Ukoliko se uzmu u obzir kvantitativni pokazatelji o radu Skupštine tokom 2014. godine moglo bi se reći da je nadzorna uloga ovog tijela u određenoj mjeri unaprijeđena. Broj održanih konsultativnih i kontrolnih saslušanja, odnosno usvojenih zaključaka, broj postavljenih pitanja premijeru i članovima Vlade potvrđuju ovu konstataciju. Primjera radi, u prvoj polovini 2014. godine održano je 6 kontrolnih i 20 konsultativnih saslušanja, dok je u istom tom periodu prošle godine održano 8 konsultativnih i 3 kontrolna saslušanja.
Ocjenu da parlament “pokazuje” veći stepen opredijeljenosti da podstiče proces reformi, odnosno nadzire aktivnosti Vlade u tom smjeru i bude aktivan učesnik u procesu pregovora, potvrđuje i stepen realizacije mjera iz Akcionog plana za jačanje zakonodavne i kontrolne uloge Skupštine. Od 45 mjera koje su prispjele za realizaciju do kraja juna 2014. godine, tek dvije nisu sprovedene. Sve informacije o radu, aktivnostima poslanika, finansijski podaci, predočeni su zainteresovanim stranama na vrijeme i na transparentan način. Treba istaknuti i dodatne inicijative poslanika koje imaju za cilj formiranje posebnih radnih grupa u parlamentu za rad na pojedinim zakonskim rješenjima, kao što je to slučaj sa Zakonom o antikorupciji, a uzimajući u obzir značaj ovog sistemskog zakona.
Međutim, postoji niz prepreka koje i dalje značajno ograničavaju kontrolnu ulogu parlamenta. Nerijetko se dešava da Vlada “zaboravi” ili ignoriše zaključke Skupštine, na šta je Institut alternativa već ukazivao kada je npr. riječ o dostavljanju izvještaja o ostvarenju budžetskih prihoda u toku prve polovine 2014. godine parlamentu. Zaključci Skupštine, dalje, trebalo bi da budu konkretniji i precizniji kako bi se i stepen realizacije mogao adekvatnije procijeniti, pa samim tim i posvećenost Vlade u realizaciji onoga što parlament smatra neophodnim, odnosno doprinos parlamenta rješavanju određenog pitanja/problema. Državne institucije različitom dinamikom dostavljaju informacije koje nadležni odbori “zahtijevaju”, kao i same informacije o realizaciji zaključaka parlamenta, pa je preciznije regulisanje poželjno, posebno u dijelu izvještavanja institucija o realizaciji zaključaka parlamenta po automatizmu, a ne po zahtjevu odbora.
Nadležni odbori za pitanja borbe protiv korupcije i organizovanog kriminala, u prvom redu odbori za bezbjednost i odbranu i antikorupciju, bi trebalo još više da intenziviraju svoje aktivnosti. Tokom 2013. godine opozicioni predstavnici u Odboru za bezbjednost i odbranu nisu sproveli nijedno od dva kontrolna saslušanja na koja su imali pravo. Odbor za antikorupciju još uvijek nije utvrdio proceduru za razmatranje predstavki koje dostavljaju zainteresovane strane, pa je i ovo potrebno definisati što prije. Potrebno je regulisati i razmatranje akata iz djelokruga borbe protiv korupcije i organizovanog kriminala od strane ovog tijela.
Suprotno onome što tvrdi premijer, parlament ne izlazi iz svojih nadležnosti, već ih zapravo počinje koristiti. Skupština ozbiljnije razmatra budžet, odbija rebalans, vrši nadzor nad radom Vlade, zahtijeva dodatne izvještaje i informacije, utiče na sadržaj zakona i ne služi samo kao pečat na aktima Vlade. To je ono što parlament i treba da radi i na šta Vlada treba da se navikne.
Institut alternativa, uz podršku Fondacije za otvoreno društvo (Think Tank Fund) sprovodi projekat “Analitički monitoiring kontrolne funkcije Skupštine”, čiji je cilj jačanje uticaja primjene kontrolnih mehanizama parlamenta.
Jovana MAROVIĆ
Koordinatorka istraživanja
