Jačanje kontrole lokalnih budžeta
Depolitizacija državne uprave
Praksa po kojoj partije na vlasti smatraju da je njihovo pravo da svoje članove imenuju na radna mjesta u okviru državnih struktura je zajednička za sve zemlje u okruženju. Iako su urađeni neki koraci na polju depolitizacije državne uprave u Crnoj Gori a koji uključuju jačanje Uprave za kadrove, usvajanje Strategije reforme javne uprave za period 2011-2016, kao i usvajanje novog Zakona o državnim službenicima i namještenicima krajem jula, neophodno je napraviti dodatan napor za stvaran napredak u tom pravcu.
Situacija u kojoj se mjesta u državnoj upravi raspodjeljuju na osnovu drugih kriterijuma koji ne podrazumijeva kriterijum stručnosti na prvom mjestu, ne može biti dobra za osnaživanje kapaciteta i jačanje kredibiliteta administracije pa je neophodno pokazati stvarno opredjeljenje u pravcu depolitizacije državne uprave. Na taj način ne samo da će se povećati transparentnost izbora kadrova, već će se značajno unaprijediti kvalitet i stručnost rada državnih struktura što je osnovni preduslov za rad moderne administracije. Samo takva državna uprava može ispuniti principe demokratičnosti i zaista odgovoriti na zahtjeve građana koji su im svojim izborom ukazale povjerenje.
Depolitizacija i modernizacija državne uprave je moguća primjenjivanjem jasnih i strogih kriterijuma i transparentne procedure za zapošljavanje; napredovanja u službi na osnovu principa zasluga; snažnim podsticanjem i obezbjeđivanjem stručnog usavršavanja.
Problem na koji Evropska komisija jasno ukazuje iz godine u godinu u izvještajima o napretku Crne Gore, kao i u analitičkom izvještaju koji prati Mišljenje o zahtjevu za članstvo Crne Gore u EU, a tiče se manjka administrativnih kapaciteta, dijelom je uslovljen i snažnom politizacijom državne uprave, koja time obeshrabruje i udaljava kvalitetan kadar. Zbog toga, sve veći broj obaveza koje stoje pred Crnom Gorom na putu pune integracije zemlje u EU, kao i potreba da se na njih adekvatno odgovori, trebalo bi da izvrši pritisak na državnu upravu u pravcu stvarne depolitizacije, racionalizacije i modernizacije javne administracije.
Jovana Marović
Koordinatorka istraživanja Instituta alternativa
Prva godina primjene Zakona o parlamentarnom nadzoru u oblasti bezbjednosti i odbrane
Analiza efekata propisa (RIA) u Crnoj Gori
Održan drugi Policy Forum – Izborni zakon: Kako do kompromisa?
Panel diskusija “Izborni zakon – Kako do kompromisa?“ sa posebnim osvrtom na pitanja odnosa državljanstva i biračkog prava, odnosno, autentične predstavljenosti manjina održana je 01. jula 2011. u organizaciji Instituta alternativa i Centra za monitoring.
Panelisti diskusije su bili g-din Milutin Simović (Demokratska partija socijalista), g-din Kemal Purišić (Bošnjačka stranka), g-din Vasel Sinishtaj (koalicija Albanska perspektiva), g-din Aleksandar Damjanović (Socijalistička narodna partija) i g-din Rifat Rastoder (Socijaldemokratska partija). Panel je moderirao novinar Dragoljub Duško Vuković.
Panelisti su u ime svojih političkih partija saopštili stavove u vezi sa temom koja je aktuelna i značajna kako u kontekstu usaglašavanja izbornog zakonodavstva sa Ustavom Crne Gore, tako i u odnosu na preporuke Evropske komisije za dobijanje datuma otpočinjanja pregovora o članstvu Crne Gore u EU.
Diskusiji su prisustvovati predstavnici civilnog sektora, akademske i stručne javnosti, studenti kao i predstavnici medija.
Najvažnije zaključke i navode možete pronaći sumirane u izvještaju na sajtu PCNEN-a, a u nastavku možete pristupiti audio zapisima sa panela:
Centralna rasprava o pitanju autentične zastupljenosti
POLICY FORUM je zajednička inicijativa Centra za monitoring i Instituta alternativa, u okviru koje će se organizovati periodični paneli na aktuelne teme društvenog života Crne Gore.
Ili Vlada ili Skupština!
Pišu se zakoni o sprečavanju sukoba interesa, državnim službenicima i namještenicima, mijenja se zakon o državnoj upravi i Poslovnik Skupštine Crne Gore. Očekuju se kvalitetnija rješenja, više odgovornosti, manje sukoba interesa, efikasniji rad i veći rezultati.
Pa ipak, može se dogoditi da jedan od najočiglednijih i vrlo opasnih sukoba interesa opstane u crnogorskom pravnom sistemu. Naime, još uvijek postoji i široko se koristi mogućnost da istovremeno obavljate funkciju poslanika i rukovodite nekim organom državne uprave. U aktuelnom poslaničkom sastavu u opisanoj situaciji su, između ostalih, direktori Uprave za nekretnine, Uprave za imovinu i Uprave carina.
Tako se nedavno dogodilo da je u Skupštini Crne Gore, na nadležnom odboru, poslanik u ime ministarstva, odnosno Vlade kao predlagača, predstavljao svojim kolegama poslanicima predlog Zakona.
Tri su ključna razloga za zabranu mogućnosti da poslanik istovremeno vrši i funkciju u organima državne uprave su: umanjena nezavisnost poslanika kojeg vlada imenuje na drugu funkciju, sukob interesa prilikom skupštinskog razmatranja rada organa na čijem je čelu, smanjena mogućnost kvalitetnog obavljanja dvije odgovorne funkcije.
Do usvajanja zakonskih rješenja koja će spriječiti takvu mogućnost akumulacije funkcija i njihovo preplitanje na način koji ograničava rad i rezultate na svakoj od njih moguće je da i sama Vlada odustane od prakse imenovanja poslanika na funkcije u organima državne uprave i menadžmentu javnih ustanova i preduzeća. Na taj način bi pomogla i sebi i državnoj upravi i javnim preduzećima i Skupštini Crne Gore.
Institut Alternativa se već dugo zalaže za profesionalizaciju poslaničke funkcije smatrajući da je to preduslov profesionalnijeg rada Skupštine Crne Gore i značajan prilog sprječavanju ili makar ograničavanju jedne specifične vrste konflikta interesa.
Profesionalizacija funkcije poslanika bi ojačala autoritet Skupštine Crne Gore, dovela do njenog odgovornijeg i kvalitetnijeg rada. Naročito, to je uslov jačanja njene zakonodavne i kontrolne funkcije, kao i njene uloge u procesu evropskih integracija.
Kao rezultat činjenice da poslanik istovremeno vrši i javnu funkciju u organu nad kojim Skupština vrši nadzornu funkciju, očigledan konflikt interesa je vidljiv, naprimjer, tokom skupštinske rasprave o Zakonu o završnom računu budžeta i izvještaju Državne revizorske institucije kad je čelnim ljudima određenih subjekata revizije – koji su istovremeno i poslanici, dopušteno da predstave svoja viđenja iz perspektive subjekta revizije, da pojasne svoje stavove, da iznesu svoje zapažanje o revizorskim izvještajima, i time odbrane svoje poslovanje/odnosno poslovanje organa/preduzeća/agencije na čijem se čelu nalaze.
Mogućnost da poslanici koji bi trebalo da koriste izvještaje o reviziji radi vršenja kontrole izvršne vlasti i drugih javnih institucija, koriste rasprave da bi odbranili svoje pozicije u organima na kojima se nalaze predstavlja direktan konflikt interesa.
U ovakvim slučajevima, neophodno je da u nadležnim skupštinskim odborima budu poslanici koji nemaju funkcije u subjektima revizije odnosno nadzora, a ukoliko se desi da imaju potrebno je da se uzdrže od učešća u raspravi i glasanju.
Opisane situacije dodatno komplikuju i ograničavaju rad i rezultate parlamenta. Isto važi i za sve druge situacije u kojima se na odborima i u plenumu razmatra rad organa državne uprave.
Poslanici koji istovremeno obavljaju više funkcija teško mogu da se kvalitetno posvete ispunjavanju poslaničke funkcije. Profesionalizacija poslaničke funkcije bi zato dovela do profesionalnijeg, kvalitetnijeg, odgovornijeg obavljanja ne samo poslaničke nego i drugih javnih funkcija.
Teško je moguće da pojedinac podjednako kvalitetno obavlja dvije ili više odgovornih funkcija u različitim sektorima. Takva praksa teško može doprinijeti jačanju kontrolne funkcije Skupštine, kvaliteta, efikasnosti rada, povećanja povjerenja javnosti u rad Skupštine, odnosno do ostvarivanja jednog od ključnih prioriteta Crne Gore na putu ka Evropskoj uniji.
Stevo Muk
Predsjednik Upravnog odbora Instituta Alternativa