Prikazivanjem podataka o lokalnim finansijama na razumljiv i pregledan način želimo da doprinesemo otvorenosti i dostupnosti budžeta opština, a omogućavanjem uvida u trošenje javnih sredstava namjeravamo da unaprijedimo građanski nadzor nad njima, poručili su predstavnici Instituta alternativa (IA) na konferenciji za medije održanoj povodom predstavljanja rezultata projekta “Monitoring lokalnih budžeta u Crnoj Gori – www.mojgrad.me“.
Portal Moj grad predstavlja pionirski projekat vizuelizacije budžetskih podataka u Crnoj Gori, pokrenut 2013. godine uz podršku Fondacije za otvoreno društvo. Nova, unaprijeđena verzija, sa ažuriranim podacima i novim komponentama, koja je predstavljena 16. septembra 2015. u Eko zgradi UN, urađena je u saradnji sa Kancelarijom Programa Ujedinjenih nacija za razvoj (UNDP), a uz finansijsku podršku Ministarstva finansija.
Na portalu su sada predstavljeni svi ažurirani budžetski podaci za period od 2009. do 2015. godine. Putem portala Moj grad, Institut alternativa želi građanima pružiti alat za lako i jednostavno pronalaženje podataka o tome na šta njihova lokalna samouprava troši novac, kako upravlja sredstvima koje u njihovo ime ubira, kao i dati mogućnost da upoređuju gradove prema utvrđenom setu pokazatelja. Posjetioci ovog portala mogu na jednostavan način ostvariti uvid u:
- opšti pregled kretanja prihoda po opštinama,
- rashode tokom godina,
- budžetsko zaduženje i neizmirene obaveze,
- pregled trošenja novca po organizacionim jedinicama lokalnih samouprava,
- izvještaje komercijalne revizije,
- broj stanovnika u našim gradovima, stopu nezaposlenosti, broj lokalnih službenika i namještenika i iznose njihovih primanja.
Sa ciljem prikazivanja podataka na inovativan i vizuelno prijemčiv način, na portalu su postavljena i tri infografika (“Koliko su dužne naše opštine?”, “Na šta opštine troše novac?” i “Koliko je zaposlenih u našim lokalnim samoupravama?”), a pripremljena je i interaktivna mapa Podgorice na kojoj su predstavljeni projekti iz Strateškog plana razvoja Glavnog grada.
Istraživač javnih politika u Institutu alternativa, Marko Sošić, objasnio je zbog čega su se u IA odlučili za vizuelizaciju Strateškog plana razvoja. “Cilj nam je da građanima Glavnog grada prikažemo projekte koji su planirani do 2017. godine na jednostavan i pregledan način. Takođe, ovaj dokument je ključan za planiranje kapitalnog budžeta koji je građanima posebno važan, jer efekte njegove realizacije mogu vidjeti u neposrednom okruženju.”
U okviru svog izlaganja, Stevo Muk, predsjednik Upravnog odbora Instituta alternativa, istakao je da je razlog zašto ovaj portal uopšte postoji taj što opštine nisu radile svoj posao u pogledu otvorenosti i predstavljanja budžetskih podataka građanima. “Pored javne kritike i zastupanja promjena u oblasti transparentnosti, nismo željeli da čekamo na same opštine da promijene svoje obrasce ponašanja. Izgradili smo internet platformu – jedinstvenu adresu za sve lokalne budžete, na kojoj se na lak i jednostavan način podaci mogu pretraživati, upoređivati, analizirati.”
Generalni direktor Direktorata za budžet Ministarstva finansija, Nikola Vukićević, istakao je da se ova aktivnost IA poklopila sa aktivnošću koje Ministarstvo sprovodi sa svim lokalnim samoupravama u procesu restrukturiranja duga. On je dodao da se korišćenjem novih tehnologija u cilju osiguravanja veće dostupnosti informacija daje mogućnost građanima i finansijskim tržištima da ocijene finansijski položaj lokalnih samouprava.
Šefica Sektora za demokratsko upravljanje i Sektora za ekonomiju i zaštitu životne sredine u Kancelariji UNDP u Crnoj Gori, Sanja Bojanić, kazala je da postojeći mehanizmi nadzora, poput rasprava u lokalnim parlamentima i javnih rasprava, državne i unutrašnje revizije, nijesu u punoj mjeri iskorišćeni, a da građanima još uvijek nije jednostavno da dođu do informacija o budžetu.
Sošić je podsjetio da izvještaji Državne revizorske institucije (DRI) pokazuju da opštinama ne možemo uvijek vjerovati, te da je DRI dala negativno mišljenje određenom broju opština i onda kada je komercijani revizor dao pozitivno. “Gotovo je nemoguće doći do objektivnog podatka o broju zaposlenih na lokalnom nivou, njihovim platama i primanjima”, zaključio je on.
Najavljeno je da će ova pitanja ostati u fokusu djelovanja Instituta alternativa, kao i da će se IA u svojim istraživanjima ubuduće baviti i javnim preduzećima i ustanovama, te načinom na koji troše novac, zapošljavaju, ugovaraju i obavljaju svoje nadležnosti.
