U četvrtak, 25. maja, u prostorijama Centra za evropsku politiku (European Policy Centre) u Briselu predstavljeni su rezultati EU WeBER monitoringa reforme javne uprave za 2021/2022.
Zemlje Zapadnog Balkana godinama teže članstvu u Evropskoj uniji i ovaj put se u više navrata pokazivao izazovnijim nego ikada. Oblast reforme javne uprave, kao dio cjelokupnog paketa uslova koje zemlje treba ispune prije učlanjenja, bila je i ostala jedna od ključnih oblasti koja i dalje pokazuje nedovoljan napredak. Iz tog razloga, Evropska komisija, ali i organizacije civilnog društva Zapadnog Balkana, stavljaju poseban fokus na reformu javne uprave. Očekivano je da će takav spoljni pritisak približiti ove zemlje Evropskoj uniji, kako bi javna uprava bila usmjerena ka građanima, olakšavajući im svakodnevni život i suočavanje sa birokratijom.
Od 2015. godine, WeBER prati napredak reforme javne uprave u zemljama Zapadnog Balkana, čime se otvorio prostor za intenzivniji dijalog o potrebi za administrativnim aparatom koji će biti usmjereniji ka građanima. Pored toga, monitoring je doveo do sve većeg učešća građana kroz njihove direktne utiske o iskustvima u komunikaciji sa državnim organima i ostalim pružaocima usluga.
Revidirana metodologija proširenja iz 2020. godine ima cilj da unese novu dinamiku u proces pristupanja zemalja Zapadnog Balkana, ali i da obnovi kredibilitet tog procesa. Između ostalog, metodologija se obavezala na povećano učvršćivanje indikatora trećih strana u ocjenama Evropske komisije, što je obećanje koje do danas nije ispunjeno. Jedan od takvih subjekata je civilno društvo zemalja Zapadnog Balkana koje je tokom proteklih godina razvilo i sprovelo više nezavisnih inicijativa za praćenje reformi. Pomenute inicijative, bazirane na osnovu konkretnih nalaza u zemljama, pružaju obilje podataka koje Evropska komisija može koristiti i navoditi u sopstvenim izvještajima. Na sastanku zatvorenog tipa predstavljen je papir koji ukazuje na potrebu korišćenja analiza nastalih iz ovih inicijativa, budući da mogu značajno doprinijeti kvalitetu izvještaja Evropske komisije i ojačati uticaj civilnog društva u procesu pristupanja Evropskoj uniji.
Miloš Đinđić, Julijana Karai i Alban Dafa predstavili su rezultate monitoringa iz oblasti odgovornosti i upravljanja javnim finansijama.
- Predstavljene su prakse koje se odnose na transaprentnost i dostupnost budžetskih podataka u zemalja Zapadnog Balkana, ističući dobre aspekte i određene nedostatke. Pojedinačni rezultati na nacionalnom nivou ostaju isti, sa izuzetkom Sjeverne Makedonije, koja je nazadovala u poređenju sa poslednjim ciklusom praćenja. Ipak, nije zabilježen napredak ni u jednoj zemlji kada je ova oblasti u pitanju. Učesnici su diskutovali o uzrocima stagnacije i raznim podsticajima koji bi mogli natjerati vlade da poboljšaju svoju transparentnost
- Komunikacija revizorskih institucija i pristup javnosti i drugim zainteresovanim stranama oblast su sa najvišim ocjenama u oblasti upravljanja javnim finansijama, zaključujući da se njihova praksa poboljšava tokom godina, s obzirom da su rezultati u zemljama na visokom nivou. U određenim državama Zapadnog Balkana, ove institucije sarađuju sa organizacijama civilnog društva (OCD) i slušaju njihove sugestije po pitanju unapređenja rada.
- Proaktivna transparentnost je bila fokus studije slučaja sedam centralnih administracija u svakoj zemlji Zapadnog Balkana, kojoj se pristupilo na osnovu određenih kriterijuma. Zaključak ovog ciklusa monitoringa je, da čak i kada administracije objavljuju potpune i lako pristupne informacije, one su i dalje birokratske i neprilagođene građanima. Kritična oblast kada je u pitanju proaktivna transparentnost jesu izvještaji o budžetu i budžetskim aktivnostima, gdje su rezultati veoma niski, a što predstavlja hronični problem zemalja ZB još od 2018. godine.
Programska direktorica CEP-a i tim liderka WeBER 2.0 projekta, Milena Lazarević prezentovala je papir koji je fokusiran na različite alate koje su organizacije civilnog društva razvile, a koje se mogu koristiti za praćenje reformi u procesu pristupanja. Analiza je istakla određene probleme u pristupu izvještavanja Evropske komisije, kao što su manjak citata i citiranja indikatora trećih strana, što direktno ugrožava transparentnost izvještaja. Organizacije civilnog društva su sarađivale sa Evropskom komisijom u procesu izrade nacionalnih izvještaja i uprkos davanju direktnih inputa za paket proširenja, njihov doprinos nije uvršten u izvještaj EK.
U papiru su predstavljeni dobri primjeri regionalnih i nacionalnih incijativa koje su pokrenule organizacije civilnog društva, koje imaju veliki potencijal za dalje širenje. Pomenute inicijative sadrže konkretne indikatore koji omogućavaju monitoring u raznim oblastima, a koje mogu biti korisne Evropskoj komisiji. Takođe, predočene su i preporuke kako bi se riješili postojeći problemi kada je u pitanju pristup Evropske komisije procesu izvještavanja.
Sandra Laquelle, Chloe Berger i Florian Hauser iz DG NEAR razgovarali su o nalazima papira.
