Objavljeno

20 prijedloga za transparentnost i odgovornost na lokalnom nivou

Suštinska reforma finansiranja lokalnih samouprava zahtijeva da se česće polažu računi, kroz izvještavanje odbornika o izvršenju budžeta, redovno objavljivanje analitičkih kartica, revizorskih izvještaja i kroz strožije kaznene odredbe.

Institut alternativa je u okviru javne rasprave uputio pisane komentare i prijedloge Ministarstvu finansija, koji imaju za cilj da unaprijede Nacrt zakona o finansiranju lokalne samouprave.

Ključni problemi Nacrta zakona odnose se na nedostatak rješenja, kojima bi se povećala transparentnost i odgovornost loklanih samouprava u upravljanju novcem građana.

Između ostalog, predložili smo unapređenje korišćenja sredstava iz tekuće i stalne budžetske rezerve, uz propisivanje limita u kojima se ove diskrecione budžetske linije mogu kretati, kao i obavezno izvještavanje javnosti o svim transakcijama.

Poseban problem je privremeno finansiranje, koje je dozvoljeno tokom prva tri mjeseca u godini, ukoliko lokalna samuprava ne usvoji odluku o budžetu na vrijeme. Međutim, mnoge opštine “probijaju” ovaj tromjesečni rok, zbog čega smo predložili obavezu izvještavanja o potrošnji u periodu kada opština nema usvojenu odluku o budžetu. Neophodno je uvesti i posebnaograničenja u pogledu zaduživanja i korišćenja budžetske rezerve u ovom periodu.

Predložena zakonska rješenja predviđaju formiranje “revolving” fonda, čija je svrha stvaranje mogućnosti da se opštinama u vidu pozajmice opredijele sredstva neophodna za predfinansiranje projekata koji se finansiraju iz donatorskih sredstava. Međutim, obaveze opština da izvještavaju o utrošku ovih sredstava nijesu propisane, niti je propisana zaštita u slučajevima nenamjenske potrošnje donatorskih sredstava ili zastoja u sprovođenju podržanih aktivnosti. Država ne smije doći u situaciju da pokriva greške u sprovođenju projekata i mora osigurati povraćaj svojih sredstava.

Izvještaj eksterne revizije mora biti dostavljen, osim skupštini opštine, i Ministarstvu finansija koje vrši nadzor zakonitosti rada organa lokalne samouprave u sprovođenju Zakona o finansiranju lokalne samouprave, kao i Državnoj revizorskoj instituciji, koja prema uzorku vrši reviziju završnih računa budžeta lokalnih samouprava.

Nacrt zakona ne previđa bilo koji vid obavještavanja skupštine opštine o izvršenju budžeta u toku fiskalne godine na koju se budžet odnosi, što znači da ni odbornici ni javnost nemaju informaciju o izvršenju budžeta tokom cijele godine.

Kako bi se podstakao razvoj unutrašnje revizije i povećao njen uticaj na nivou opštine, predlažemo uvođenje obaveze dostavljanja izvještaja o radu unutrašnje revizije skupštini opštine.

Posebnu pažnju posvetili smo kaznenim odredbama, koje su znatno niže od maksimalnog iznosa koji predviđa Zakon o prekršajima. Dodatno, kaznene odredbe uopšte ne obuhvataju oblasti usvajanja rebalansa, preusmjeravanja, korišćenja tekuće i stalne budžetske rezerve, izvještavanje javnih preduzeća i javnih ustanova, kao ni sve vrste zaduživanja.

Opštine moraju biti obavezane da svoje internet stranice koriste, između ostalog, kako bi važna budžetska dokumenta učinila jednostavno dostupnim svojim građanima. U tom smislu, neophodno je obavezati opštine da kontinuirano objavljuju analitičke kartice, a ne samo u periodima održavanja izbora.

Institut alternativa u okviru projekta “Money Watch: Civilno društvo, čuvar budžeta!”, podržanog od strane Evropske unije, u saradnji sa partnerima, priprema i poseban izvještaj o upravljanju javnim finansijama na lokalnom nivou, sa posebnim fokusom na otvorenost lokalnih buždeta.

Tim Instituta alternativa

Prijedloge Instituta alternativa u cjelosti možete pročitati ovdje

Objavljeno

Koliko prihoda, toliko i odgovornosti

Regovanje Koalicije KUM na nacrt Zakona o finansiranju lokalnih samouprava

Koalicija za transparentnost i borbu protiv korupcije na lokalnom nivou (KUM) pozdravlja odluku Vlade Crne Gore da se konačno sistemski pozabavi lokalnim finansijama kroz novi Zakon o finansiranju lokalnih samouprava, ali upozorava da nacrt koji je trenutno na javnoj raspravi neće značajnije unaprijediti stepen transparentnosti i odgovornosti opština prema novcu građana.

Naime, nacrt Zakona ima sanacionu prirodu koja se ogleda u ustupanju dijela prihoda opštinama, ali se ne bavi suštinskim problemima koji onemogućavaju finansijsku stabilnost opština: neracionalnu potrošnju i probleme na rashodnoj strani.

Koalicija za transparentnost i borbu protiv korupcije

Nacrt Zakona nastavlja da potvrđuje povlašćeni tretman Glavnog grada i Prijestonice u pogledu visine dijela prihoda na dohodak fizičkih lica koji im pripada, iako Cetinje ima svoj i to višemilionski razvojni fond, a Podgorica je već u prilici da ubira veće prihode od svih ostalih. Sa druge strane, prihodi opština koje pripadaju primorskom regionu, koje takođe imaju problema sa finansijskom stabilnošću, a neke su i korisnice Egalizacionog fonda, će se smanjiti za oko 3,5 miliona eura uslijed izmjene da prihodi po osnovu naknade za korišćenje morskog dobra u cjelosti budu prihod Javnog preduzeća za upravljanje morskim dobrom Crne Gore.

Promjene u načinu raspodjele sredstava iz Egalizacionog fonda možda mogu smanjiti nepravičnost i favorizovanje pojedinih opština, ali nacrt zakona ne ulazi u detalje korišćenja ovih sredstava, koja umjesto podsticaja za razvoj i prevazilaženje nerazvijenosti, i dalje ostaju prihod za krpljenje budžetskih rupa.
Norma da pravo na povlačenje sredstava iz Revolving fonda koji se želi uspostaviti, ima opština koja je potpisala ugovor o realizaciji projekta sa donatorom ili vodećim partnerom na projektu, treba da uvaži i druge modalitete koji se dešavaju u praksi, kao što su predugovor, odluka o odobravanju sredstava za realizaciju projekta i sl.

Sa druge strane, nacrt ne sadrži značajnije novine u pogledu odgovornosti i transparentnosti. Uvođenje kaznenih odredaba je obesmišljeno ako je nadzor nad sprovođenjem zakona ostavljen u odgovornost nepostojećoj budžetskoj inspekciji Ministarstva finansija.

Ovo svjedoči o tome da je Ministarstvo finansija popustilo pod pritiskom lokalnih samouprava koje žele da sve probleme sa finansijskom stabilnošću riješe novim ustupanjima prihoda sa centralnog nivoa, bez više truda da se prikupe izvorni prihodi, bez odgovornosti prema svojim građanima o tome kako se troši njihov novac i bez namjere da se racionalizuju rashodi.

Koalicija KUM ukazuje da se Nacrtom Zakona o finansiranju lokalne samouprave neće postići veća odgovornost opština, racionalnije upravljanje novcem koji već imaju, niti riješiti crne rupe u dostupnosti podataka i transparentnosti poslovanja opština, kao ni ustanova i javnih preduzeća na lokalnom nivou. Bez reformi u načinu na koji opštine troše novac, praćenih snažnim i djelotvornim kontrolnim mehanizmima, neće biti ni finansijske održivosti, ekonomski napretka pa samim tim, ni ravnomjernog regionalnog razvoja.

Koaliciju za transparentnost i borbu protiv korupcije na lokalnom nivou (KUM) čini 15 OCD i to: Centar za građansko obrazovanje (CGO), Centar za monitoring i istraživanje (CeMI), UL-Info iz Ulcinja, Institut alternativa (IA), Za Druga iz Petrovca, Centar za razvoj nevladinih organizacija (CRNVO), Juventas, Bonum iz Pljevalja, Aktivna zona sa Cetinja, Bjelopoljski demokratski centar, Centar za istraživačko novinarstvo Crne Gore (CIN CG), Sindikat doktora medicine Crne Gore, Centar za bezbjednosna, sociološka i kriminološka istraživanja „Defendologija” iz Nikšića, Monitoring grupa Ulcinj – MogUL i Centar za političku edukaciju iz Nikšića. Kolicija je formirana u okviru projekta “Smjestimo korupciju u muzej”, koji realizuje CGO u saradnji sa partnerima i uz podršku Delegacije EU u Crnoj Gori.