Crnogorske opštine su većinom izrazile spremnost za smanjenjem broja radnih mjesta – primjera radi, u Bijelom Polju sto zaposlenih je trenutno višak. Opštine rade na stvaranju preduslova za primjenu novog Zakona o upravnom postupku, koji bi trebalo da unaprijedi pružanje usluga građanima.
To je istaknuto na konferenciji “Reforma javne uprave: Za kvalitetne usluge na lokalnom nivou” danas u Ulcinju.
Istraživačica javnih politika u Institutu aleternativa Milena Milošević istakla je da novi Zakon o lokalnoj samoupravi i dalje ne uvažava specifičnosti lokalnih potreba u oblasti službeničkih odnosa.
Takođe, istakla je i da su u Institutu alternativa saglasni sa predstavnicima opština da je rano govoriti o efektima primjene Zakona o upravnom postupku.
„Mi smo se fokusirali na imenovanje ovlašćenih službenika za vođenje upravnog postupka i donošenje rješenja i na razmjenu podataka, koja bi trebalo da dovede do toga da građani sami ne prikupljaju dokumenta neophodna za ostvarivanje usluge“, kazala je Milošević.
Ona je naglasila da su htjeli da provjere da li se imenuju službenici za vođenje upravnog postupka i poslali elektronsku anketu na adresu 101 lokalnog sekretarijata.
„Dobili smo 38 odsto odgovora, što nam govori da nije reprezentativan nalaz, ali kvalitativno jeste slikovit. Od svake opštine smo dobili odgovor barem iz jednog sekretarijata, osim Gusinja i Herceg Novog. U većini sekretarijata, njih 20, još nijesu imenovani službenici za vođenje upravnog postupka, dok u 19 jesu“, rekla je.
Miloševićeva je dodala da nivo odlučivanja neće biti spušten na način da bude bliži građanima, ukoliko rješenja i dalje budu potpisivale starješine organa, odnosno sekretari.
Ona je kazala da je razmjena podataka po službenoj dužnosti još jedna novina Zakona o upravnom postupku i da je važno napraviti razliku između tradicionalnog načina, u papirnoj formi, koja je sada jedina moguća s obzirom na to da jedinstveni informacioni sistem nije još zaživio.
Miloševićeva smatra da je problematično to što ne postoje podzakonska akta, koja definišu u kojem vremenskom roku organi moraju da razmjene podatke u cilju donošenja rješenja.
Miloševićeva je podsjetila da je Institut alternativa, osim istraživanja javnog mnjenja o percepciji javne uprave, osmislio i inovativno istraživanje, koje se sastojalo u tome da obučeni anketari obiđu lokalne samouprave.
„Ono što je zanimljivo je da je Ulcinj, od osam opština, dobio najbolju ocjenu. Anketari su ocijenili da je ispunjenost standarda usluge oko 80 odsto, iako se taj procenat više odnosio na pristupačnost, ljubaznost službenika i kvalitet odgovora na pitanja posjetilaca. Mi ćemo tokom ovog mjeseca ponoviti istraživanje, s tim što će odabrane institucije vjerovatno biti različite i upitnik, odnosno kriterijumi, biće izmijenjeni“.
Načelnik u Direkciji za praćenje propisa i normativne poslove u Ministarstvu javne uprave, Senad Crnovršanin, saopštio je da sistem lokalne samouprave u jednom momentu nije dao kvalitetne usluge i obezbijedio bolji status građanima, te da je to bio razlog za donošenje novog Zakona o lokalnoj samoupravi. Rekao je da su prilikom izrade zakona vodili računa o održivosti sistema, dodavši da su naplata poreza i veliki poreski dug među najvećim problemima.
Crnovršanin je rekao da su ranije postojala zakonska rješenja, koja su u praksi dovodila do necjelishodnih rješenja, na primjer da opštine imaju više potpredsjednika. Novim Zakonom o lokalnoj samoupravi, kako je kazao, ograničen je broj potpredsjednika, ali i broj pomoćnika sekretara.
„Zakonom su jasno izvedena rješenja i bolji je nego prethodni. Ranije su postojala zvanja koja nijesu postojala u propisima… U narednom periodu predstoji donošenje podzakonskih akata. Ministarstvo javne uprave preduzima konkretne aktivnosti za realizaciju Plana optimizacije broja zaposlenih na lokalnom nivou“, rekao je Crnovršanin.
On je zaključio da veliki broj opština ima problem sa viškom zaposlenih. Dodao je da je problem pronaći sredstva za otpremnine i da Opština Bijelo Polje, primjera radi, planira da otpusti 100 službenika.
Potpredsjednica Opštine Bar, Sanela Ličina, istakla je da su shvatili značaj reforme javne uprave, što je osnov za nastavak pregovora za članstvo u Evropskoj uniji, dodavši da je opšti cilj reformskih aktivnosti servisna javna uprava, okrenuta građanima.
Ličina je istakla da je Opština Bar stvorila preduslove za implementaciju ZUP-a i da je potrebno da prođe najmanje godinu od početka primjene, kako bi vidjeli prve efekte.
„Od početka primjene ZUP-a određeni su službenici za upravni postupak i ispunjavaju svoju funkciju“, rekla je Ličina. Dodala je da je od Upravnog suda tokom 2017. godine pristiglo 20 presuda, izrečenih po tužbama na odluke opštine, od kojih su samo tri usvojene.
Ličina je rekla da Opština na internet stranici objavljuje statut, poslovnik Skupštine Opštine, budžet, izvještaje, odluke i ugovore.
Ličina je zaključila i da građani ne koriste mehanizme učešća u donošenju odluka:
„Javne rasprave se sprovode u skladu sa propisima i objavljuju izvještaji, ali je prisutnost građana vrlo zanemarljiva i nije na zadovoljavajućem nivou“.
Nazif Velić iz NVO Novi horizont saopštio je da je uspostavljena veoma dobra saradnja između nevladinog sektora i Skupštine Opštine Ulcinj.
„Lokalne nevladine organizacije često koriste institut slobodne stolice, kako bi prenijeli stavove građana i uticali na kvalitet odluka lokalnog parlamenta… U sva tri lokalna savjeta predstavnici NVO imaju svoje predstavnike“, rekao je.
Velić je istakao da je Novi horizont monitoringom došao do zaključka da Opština Ulcinj samo djelimično objavljuje informacije od javnog značaja.
„Na zvaničnoj stranici stajala je nevažeća lista odbornika, vodiči za slobodan pristup informacijama nijesu ažurirani, poslovnik o radu nije objavljen na sajtu. Opština Ulcinj i pored zahtjeva nije donijela Odluku o učešću građana u vršenju javnih poslova“.
Sekretarka Sekretarijata za upravu i društvene djelatnosti u Opštini Ulcinj, Mirjeta Gjoni, kazala je da je kvalitet rada administracije upitan.
Ona je zaključila da je učešće građana u donošenju odluka neznatno, iako se na sajtu Opštine objavljuju sve informacije, upitavši odakle mali interes i koliko je administracija uzrok tome.
Tokom diskusije je ukazano i da građani nijesu bili informisani o održavanju javne rasprave o budžetu Opštine Ulcinj.
Istaknuta je i dobra praksa opštine Bar u prikupljanju poreza na nepokretnost. Ukazano je i na neophodnost vođenja registara o opštinskoj imovini i na potrebu povezivanja lokalnih samouprava sa Poreskom upravom, kako bi opštine imale uvid u prikupljanje sredstava koja im se ustupaju sa centralnog nivoa.
Konferencija u Ulcinju je održana u okviru projekta “Civilno društvo za dobru upravu – Da služi i zasluži!”, koju finansiraju Evropska unija u okviru programa podrške razvoju lokalnih organizacija civilnog društva i Balkanski fond za demokratiju, projekat Njemačkog Maršalovog fonda SAD (GMF).
Projekat sprovode Institut alternativa, Centar za istraživačko novinarstvo Crne Gore, Natura, Bonum i Novi horizont.
Ana Komatina
Centar za istraživačko novinarstvo Crne Gore
