Pozivamo Ministarstvo finansija da pripremi izvještaj o tome šta se dešavalo sa državnim budžetom u prvih šest mjeseci 2015. godine i podnese ga Skupštini. Neophodno je da poslanici imaju podatke o tome kako je trošen državni budžet po organizacionoj i funkcionalnoj klasifikaciji, u odnosu na plan, prije upuštanja u njegove izmjene.
Za prošlu godinu, Skupština je zaključkom obavezala Vladu da pripremi ovakav izvještaj i on je, (iako sa sa zakašnjenjem od skoro mjesec dana), pripremljen i predat poslanicima. Bio je to prvi put da su poslanici imali ovakvu informaciju u toku fiskalne godine. Međutim, za ovogodišnji budžet poslanici nisu usvojili takav zaključak. Kako ne postoji ni obaveza u zakonu, ukoliko poslanici ne zatraže, ovaj izvještaj neće biti ni dostavljen.
Od trenutka kada se budžet za narednu godinu usvoji u decembru tekuće godine, Skupština i matični odbor nemaju informacija o njegovom izvršenju u toku fiskalne godine na koju se odnosi, sve do razmatranja završnog računa budžeta, koji se dostavlja tek u septembru naredne godine.
Izvještaji koje Ministarstvo finansija u toku godine inače priprema i objavljuje, ne dostavljaju se Skupštini, a ne ni sadrže podatke o izdacima po organizacionoj niti funkcionalnoj klasifikaciji, već jedino agregatne podatke po ekonomskoj klasifikaciji. To znači da nemamo javno dostupne precizne podatke o izvršenju budžeta na nivou potrošačkih jedinica ili funkcija države.
Međunarodni standard u transparentnosti budžeta je da Ministarstvo finansija, osim završnog računa budžeta, priprema i dostavlja parlamentu mjesečne i polugodišnje razne izvještaje u periodu izvršenja budžeta.
Uprkos našem zalaganju prilikom izrade Zakona o budžetu i fiskalnoj odgovornosti, nije definisana obaveze Ministarstava finansija da priprema i Skupštini dostavlja izvještaj o izvršenju budžeta u toku trajanja fiskalne godine za koju je budžet usvojen. Crna Gora je u ovom pogledu izuzetak u regionu, jer sve susjedne države imaju regulisane mehanizme polugodišnjeg izvještavanja parlamenta o izvršenju budžeta.
Da se kvalitet i blagovremenost budžetskih izvještaja u toku godine mora unaprijediti, konstatovala je i Svjetska banka u svom izvještaju o Ocjeni javnih rashoda i finansijske odgovornosti iz 2013. godine, u kom se ovaj aspekt budžetske transparentnosti kritikuje i ocjenjuje najgorom ocjenom (D).
U parlamentarnoj proceduri se trenutno nalaze dva prijedloga za rebalans budžeta.(2) Prije bilo kakve izmjene godišnjeg budžeta, neophodno je da poslanici imaju pregled njegovog dosadašnjeg izvršenja, u prvoj polovini njegovog važenja.
Marko Sošić
Istraživač javnih politka
(1) „OECD-ove najbolje prakse za transparentnost budžeta“
(2) Prijedlog SNP-a (Aleksandar Damjanović), prijedlog SDP-a (Banović, Bralić, Vuksanović, Šabović)
