Dvadeset dvije lokalne administracije iskazale su potrebu za 1.279 novih službenika tokom ove godine, što je čak četvrtina ukupnog broja trenutno zaposlenih u organima uprave i službama, dok nijedna opština ne navodi potrebu za smanjenjem broja zaposlenih.
Najviše novih zapošljavanja predviđeno je u opštinama Budva (202), Herceg Novi (182), Bijelo Polje (139) i u Glavnom gradu Podgorica (139) dok nijedna opština, ni ove godine, nije iskazala potrebu za smanjenjem broja zaposlenih. Navedene informacije su prikupljene pretragom internet stranica lokalnih samouprava, kao i putem zahtjeva za slobodan pristup informacijama. Do danas smo od 22 opštine uspjeli da prikupimo kadrovske planove za 2022. godinu. Opština Ulcinj i Opština Mojkovac nisu izradile kadrovski plan za ovu godinu, a Plav do danas nije dostavio ovaj dokument.
Od 2019. godine, kada je uvedena obaveza kadrovskog planiranja, ove godine su opštine iskazale potrebu za najvećim brojem zaposlenih. Prema našem redovnom monitoringu, 2019. godine opštine su planirale zapošljavanje 457 novih službenika. Naredne, 2020. godine, ovaj broj je porastao na 915, zatim 2021. godine na 1.172.
Treba naglasiti da se obaveza kadrovskog planiranja odnosi isključivo na organe lokalne samouprave i službe, a ne i na javna preduzeća i javne ustanove na lokalnom nivou, pa je planirani broj zaposlenja na lokalnom nivou tokom godine potencijalno još veći.
Dužnost donošenja kadrovskog plana uvedena je izmjenama i dopunama Zakona o lokalnoj samoupravi iz 2018. godine, kojima je propisano da predsjednik opštine donosi kadrovski plan. Kadrovski plan je ključna osnova za adekvatno upravljanje kadrovima, ali i preduslov za buduća zapošljavanja. Naime, predsjednik opštine odluku o pokretanju postupka za popunu radnog mjesta može donijeti samo ako je popuna predviđena kadrovskim planom, aktom o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji, i ako su za to obezbjeđena finansijska sredstva.
Ipak, Opština Ulcinj već četvrtu godinu krši Zakon o lokalnoj samoupravi i ne sačinjava kadrovski plan, dok istovremeno vrši zapošljavanja, tako dodatno kršeći isti zakon. Iako Zakon o lokalnim samoupravama propisuje vremenski rok za izvršenje obaveze donošenja kadrovskog plana, koji je 30 dana od dana usvajanja budžeta, devet opština je u ovoj godini prekršilo rok i zakasnilo sa donošenjem kadrovskog plana.
Podsjećamo da je u periodu od 2018. godine, kada je uvedena obaveza kadrovskog planiranja ali i sproveden pokušaj smanjenja broja zaposlenih na lokalnom nivou kroz Plan optimizacije javne uprave (2018-2020), došlo do povećanja broja zaposlenih za skoro 700 u periodu od 2017. do 2021. godine, samo na nivou organa lokalne samouprave i službi, ne uključujući ustanove i preduzeća.
Imajući u vidu polaznu osnovu, opštine planiraju da uvećaju svoju administraciju za četvrtinu trenutnog broja zaposlenih – odnosno sa 5.033, prema podacima iz 2021. godine, na 6.312 službenika i namještenika ukupno. Među njima se naročito ističe Gusinje koje planira da više nego udvostruči broj zaposlenih (sa 40 na 93), ali i Petnjica (trenutno zaposlenih 43, potrebno zaposliti još 33) i Herceg Novi (261 zaposlenih, potrebno još 182). Za četiri godine monitoringa kadrovskog planiranja nismo zabilježili iskazivanje potrebe za smanjivanjem administracije na lokalnom nivou, a ove godine, prema kadrovskim planovima, ukupno 45 službenika i namještenika stiču uslove za penzionisanje.
Četiri godine od uvođenja obaveze sačinjavanja kadrovskih planova, primjetno je da ono ne odgovara na suštinske potrebe utvrđivanja viškova zaposlenih, prerasporeda postojećih službenika i optimizaciju lokalnih administracija. Iako Uredba o sadržaju, postupku i načinu pripreme kadrovskog plana propisuje obavezu da se jasno navedu razlozi za povećanje broja zaposlenih, veliki broj kadrovskih planova ili nemaju prateće obrazloženje (Golubovci), ili se opštine koriste tipskim formulacijama koje ne upućuju na vezu između novih zapošljavanja i isporučivanja ključnih usluga ili sprovođenja javnih politika. Takvi su kadrovski planovi opština Berane, Bijelo Polje, Budva, Cetinje, Kolašin, Kotor i Plužine.
Za zapošljavanje 75 novih službenika u Opštini Bar dato je obrazloženje da su ”organi i službe iskazali potrebu”, za 38 službenika u Opštini Tuzi zbog ”povećanja obima posla”, za 22 službenika u Opštini Šavnik radi ”nesmetanog funkcionisanja organa” i slično. Sa druge strane, kadrovski planovi Glavnog grada Podgorica i Opštine Danilovgrad sadrže potpunija obrazloženja u odnosu na ostale opštine.
Važno je napomenuti i da kadrovski planovi predstavljaju projekcije opština, koje ne moraju nužno biti realizovane, naročito ukoliko opštine imaju ugovore o reprogramiranju poreskog duga. Trenutno je u Crnoj Gori 13 opština koje imaju reprogram poreskog duga, i samim tim moraju dobiti saglasnost Ministarstva finansija za dodatna zapošljavanja. Tako se recimo u kadrovskim planovima opština Nikšić, Rožaje i Danilovgrad navodi da nisu uspjeli da u potpunosti realizuju svoje planove za 2021. godinu jer je izostalo pozitivno mišljenje Ministarstva finansija za određena zapošljavanja.
Institut alternativa u okviru projekta ”Ni klijent, ni gazda! – Za integritet zapošljavanja u javnom sektoru” sprovodi mapiranje rizika od neprimjerenih uticaja prilikom zapošljavanja u javnom sektoru, a nedostatak adekvatnog kadrovskog planiranja na lokalnom nivou je prepoznat kao velika manjkavost. Projekat je podržan u okviru programa ”OCD u Crnoj Gori – od osnovnih usluga do oblikovanja politika – M'Base”, koji sprovode Centar za građansko obrazovanje (CGO), Friedrich-Ebert-Stiftung (FES), Centar za zaštitu i proučavanje ptica Crne Gore (CZIP) i Politikon mreža. Projekat finansira Evropska unija, a kofinansira Ministarstvo javne uprave. Stavovi izraženi u saopštenju ne predstavljaju nužno stavove donatora.
Analizirani planovi dostupni u dropbox folderu.
Nikoleta Pavićević
Institut alternativa
