Objavljeno

Osam mjeseci od inicijative do saslušanja: Odbor konačno razmotrio izvještaj DRI o CEDIS-u

Osam mjeseci od podnošenja inicijative, Odbor za ekonomiju, finansije i budžet je napokon saslušao čelnike CEDIS-a, Elektroprivrede Crne Gore, ministra energetike i članove Senata Državne revizorske institucije (DRI) na temu finansijskog stanja i poslovanja CEDIS-a u kontekstu negativnih nalaza DRI.

Iako se radilo o prijedlogu opozicije, koristeći poslovnički mehanizam manjinske inicijative koja ne može biti blokirana, bilo je potrebno najprije pet mjeseci da se o istoj formalno odluči, a onda dodatnih tri mjeseca da se ista i sprovede u djelo.

Tokom rasprave o inicijativi, podnesene 14. februara ove godine, nije se moglo doći do konsenzusa oko pitanja da li o njoj treba glasati ili po automatizmu samo zakazati datum i odrediti učesnike saslušanja. U nastavku 11. sjednice, 1. marta, odlučeno je da se konsultuje Kolegijum Skupštine, koji bi dao smjernice kako postupiti po ovoj inicijativi, kojom je opozicija koristila član 75 Poslovnika, koji joj je davao pravo na organizovanje dva kontrolna saslušanja u toku redovnog zasijedanja, koja ne zavise od političke volje parlamentarne većine. Taj mehanizam je dodatno urušen ovogodišnjim izmjenama Poslovnika, koji sada omogućava po jedno saslušanje na prijedlog i opozicije i parlamentarne većine, uprkos tome što obrazuje većinu u svim skupštinskim odborima.

Na ponovno razmatranje ove inicijative čekalo se još 5 mjeseci. Bez pominjanja mišljenja Kolegijuma, inicijativa je 1. jula usvojena na drugom nastavku 11. sjednice Odbora. Potom je na 25. sjednici održanoj 16. jula, navedeno da se čeka odgovor energetskih kompanija kako bi se zakazao datum saslušanja. Naredne sedmice, na internet stranici Skupštine je objavljen datum saslušanja – sjednica je zakazana za 29. jul. U narednim danima sjednica je otkazana, bez obrazloženja i bez najave kada će se ponovo zakazati. Tek 10. oktobra, na sajtu Skupštine, objavljen je novi datum – 15. oktobar.

Više puta smo ukazivali na neadekvatno razmatranje takozvanih manjinskih inicijativa, vida kontrolnog mehanizma koji je dodatno uskraćen izmjenama Poslovnika iz maja ove godine. Odugovlačenje ovog saslušanja je još problematičnije imajuću u vidu Protokol o saradnji između DRI i Skupštine, koji propisuje obavezu Skupštine da održava saslušanja subjekata revizije kojima je izrečeno negativno mišljenje od strane DRI. Pomenuto saslušanje je dakle bila obaveza Odbora i mimo opozicione inicijative, i predstavlja jedino saslušanje povodom izvještaja o reviziji iako je u toku ove godine objavljeno devet izvještaja o reviziji sa negativnim mišljenjem.

Ranije smo ukazivali na slabu prohodnost opozicionih inicijativa i otežavanje sprovođenja izglasanih kontrolnih saslušanja. Prvo zasijedanje ove godine je bilo obilježeno gušenjem kontrolne uloge Skupštini, kako dovođenjem u pitanje mehanizama nadzora i prava parlamentarne manjine, tako i odugovlačenjem sprovođenja izglasanih inicijativa.

Ovaj infografik je izrađen u okviru projekta ,,Odgovornost umjesto izgovora: Skupština građanima”, koji Institut alternativa sprovodi uz podršku Nacionalne zadužbine za demokratiju (National Endowment for Democracy). Sadržaj infografika je isključiva odgovornost autora i ne odražava stavove Nacionalne zadužbine za demokratiju.

Objavljeno

Obećano saslušanje o nabavkama u zdravstvu već pet mjeseci na čekanju

Već gotovo pet mjeseci čekamo da skupštinski odbori za ekonomiju i zdravstvo postupe po našoj inicijativi za održavanje zajedničke sjednice – saslušanja na temu javnih nabavki u zdravstvu. Uprkos tome što je inicijativa, koju je Institut alternativa uputio još 10. maja ove godine, načelno prihvaćena od strane oba skupštinska odbora, sjednica i dalje nije održana, a ne postoje ni naznake kada će biti zakazana i ko će odgovarati na tada aktuelne navode o obesmišljenosti postupka javnih nabavki ljekova zbog ograničenog broja ponuđača u Crnoj Gori. Apelujemo da se što prije utvrde termin i učesnici saslušanja koji će otvoriti širu raspravu na ovu temu.

Inicijativa je prvobitno raspravljena na 19. sjednici Odbora za ekonomiju, finansije i budžet 15. maja. Tom prilikom je navedeno da će se poslanici/-e upoznati sa našom inicijativom, i u dogovoru sa Odborom za zdravstvo, rad i socijalno staranje, dogovoriti način organizacije sjednice. Potom je na 25. sjednici, dva mjeseca kasnije, jednoglasno podržano da se održi tematska sjednica na osnovu naše inicijative, ali i da se termin naknadno utvrdi. I Odbor za zdravstvo je u tom periodu takođe dao zeleno svjetlo za saslušanje na ovu temu.

Od kraja jula mjeseca nemamo nikakvu povratnu informaciju da li će se saslušanje zakazati i održati. Problem (ne)zakazivanja i(li) bespotrebnog odlaganja u kontinuitetu prati rad 28. saziva Skupštine, od samog početka, na šta smo ukazivali više puta do sada. Prolongiranjem zakazivanja saslušanja obesmišljava se kontrolna funkcija odbora, kako zbog aktuelnosti teme koju je potrebno raspraviti, ali i zbog toga što u ovom konkretnom slučaju, više od pet mjeseci nije jasno utvrđen termin održavanja saslušanja.

Prije više od deceniju održano je zajedničko konsultativno saslušanje ovih odbora, ali je nažalost izostao zaključak, kao zajednički izvještaj sa preporukama za rješavanje problema. Na bitnost teme ukazuje i to da je Međunarodni monetarni fond (MMF) u poslednjem izvještaju za Crnu Goru ukazao na više problema u ovoj oblasti, i istakao potrebu unaprjeđenja efikasnosti potrošnje u zdravstvenom sektoru i ograničiti farmaceutske rashode, koji su samo u 2022. godini dostigli čak 2,5% BDP-a.

Institut alternativa apeluje na Odbor za zdravstvo, rad i socijalno staranje i Odbor za ekonomiju, finansije i budžet da u najkraćem roku definišu termin saslušanja, koje će pratiti kvalitetna priprema i široka rasprava, zarad artikulacije jasnih preporuka za promjenu politika, propisa i praksi u ovoj oblasti.

Tim IA

Objavljeno

O parlamentarnoj dimenziji Berlinskog procesa u Bundestagu

Njemački Bundestag je bio domaćin događaja “Parlamentarna dimenzija Berlinskog procesa”, koji je 9. oktobra održan u Berlinu.  Događaj koji je podržan od strane Ministarstva spoljnih poslova Nemačke organizovao je Institut za demokratiju ‘Societas Civilis’ iz Skoplja u saradnji sa Institutom alternativa i drugim partnerskim organizacijama iz regiona.

Događaj je okupio poslanike iz parlamenata Zapadnog Balkana (ZB) i Bundestaga, parlamentarnu administraciju, kao i predstavnike iz think tank organizacija kako bi razgovarali o njihovoj ulozi u okviru Berlinskog procesa. Na konferenciji je učestvovala naša Dragana Jaćimović.

Dr. Anton Hofreiter, predsednik Odbora za pitanja Evropske unije u Bundestagu, otvorio je događaj ističući ključnu ulogu parlamentarne diplomatije u podsticanju ovog procesa.

Ključne sesije usredsređene na regionalnu saradnju i održivost

U narednim sesijama, parlamentarci su se bavili trenutnim napretkom u sprovođenju Akcionih planova Zajedničkog regionalnog tržišta i Zelene agende, s posebnim osvrtom na oblasti digitalizacije i dekarbonizacije. Ove diskusije su vođene na osnovu nalaza izveštaja o monitoringu koji procenjuju trenutni nivo implementacije ovih akcionih planova, usklađenosti politika i jačanja kapaciteta širom Zapadnog Balkana.

Credits: Deutscher Bundestag/Inga Haar

Naša Dragana Jaćimović je predstavila dio nalaza iz monitoring izvještaja koji se odnosi na realizovane aktivnosti u oblasti digitalne ekonomije i sajber bezbjednosti, naglašavajući da je neophodno jačati regionalnu saradnju, pogotovo u aktivnostima koje se tiču digitalne ekonomije. Nalaze iz monitoring izvještaja predstavile su i Anamarija Velinovska (IDSCS), Julijana Bilbilaj (Institut za političke studije), Violeta Hađoli (Kosovski demokratski institut) i Marija Stefanović (CRTA

„Izveštaji o monitoringu pružaju dragocene uvide u napredak koji su zemlje Zapadnog Balkana postigle u oblastima digitalizacije i dekarbonizacije, kako je navedeno u Akcionim planovima za Zajedničko regionalno tržište i Zelenu agendu. Iako postoje značajne razlike u nivoima implementacije među ovim zemljama, mnoge inicijative su suštinski regionalne i zahtevaju saradničke napore. Ključno je da parlamenti iskoriste ove informacije za efikasnu kontrolu i nadzor. Na taj način mogu držati institucije odgovornima za njihove obaveze i osigurati napredak u oblastima digitalizacije i dekarbonizacije“, izjavili su istraživači u zajedničkom saopštenju.

Zajednički sastanak Odbora za EU i delegacija Zapadnog Balkana

Odbor za pitanja EU u Bundestagu organizovao je zajednički sastanak odbora za EU iz Zapadnog Balkana (WB6) i Bundestaga tokom događaja Parlamentarna dimenzija Berlinskog procesa. Predstavnici odbora za EU razgovarali su o dvije ključne teme – proširenje i reforme EU i budućnost regionalne saradnje i povezanosti u Zapadnom Balkanu.

Credits: IDSCS

Razmjena najboljih praksi među parlamentarnim osobljem

Organizovan je i poseban događaj za parlamentarne službenike, sa fokusom na jačanje kapaciteta parlamenata Zapadnog Balkana u okviru Berlinskog procesa. Predstavnici Bundestaga, Juta Šnajder-Šil, Betina Krejton i Feliks Arnt, iz Bundestaga i Bürgerräte, podelili su najbolje prakse o tome kako parlamentarne administracije mogu bolje podržati zakonodavne reforme i pratiti akcione planove povezane sa Berlinskim procesom.

Konferencija je dio projekta „Parlamentarna diplomatija: Regionalna saradnja kroz pojačan parlamentarni dijalog“, podržanog od strane Savezne vlade Njemačke, koji ima za cilj da predstavi prednosti Berlinskog procesa kroz jačanje parlamentarne diplomatije i korišćenje mehanizama nadzora od strane parlamenata Zapadnog Balkana.

Pored Instituta alternativa, naši projektni partneri u regionu su Institut za demokratiju ‘Societas Civilis’ (IDSCS) iz Skoplja, Centar za istraživanje transparentnosti i odgovornosti (CRTA) iz Beograda, Kosovski demokratski institut (KDI) iz Prištine, Mreža progresivnih inicijativa (NPI) iz Sarajeva i Institut za političke studije (ISP) iz Tirane.

Credits: Deutscher Bundestag/Inga Haar
Objavljeno

Inspekcije – povratak na papir

Ukidanje Uprave za inspekcijske poslove onemogućilo korišćenje Jedinstvenog inspekcijskog informacionog sistema.

Uprava za inspekcijske poslove je uz finansijsku podršku EU izradila Jedinstveni inspekcijski informacioni sistem (JIIS) koji je olakšavao sprovođenje i planiranje inspekcijskih nadzora. Informacioni sistem je uspostavljen 2021. godine, ali je u kontinuitetu unapređivan. Za implementaciju i održavanje informacionog sistema je potrošeno preko milion eura.

Uprava za inspekcijske poslove je rasformirana početkom oktobra 2024. godine, nakon stupanja na snagu izmjena i dopuna Zakona o inspekcijskom nadzoru. Inspekcije koje su bile u okviru Uprave, njih 26, je nastavilo rad u sastavu nadležnih ministarstava. Nadležni organi (Ministarstvo javne uprave i Uprava za inspekcijske poslove) su više puta ukazivali da ne postoji mogućnost da se inspekcijski softver primjeni na toliko različitih organizacionih jedinica tj. ministarstava. Informacioni sistem je neprimjenjiv kako za inspekcije koje su bile pri Upravi, tako i za inspekcije koje su i prije bile u sastavu nadležnih ministarstava.

Zaduživanje i praćenje nadzora je u potpunosti bilo digitalizovano i odvijalo se putem inspekcijskog informacionog sistema. Svi predmeti (redovni nadzori i nadzori po inicijativi) su unošeni u sistem. Nakon toga direktor Uprave delegira predmet glavnom inspektoru koji zaduži inspektora.

Inspektori su mogli da prate status predmeta, koriste univerzalne obrasce za izradu zapisnika o sprovedenim nadzorima, imaju kontrolne liste koje uključuju odredbe zakona i raspon kazni koje su predviđene za kršenje označenih članova zakona. Inspektori su imali elektronski pristup istoriji nadzora i podršku pri izricanju upravnih i prekršajnih mjera, sugerisanjem mogućih od strane samog sistema, kao i pripreme nacrta zapisnika o inspekcijskom nadzoru, rješenja, prekršajnog naloga, zahtjeva za pokretanje prekršajnog postupka.

U bilo kojem trenutku je bilo moguće generisati izvještaj u odnosu na vremenski interval, aktivne predmete, kontrolne nadzore, vidjeti opterećenost inspektora. Korišćenjem informacionog sistema (JIIS) Uprava je mogla da mapira problematične subjekte nadzora i njih uvrsti u godišnji program rada.

Informacioni sistem UIP-a je bio umrežen sa Centralnim registrom privrednih subjekata (CRPS) i Registrom obaveznika fiskalizacije (ROF) što je olakšavalo nadzor inspektorima rada.

Napredan informacioni sistem koji je koristila Uprava za inspekcijske poslove, a u čije funkcionalnosti se uvjerio Institut alternativa kroz uvid u sistem, je predstavljao dobru osnovu za unapređenje planiranja nadzora, klasifikaciju rizičnih subjekata nadzora i efikasnije vršenje inspekcijskog nadzora. Nakon rasformiranja UIP-a, inspekcijski informacioni sistem nije dostupan inspekcijama, dok ne postoji druga informatička struktura koja pruža iste mogućnosti.

Informacioni sistem inspekcija je jedan u nizu aspekata o kojima se nije dovoljno razmišljalo prilikom vladinog insistiranja na decentralizaciji inspekcija koji smo više puta kritikovali (Vlada jednim zakonom mijenja najmanje 85 zakona: Politička odluka donijeta, rasprava samo formalnost). Osim bačenog novca koji je uložen u JIIS, postavlja se pitanje da li će se vraćanjem na analogno vođenje inspekcijskog nadzora zaista postići proklamovani cilj – efikasniji inspekcijski nadzor.

Inspekcije pratimo u okviru projekta Inspekcije bez protekcije: Saveznici u borbi protiv korupcije, koji sprovodimo uz podršku Ambasade Sjedinjenih Američkih Država u Crnoj Gori, Biroa Stejt dipartmenta za borbu protiv međunarodne trgovine drogom i sprovođenje zakona (INL). Sadržaj je isključiva odgovornost Instituta alternativa, i nužno ne odražava stavove Vlade Sjedinjenih Američkih Država.

Objavljeno

Gdje su inspekcije?

Uprava za inspekcijske poslove je, shodno izmjenama i dopunama Zakona o inspekcijskom nadzoru, prestala da postoji 1. oktobra 2024. godine, a 26 inspekcija je vraćeno pod nadležnost ministarstava.

Vlada je zadužila ministarstva i uprave koje su preuzele inspektore da što prije na svojim sajtovima objave brojeve telefona i podatke o odgovornim osobama kojima građani mogu da se obrate.

Kako bismo građanima olakšali da lakše dođu do kontataka inspekcija, pripremili smo jednostavan informativni prikaz.

Prikaz je pripremljen na osnovu Odluke o preuzimanju službenika i opreme Uprave za inspekcijske poslove. 

Vizual je nastao u sklopu projekta Inspekcije bez protekcije: Saveznici u borbi protiv korupcije, koji sprovodimo uz podršku Ambasade Sjedinjenih Američkih Država u Crnoj Gori, Biroa Stejt dipartmenta za borbu protiv međunarodne trgovine drogom i sprovođenje zakona (INL). Sadržaj  je isključiva odgovornost Instituta alternativa, i nužno ne odražava stavove Vlade Sjedinjenih Američkih Država.