Potrebno je dalje jačati kontrolnu funkciju Skupštine, a četiri su moguća pravca za unapređenje i to na osnovu: preciznijeg definisanja i razgraničenja nadležnosti između grana vlasti; regulisanja kontrolnih mehanizama, te transparentnosti rada parlamenta; jačanje kapaciteta stručne službe.
”Iako Evropska komisija u Izvještaju o napretku kaže da je unaprijeđena kontrolna funkcija Skupštine, naši nalazi pokazuju da tokom prošle godine nije bilo pomaka”, istakla je koordinatorka istraživanja u Institutu alternativa Jovana Marović. Ona je danas, na konferenciji za novinare „Ka efikasnijem korišćenju kontrolnih mehanizama Skupštine“, koja je realizovana uz podršku Instituta za otvoreno društvo, Think Tank Fund-a iz Budimpešte, rekla da statistički podaci pokazuju da su poslanici manje koristili kontrolne mehanizme koji im stoje na raspolaganju nego 2013. godine a nije bilo napretka ni u regulisanju kontrolnih mehanizama, niti normativnog uređenja odnosa sa izvršnom vlašću. Stoga je, po njenim riječima, potrebno usvojiti Zakon o Skupštini koji bi preciznije definisao nadležnosti parlamenta u odnosu na ostale grane vlasti, odnosno, kako bi se zakonskim normama mogla obavezati Vlada i ostale državne institucije na obavezno postupanje i izvještavanje na osnovu zaključaka Skupštine.
Kontrolna i konsultativna saslušanja ne ostvaruju dovoljan uticaj u praksi, a zbog toga to se nerijetko završavaju uz usaglašavanje rezimea ili informacija koje su samo neka vrsta pregleda stanju o toj oblasti. Uvodna izlaganja predstavnika institucija predugo traju, i treba ih ukinuti, odnosno uvesti praksu dostavljanja pisanog doprinosa prije sjednice. Takođe, potrebno je objavljivati audio snimke sa saslušanja. Kada je riječ o poslaničkim pitanjima, sjednice posvećene ovom kontrolnom mehanizmu treba organizovati jednom mjesečno, poput onih koje su posvećene premijerskom satu.
Istraživačica javnih politika u IA, Dina Bajramspahić, je istakla da, budući da su upravo u najavi dvije nove inicijative za sprovođenje parlamentarne istrage, potrebno je prethodno formirati skupštinsku radnu grupu za unapređenje Zakona o parlamentarnoj istrazi, kako bi se preduprijedilo ponavljanje problema iz dvije prethodne. U prvom redu propisati kazne za nedostavljanje informacija Anketnom odboru, i davanje neistinitog iskaza pred Anketnim odborom, a potom propisati i obaveznost dostavljanja odgovora na sve pojedinačne zahtjeva članova Anketnog odbora, itd. Ova radna grupa trebalo bi da se bavi i svim pravcima za dalje unapređenje rada parlamenta, a u njen sastav bi uključiti predstavnike civilnog sektora putem javnog poziva.
Marko Sošić, istraživač javnih politika, je naglasio da je IA na primjeru razmatranja prijedloga zakona o budžetu za 2015. godinu u Skupštini uočio niz problema u načinu na koji je uređen proces formulacije nacionalnog budžeta, njegovog usvajanja u Skupštini, poslovničkih nejasnoća i nedostatka kapaciteta u Službi Skupštine. Kako bi imali Skupštinu koja je u stanju da napravi smislene, argumentovane i neophodne izmjene nacionalnog budžeta tamo gdje je to neophodno, potrebno je sprovesti izmjene zakonskog okvira i prakse. One se odnose na otvaranje kapitalnog budžeta, razvoj kapaciteta u Službi Skupštine, preciziranje Poslovnika Skupštine u dijelu koji se odnosi na razmatranje prijedloga zakona u radnim tijelima i usaglašavanje amandmana. Takođe je neophodno sasvim reformisati način na koji se pripremaju amandmani na prijedlog budžeta.
