Korupcija i javne nabavke u Crnoj Gori

Analiza „Korupcija i javne nabavke u Crnoj Gori“ pripremana je u periodu od februara 2011. do juna 2012. godine i nastavak je kontinuirane istraživačke djelatnosti Instituta alternativa u oblasti javnih nabavki. Ideja autora je bila da se ukaže na razloge zbog kojih se javne nabavke svrstavaju u okviru šest visoko rizičnih oblasti za korupciju u Crnoj Gori i zašto je jačanje antikorupcijskih mehanizama prioritetno za unapređenje borbe protiv korupcije u ovoj oblasti. Imajući u vidu predmet istraživanja, u analizi se razmatraju elementi pravnog i institucionalnog ustrojstva sistema javnih nabavki, sa ciljem sagledavanja rizika za korupciju u svim fazama postupka, uz definisanje preporuka za nihovo prevazilaženje.

U analizi se polazi od objašnjavanja specifičnosti pojma „korupcija u javnim nabavkama“, uz kratak osvrt na načela na kojima bi trebalo da počivaju savremeni sistemi javnih nabavki. Uvodni opis rizika za korupciju i principa je opšti i ne odnosi se ni na jednu konkretnu zemlju, praćen je osvrtom na javne nabavke u Crnoj Gori, a dat je i pregled statističkih podataka koji objašnjavanju kretanje u ključnim kategorijama koje se odnose na postupke javnih nabavki u Crnoj Gori od 2007. godine do danas (učešće u BDP, procenat upotrebe pojedinih procedura, najveći nabavljači, itd).

Novim Zakonom o javnim nabavkama koji je stupio na snagu januara 2012. godine uvedena su brojna nova normativna rješenja. Zbog toga je centralni dio publikacije posvećen upravo analizi ovih rješenja sa posebnom namjerom da se pojasni u kom pravcu ona reformišu ovu oblast, te gdje i dalje postoje nedostaci koji utiču na rizike za korupciju. Pregled rizika dat je u odnosu na faze u postupku: faze planiranja, sprovođenja postupka javnih nabavki, kao i faza nakon donošenja odluke i dodjele ugovora.

U sagledavanju u kojoj mjeri nova rješenja predstavljaju napredak u odnosu na prethodni zakonodavni okvir pomogla su nam mišljenja neposrednih aktera postupka. Iz tog razloga, tokom istraživanja su sprovedeni brojni intervjui sa učesnicima u postupku (predstavnicima institucija koje imaju u nadležnosti kontrolu postupaka javnih nabavki, ponuđačima, službenicima za javne nabavke, predstavnicima ministarstava koja koordiniraju aktivnosti u borbi protiv korupcije…). Takođe, upućeni su zahtjevi za slobodan pristup informacijama Upravi za javne nabavke, Upravnom sudu, Vrhovnom sudu, Privrednim sudovima u Podgorici i Bijelom Polju, Državnoj komisiji za kontrolu i praćenje postupka javnih nabavki, Upravi policije itd, koji su nam u značajnoj mjeri omogućili da damo presjek administrativnih kapaciteta tijela koje imaju u nadležnosti upravljanje sistemom javnih nabavki, ali i aktivnosti ostalih državnih institucija u pravcu suzbijanja korupcije u javnim nabavkama.

Institut alternativa je od 11. do 18. aprila 2012. godine, u saradnji sa Ipsos Strategic Marketing-om, sproveo i istraživanje javnog mnjenja u Crnoj Gori o percepciji korupcije u postupcima javnih nabavki. Prikupljanje podataka je realizovano na uzorku (840 ispitanika) reprezentativnom za populaciju punoljetnih građana Crne Gore (474 655). Stratifikovani troetapni uzorak vjerovatnoće je primijenjen u okviru sljedećih etapa: teritorija biračkog mjesta; domaćinstva odabrana metodom slučajnog koraka počev od datih adresa (SRSWoR); članovi domaćinstva izabrani sa istom vjerovatnoćom (SRSWoR) – Kish tablice.

Rezultati istraživanja javnog mnjenja predstavljeni su u analizi u odnosu na stavove građana na koji način se odvijaju postupci javnih nabavki u Crnoj Gori, u kojoj mjeri su zadovoljni kontrolom postupka, te u kojim oblastima je neophodno unaprijediti ovu kontrolu, itd.

Predstavljanjem dobrih praksi u borbi protiv korupcije u javnim nabavkama u zemljama Evropske unije i onih u okruženju željelo se ukazati u kom smjeru je moguće unaprijediti antikoruptivne mehanizme, te u kojoj mjeri je moguća njihova primjena u okviru crnogorskog konteksta i postojećih zakonskih rješenja.

Komentariši

Vaša email adresa neće biti objavljivana. Neophodna polja su označena sa *