“U Crnoj Gori još uvijek nijesu stvorene osnovne pretpostavke za uspješnu primjenu etičkih standarda u javnoj upravi”, poručeno je na današnjoj konferenciji za medije u organizaciji Instituta alternativa.
Osim predstavnika Instituta alternativa, na konferenciji je govorila i Ljubinka Radulović, pomoćnica generalnog sekretara Zajednice opština Crne Gore, koja je ukazala na glavne aspekte primjene etičkih standarda u crnogorskim opštinama.
Što se tiče nacionalnog nivoa, primjena Etičkog kodeksa državnih službenika i namještenika nije odgovorila na zahtjeve koji su se očekivali od ovog dokumenta – da uspostavi sistem odgovornosti i sankcija za kršenje propisanih pravila etičkog ponašanja.
Podsjećamo, ovaj akt je usvojen 2012. godine, sa ciljem da poboljša primjenu novog Zakona o državnim službenicima i namještenicima. Odluka o obrazovanju Etičkog odbora za praćenje primjene ovog kodeksa, donijeta je u januaru 2013. godine.
“Međutim, dosadašnji rezultati rada ovog odbora izuzetno su skromni“, kazala je Milena Milošević, istraživačica u Institutu alternativa.
U svom dosadašnjem radu, Etički odbor je primio jednu pritužbu u odnosu na ponašanje državnog službenika i jednu inicijativu za davanjem mišljenja o primjeni kodeksa. Iako su imenovane kontakt osobe koje bi trebalo da informišu ovo tijelo o svim pritužbama u odnosu na kršenje kodeksa koje su predate direktno starješinama organa, do sada nije bilo izvještavanja o postojanju tih pritužbi što znači da ih nije ni bilo.
“Skromni rezultati rada Etičkog odbora posljedica su njegovih neprecizno propisanih nadležnosti i pojedinosti rada ovog tijela”, dodala je Milošević.
Naime, od svog osnivanja do danas, ovo tijelo nije ispunilo obavezu da se sastane jednom mjesečno.
U periodu od 2. aprila 2013. godine do 24. oktobra 2014. godine, održalo je ukupno 11 sjednica. Sazvane su bile još četiri sjednice, koje nijesu održane zbog nedostatka kvoruma, koju čini većina od ukupnog broja članova.
“Etički odbor se suočava i sa problemom nepostojanja suštinskih pretpostavki za njegovo elementarno funkcionisanje, tj. u neisplaćivanju naknada svojim članovima”, kazala je Milošević, uz napomenu da dvije članice odbora nijesu isplaćivane za svoj angažman u ovom tijelu najmanje pola godine od njegovog osnivanja.
Institut alternativa je, u okviru svoje analize primjene etičkih standarda u javnoj upravi, pripremio set preporuka, koje se odnose na jačanje nadzora nad primjenom etičkih standarda, nezavisnosti tijela nadležnih za praćenje njihove primjene, potrebu izrade posebnih smjernica za primjenu etičkih standarda u državnim organima, omogućavanja lakšeg podnošenja pritužbi za povrede etičkih kodeksa, i intenzivnije promocije etičkih standarda u javnoj upravi.
Ukazano je i da Crna Gora tek treba usvoji etički kodeks izabranih predstavnika vlasti.
Ljubinka Radulović, pomoćnica generalnog sekretara Zajednice opština, naglasila je činjenicu da se etičkim kodeksima izabranih predstavnika i funkcionera lokalnih samouprava, koje je Zajednica preporučila na usvajanje svim opštinama, jačaju veze i povjerenje između građana i vlasti.
Prilikom izrade modela ovih kodeksa i etičkih kodeska lokalnih službenika i namještenika, i priručnika za njihovu primjenu, Zajednica opštine imala je značajnu podršku međunarodne zajednice, uključujući Savjet Evrope i Organizacije za evropsku bezbjednost i saradnju (OEBS).
Na lokalnom nivou su izrađeni i modeli odluka o obrazovanju etičkih komisija, i propisana ograničenja u pogledu osoba koje mogu biti članovi ovih tijela.
Takođe je propisano da se članovi etičkih komisija biraju na osnovu javnog poziva, što nije slučaj na nacionalnom nivou, gdje je imenovanje predstavnika određenih organa državne uprave za članstvo u Etičkom odboru diskreciono pravo starješina organa.
Sa ciljem jačanja moralne osude za povrede etičkih kodeksa, etičkim komisijama na lokalnom nivou je ostavljena mogućnost da javno objave mišljenje o povredi etičkih standarda ponašanja.
Ljubinka Radulović je naglasila i da tijela zadužena za primjenu etičkih standarda ne trea da čekaju pritužbu da bi reagovale, već da djeluju proaktivno. U tom smislu, pozitivan je primjer rada etičkih komisija u opštini Nikšić, čiji su članovi preduzeli odgovarajuće inicijative i organizovali sastanke u cilju promovisanja etičkih kodeksa.
Iako je i Etički odbor za praćenje primjene Etičkog kodeska državnih službenika i namještenika bio takođe pozvan da odredi predstavnika za učešće u današnjem događaju, članovi ovog tijela se nijesu odazvali pozivu.
Zaključci i preporuke našeg istraživanja dostupni su ovdje.
Istraživanje o primjeni etičkih stanarda u javnoj upravi i organizaciju današnje konferencije za medije podržala je Fondacija Fridrih Ebert.
