćenja kvaliteta i načina rada lokalnih vlasti u svim oblastima rada uz praćenje efekata).

Modul je realizovan u formi dvodnevnog seminara sa interaktivnim radionicama u prostorijama PR centra u Podgorici.

Projekat Škola javnih politka je podržala Komisija za raspodijelu dijela prihoda od igara na sreću a sprovodi ga Institut alternativa u saradnji sa Centrom za monitoring i istraživanje (CeMI).

Snežana Đorđević je od 2008. godine redovni profesor Fakulteta političkih nauka u Beogradu i predavač je na predmetima lokalna samouprava i javne politike (na osnovnim studijama), a na postdiplomskim studijama na disciplinama: javne usluge i lokalni ekonomski razvoj i javne politike. Na istom fakultetu je i doktorirala 1997. godine.

Autorka je velikog broja knjiga, monografija, priloga u zbornicima, studija, članaka u časopisima, među kojima i: „Savremene urbane teorije – preduzetnički, kreativni, demokratski gradovi“, „Analiza javnih politika“, „Priručnik za lokalni ekonomski razvoj“, „Vlasti u akciji – svet javnih usluga“, „Lokalna samouprava“, „Renesansa lokalne vlasti – uporedni modeli“, „Reforma rada lokalnih ombudsmana u Srbiji“, „Priručnik za uključivanje građana i civilnog društva u procese odlučivanja“, „Rečnik decentralizacije“, itd.

Bivši je stipendista Fulbrajtove stipendije (Fulbright grant) za šestomjesečno istraživanje na projektu „Javne službe“ u Maxwell School, Campbell Institute, Sirakuza, Njujork, 2002-2003.
Članica je Udruženja za političke nauke Srbije.

 

Objavljeno

Zakon o parlamentarnom nadzoru u oblasti bezbjednosti i odbrane – Druga godina primjene

U decembru 2010. godine, nakon skoro tri godine od začetka ideje o potrebi njegovog donošenja, u Skupštini Crne Gore jednoglasno je usvojen Zakon o parlamentarnom nadzoru u oblasti bezbjednosti i odbrane. Osnovni cilj Zakona je da omogući Skupštini, neposredno i preko Odbora za bezbjednost i odbranu, kroz nadzor nad organima zaduženim za bezbjednost i odbranu, da ostvaruje zaštitu sloboda i prava građana od mogućih zloupotreba, te da doprinese izgradnji cjelovitog i savremenog sistema bezbjednosti. Ovim zakonom je definisan način vršenja parlamentarnog nadzora nad radom organa i institucija koji se bave poslovima bezbjednosti i odbrane, takođe, definisane su njihove dužnosti i odnos Odbora za bezbjednost i odbranu prema Skupštini i Vladi.

Institut alternativa je dao doprinos izradi ovog Zakona, najprije zastupajući potrebu njegovog usvajanja, a onda i sarađujući sa nadležnom radnom grupom u toku izrade zakonskog teksta. Nakon usvajanja Zakona u Skupštini, u decembru 2010. organizovali smo okrugli sto i najavili da ćemo ubuduće pratiti primjenu ovog važnog Zakona, kako bi se njegov duh i motivi usvajanja održali i ojačali.

U decembru 2011. godine, obilježili smo prvu godinu sprovođenja ovog Zakona i objavili izvještaj o ispunjavanju njegovih odredbi u radu Skupštine i Odbora za bezbjednost i odbranu. Tom prilikom smo zaključili da je:

“… usvajanje Zakona o parlamentarnom nadzoru u određenom smislu bilo podsticaj za aktivniji i ažurniji rad Odbora, iako isti još uvijek karakterišu nedovoljna iskorišćenost kontrolnih mehanizama koji stoje na raspolaganju i neizvjesni rezultati vršenja parlamentarnog nadzora”.

Dio godine na koji se odnosi ovaj izvještaj obilježili su parlamentarni izbori. Skupština je u julu donijela odluku o skraćenju svog mandata, u oktobru su održani izbori, a u novembru je konstituisan novi, 25. saziv. Izbori i prateća dešavanja uticali su na dinamiku rada Odbora za bezbjednosti i odbranu, kao i na to da veliki dio planiranih obaveze ostane neispunjen.

Izvještaj koji je pred Vama predstavlja osvrt na aktivnosti Skupštine i Odbora koje se odnose na nadzor nad sektorom bezbjednosti i odbrane. U najvećem dijelu struktura izvještaja se oslanja na oblasti o kojima smo pisali u prošlogodišnjem izvještaju i na tada utvrđenu metodologiju. Na kraju izvještaja date su i preporuke za unapređenje, s kojima ćemo se obratiti članovima Odbora za bezbjednost i odbranu i ostalim učesnicima procesa nadzora nad ovim sektorom.

Objavljeno

Rasprava o prvoj godini implementacije Zakona o javnim nabavkama

Predsjednik Upravnog odbora, Stevo Muk učestvuje na radionici “Novi Zakon o javnim nabavkama: izvučene pouke iz prve godine implementacije” koja se u organizaciji Uprave za javne nabavke i SIGMA-e održava 28. marta 2013. u hotelu Maestral (Bečići). Radionica je posvećena analizi Zakona o javnim nabavkama iz 2011. i važnim pitanjima u njegovom sprovođenju (transparentnost, administrativna efektivnost i efikasnost, sredstva za rješavanje sporova).

Tokom 2012. godine, pripremili smo sveobuhvatnu studiju “Korupcija i javne nabavke u Crnoj Gori”, analizirajući nova zakonska rješenja sa aspekta definisanja antikorupcijskih pravila, ali i usaglašenosti sa relevantnim pravnim propisima Evropske unije. Neki od nalaza iz studije, kao i preporuke za prevazilaženje postojećih manjkavosti u Zakonu, biće tema izlaganja našeg predstavnika na ovoj radionici.