Uputili smo 22 predloga za planove rada skupštinskih odbora; predlažemo rasprave o izvršenju budžeta tokom godine, veću uključenost Skupštine u praćenje i definisanje reformi i bolju komunikaciju sa institucijama nad kojima se vrši parlamentarni nadzor.
Sugestije smo uputili odborima za ekonomiju, finansije i budžet, za bezbjednost i odbranu, za antikorupciju, za ljudska prava i slobode, i za politički sistem, pravosuđe i upravu.
Odbor za ekonomiju, finansije i budžet treba da zatraži i razmotri izvještaj o izvršenju budžeta u prvih šest mjeseci 2021. godine. Na taj način, Odbor bi spriječio da se o izvršenju budžeta raspravlja prekasno i nedovoljno. Ovaj Odbor smo pozvali i da se detaljnije pozabavi kašnjenjima u uspostavljanju funkcionalnog registra državne imovine i budžetske inspekcije, ali i unutrašnjim finansijskim kontrolama u javnom sektoru. Potrebno je da organizuje i stručnu raspravu sa donosiocima odluka i stručnjacima iz oblasti upravljanja preduzećima u većinskom državnom vlasništvu, koja troše gotovo milijardu eura godišnje, zapošljavaju oko 12 hiljada ljudi uz preko 300 javnih funkcionera.
Kako je primjena Programa reforme upravljanja javnim finansijama u velikoj mjeri bila uslovljena projektima finansiranim iz sredstava Instrumenta za pretpristupnu podršku (IPA), pozvali smo Odbor za ekonomiju, finansije i budžet da organizuje saslušanje o njihovom sprovođenju.
Odboru za bezbjednost i odbranu predložili smo da organizuje posjete nadležnim institucijama sa ciljem kontrole primjene mjera tajnog nadzora. Razmatranje polugodišnjeg izvršenja budžeta u oblasti bezbjednosti i odbrane za tekuću godinu kao i razmatranje izvještaja internih revizija institucija iz ovog sektora bi takođe značajno unaprijedilo parlamentarni nadzor. Imajući u vidu da je prekoračenje policijskih ovlašćenja obilježilo brojne događaje u prethodnom periodu, predložili smo organizovanje kontrolnog saslušanja u vezi sa primjenom policijskih ovlašćenja. Na drugoj strani, s obzirom na to da su se bezbjednosne nabavke dugo nalazile u pravnom vakuumu, smatramo da je neophodno organizovati konsultativno saslušanje o ovoj temi, sa naglaskom na primjenu i unapređenje regulatornog okvira.
Odbor za antikorupciju je matični odbor za rad Agencije za sprječavanje korupcije. „Suprotno dosadašnjoj praksi razmatranja isključivo godišnjeg izvještaja o radu Agencije za sprječavanje korupcije, Odbor bi trebalo da razmatra sve njene kvartalne izvještaje koje Agencija kontinuirano priprema i objavljuje“, jedan je od predloga koji smo dostavili ovom tijelu. Dodatno, smatramo da treba da posveti pažnju izvještajima Evropske komisije i tzv. radnim dokumentima (non papers) o poglavljima 23 i 24. Neophodno je i organizovanje niza konsultativnih saslušanja o daljim aktivnostima i planovima u suzbijanju korupcije u visoko-rizičnim oblastima (javne nabavke, privatizacija, urbanizam, obrazovanje, zdravstvo, lokalna samouprava i policija).
Odbor za politički sistem, pravosuđe i upravu ne treba da ostane po strani u daljoj reformi javne uprave. Dosadašnji rezultati su nedovoljni, naročito u pogledu optimizacije javne uprave, što su potvrdili i nalazi dvije eksterne evaluacije. Kako je procjena učinka dosadašnjih reformi neizostavna prilikom utvrđivanja reformskih prioriteta u narednom periodu, smatramo da diskusiju o ovim pitanjima treba objediniti organizovanjem konsulativnog saslušanja u vezi sa procjenom učinka reforme javne uprave i pripremom nove strategije za period 2021-2025. godine. Zbog značaja za pružanje usluga i ostvarivanje prava, ovaj Odbor treba zasebno da razmatra izvještaje o postupanju u upravnim stvarima i stanju elektronskih usluga sa mjerama za njihovo unapređenje.
Izmjene tzv. tužilačkih zakona treba sprovesti uz potpuno učešće javnosti, između ostalog, i kroz organizovanje konsultativnog saslušanja pred matičnim odborom. Na drugoj strani, smatramo da bi na dokazima zasnovana diskusija u matičnom odboru doprinijela reformi službeničkog sistema, naročito u svijetlu činjenice da je ovakva diskusija izostala prilikom utvrđivanja posljednih izmjena Zakona o državnim službenicima i namještenicima u decembru 2020. godine.
Imajući u vidu da je tokom prethodnog perioda porastao broj javnih okupljanja, ali i izazova povezanih sa njima, smatramo da Odbor za ljudska prava i slobode treba na posebnoj sjednici da razmotri izvještaj Ministarstva unutrašnjih poslova o javnim okupljanjima i priredbama i usvoji zaključke i preporuke u vezi sa primjenom standarda u ovoj oblasti. Izvještaju Zaštitnika ljudskih prava i sloboda treba posvetiti više sadržajnih rasprava i vremena, uz organizovanje kontrolnih saslušanja na osnovu nalaza izvještaja, naročito predstavnika onih institucija u kojima su zabilježena drastična kršenja zakona i diskriminatoran odnos. Smatramo i da na posebnim tematskim sjednicama ovo tijelo treba da razmatra nalaze i preporuke iz relevantnih izvještaja Evropske komisije, koji se odnose na poštovanje ljudskih prava.
Objedinjene predloge Instituta alternativa možete pogledati ovdje.
Milena Muk, istraživačica javnih politika u Institutu alternativa
