Građani nedovoljno učestvuju na javnim raspravama o budžetima lokalnih samouprava, što je velikim dijelom posljedica njihove nedovoljne informisanosti o mogućnostima učešća u donošenju odluka na lokalnom nivou.
Ovaj zaključak nameće se iz izvještaja i zapisnika sa javnih rasprava o nacrtima lokalnih budžeta za 2017. godinu, koje je prikupio Institut alternativa.
Najviše interesovanja za to kako će se njihov novac trošiti u ovoj godini, imali su građani opštine Ulcinj, tačnije njih 60. Ovo je posljedica proaktivnog obavljanja više javnih rasprava u mjesnim zajednicama na teritoriji ove opštine.
Osim Ulcinja, međutim, građani nisu u značajnijem broju izrazili stav o načinu na koji njihova lokalna administracija planira da potroši novac.
U Nikšiću je “oko 20 zainteresovanih građana“ prisustvovalo javnoj raspravi, dok je ovaj broj znatno manji u opštini Žabljak, sa svega dva prisutna lica na zboru građana.
Ostale opštine ili nijesu izvijestile o prisustvu građana, ili građana na javnim raspravama uopšte nije bilo, što je čak bio slučaj i sa javnom raspravom o Nacrtu Odluke o budžetu Glavnog grada.
Slaba posjećenost javnih rasprava je posljedica slabih napora lokalnih vlasti da poboljšaju mehanizme informisanja građana o istim.
Opštine objavljuju na svojima sajtovima nacrte o budžetima, pozive za javnu raspravu ili programe javne rasprave. Neki su pregledni, i dokumentima je moguće brzo i jednostavno pristupiti u posebnim sekcijama na sajtu (“budžet“, “servis za građane“, “otvoreni grad“, “dokumenta“), kakav je slučaj Opštine Berane, Žabljak, Andrijevica, Kotor, Pljevlja, Budva, Bar.
Međutim, većina opština i dalje poziva građane da lično preuzmu dokumentaciju u opštinskim kancelarijama, ili se informišu o programu javne rasprave na oglasnoj tabli u zgradi opštine.
Problematično je što većina opština ne izvještava precizno i detaljno o toku javne rasprave i broju učesnika, posebno građana. Forma i sadržaj izvještaja sa javne rasprave nisu propisani, pa je u slobodnoj volji lokalne samouprave kako će izvijestiti o diskusiji, iznesenim komentarima i sugestijama prisutnih i na kraju odgovoru lokalnih vlasti na iste.
U jednom slučaju, u opštini Gusinje, izvještaj sa javne rasprave je napisan čak i ručno.
Ovi nalazi su potvrda i rezultata istraživanja javnog mnjenja, koje je Agencija IPSOS sprovela u februaru ove godine, u okviru projekta koji IA sprovodi sa partnerima uz podršku Evropske unije – «Civilno društvo za dobru upravu: Da služi i zasluži!».
Naime, istraživanje je pokazalo da većina građana (58%) nije informisana o javnim raspravama koje organizuju organi javne uprave, donekle je informisano 38% građana, a veoma mali broj je dobro informisan (4%).
Od onih građana koji navode da su informisani o javnim raspravama (ukupno 42%), mali broj je i uzeo učešće u njima – svega 3%.
Ivana Bogojević
Istraživačica javnih politika
