Kada je izabran ovaj saziv Skupštine, apelovali smo na parlamentarnu većinu da mjesto predsjednika Odbora za bezbjednost i odbranu prepusti opoziciji. Kako se radi o najvažnijem nadzornom radnom tijelu parlamenta koje treba da uspostavi kontrolu nad ključnim polugama vlasti, to rješenje bi bilo prirodno i u skladu sa uporednom praksom. Naš prijedlog tada nije prihvaćen, a sada opozicija ne uspijeva da postigne dogovor ni oko mjesta zamjenika odbora koje je joj pripada.
U prethodnom sazivu Skupštine, zamjenik predsjednika Odbora za odbranu i bezbjednost bio je Goran Danilović, do svoje ostavke koju je podnio 2009. Danilović je podnio ostavku jer mu nije dozvoljeno da kao član Odbora pristupi tajnim podacima Agencije za nacionalnu bezbjednost.
Posljednjih pet godina ovaj Odbor je bio bez zamjenika predsjednika. Bio bi još ko zna koliko dugo, da zamjenik predsjednika odbora nije, po slovu nedavno usvojenog Zakona o osnovama obavještajno bezbjednosnog sektora, istovremeno i član Vijeća za koordinaciju službi bezbjednosti. Takvo rješenje je utvrđeno na predlog poslanika Pozitivne, čiji je predlog imao za cilj bolji nadzor i izglasan je bez glasa protiv u Skupštini, iako nema čvrsto utemeljenje u principu podjele vlasti.
Za zamjenicu predsjednika Odbora imenovana je Snežana Jonica, poslanica i potpredsjednica SNP-a, opozicione stranke u Skupštini. Jonica je imenovana glasovima članova Odbora iz DPS, Pozitivne i Bošnjačke stranke. Za imenovanje Jonice nije glasao jedan poslanik DPS-a, Obrad Mišo Stanišić, sa obrazloženjem da on nikad neće podržati nijednog kandidata iz opozicije, dokle god taj kandidat ne bude zajednički predlog cijele opozicione grupacije.
Članovi odbora iz Demokratskog fronta su, nakon što njihov kandidat nije dobio većinu, napustili sjednicu, sa obećanjem da napuštaju “odbor do daljeg”. Uslijedile su javne optužbe na račun Pajovića, Jonice i SNP. Iako je reakcija naizgled razumljiva, posljedica je da DF kao i ranije odustaje od svojih parlamentarnih ovlašćenja, odnosno dužnosti i obaveze da institucionalno kontroliše Vladu.
Brojni prigovori se mogu istaći u odnosu na navedeni slučaj.
Prvo, pravo predlaganja u ovom slučaju sebi je pridao član odbora iz Pozitivne, koji je član Odbora postao u julu 2013, a rijetko učestvovao na sjednicama odbora. Bilo je prirodnije da se na sjednici pojavio Velizar Kaluđerović, stariji kolega Jonice i stariji član odbora (od novembra 2012). Ako je Kaluđerović smatrao da već on nije taj koji treba da ispred SNP-a bude kandidat za ovo mjesto, on bi možda predložio Jonicu. Tako bi makar utisak da SNP, a ne DPS i Pozitivna, stoji iza njenog imenovanja bio formalizovan.
Drugo, svaki predlog za javnu funkciju valja uraditi blagovremeno i javno. Naprotiv, predlog da se Jonica imenuje dat je na sam dan održavanja sjednice sa rečenicom obrazloženja. Zato ostaje utisak prethodnog i koordinisanog dogovora Jonice, Pajovića i DPS-a, koje nije protivno propisima, ali umanjuje legitimitet opozicionog predstavnika.
Treće, poslanica Jonica koja je prije manje od godinu dana (23. decembra 2013.) imenovana za članicu Odbora, imala je manje “prava” na mjesto zamjenika u ovom odboru. Između ostalog i iz razloga što još nije podnijela formalnu inicijativu za održanje kontrolnog i konsultativnog saslušanja, niti kontrolne posjete institucijama.
Četvrto, sama činjenica da jedan poslanik DPS-a, i to baš Obrad Mišo Stanišić, inače sklon da doprinese opozicionoj kavzi, ne želi da učestvuje u opisanom scenariju, govori o tome kakav je scenario u pitanju.
Peto i ne najmanje važno. Iz nekog razloga, SNP nije želio da argumentuje svoju poziciju u unutaropozicionoj raspravi o podjeli mjesta među opozicijom. Rasprava o najboljoj srazmjeri učešća opozicionih partija u raspodjeli mjesta koja u Skupštini pripadaju opoziciji mogla se voditi i u prilog SNP-a. Ne zaboravimo da DF vrši funkciju potpredsjednika Skupštine, predsjednika dva odbora – za evropske integracije i antikorupciju, kao i Komisije za praćenje procesa privatizacije, dok SNP ima predsjednika Odbora za ekonomiju, finansije i budžet.
Sumarno, nešto je trulo u ideji da vlast bira predstavnike opozicije. Bilo gdje, a naročito u Odboru koji kontroliše sektor bezbjednosti i odbrane, u zemlji u kojoj se navodno ključna bitka vlasti i opozicije vodi o tome da li ima ili nema političke volje za obračun sa korupcijom i organizovanim kriminalom.
Nažalost, ovakvim potezom većine u Odboru i manjeg dijela opozicionih članova odbora, postignut je cilj dalje marginalizacije opozicije u odboru.
Međutim, ima neke pravde u ovome što se desilo Nebojši Medojeviću, nesuđenom zamjeniku Mevludina Nuhodžića, člana Predsjedništva DPS-a. Medojević je namjerio da sjedne u stolicu člana Vijeća za koordinaciju bezbjednosnih službi zajedno sa – predsjednikom Vlade, potpredsjednikom Vlade zaduženim za politički sistem, unutrašnju i vanjsku politiku, ministrom pravde, ministrom unutrašnjih poslova, ministrom odbrane, ministrom finansija, ministrom vanjskih poslova i evropskih integracija i direktorom Agencije za nacionalnu bezbjednost.
Drugim riječima, Medojević je namjeravao da sjedne za isti sto sa Milom Đukanovićem i Duškom Markovićem, samo da spomenemo dvojicu, za koje je više puta tvrdio da su na vrhu piramide organizovanog kriminala, da su šef i zamjenik šefa mafije u Crnoj Gori. Sa takvim Milom i Duškom, Medojević je namjerio da koordinira bezbjednosnim službama, za koje tvrdi da su ispostava mafije i da ih treba ukinuti.
Na pitanje – kako bi izgledao taj sukob konvencionalne i nekonvencionalne opozicione strategije, odnosno istovremenog obavljanja konstruktivne uloge “kolege člana Vijeća” i uloge vođe protesta za smjenu mafijaškog režima tj. drugova članova iz Vijeća – nažalost nećemo dobiti empirijski odgovor.
Za javnost koja manje poznaje kontekst i atmosferu odbora, nije zgoreg podsjetiti da su opozicioni članovi odbora tokom posljednjih nekoliko godina više vodili računa o harmoničnim odnosima, dobroj atmosferi i razumijevanju nego što su svoje razlike snažno artikulisali korišćenjem svih mehanizama nadzora.
Utisak je da nisu vidjeli mnoge anomalije i nedostatke u sopstvenom nadzoru institucija sektora bezbjednosti i odbrane, brojna kašnjenja, nizak nivo aktivnosti odbora i slabe rezultate. Opozicioni članovi su propuštali da do kraja iskoriste mehanizme koji su im kao opoziciji davali pravo da više traže i dobiju od Odbora.
Umjesto fer dogovora među opozicionim partijama o sopstvenom učešću u vršenju parlamentarnih funkcija, dobili smo novi prilog opozicionom nepovjerenju i nepovjerenju javnosti u političke partije i parlament.
Zalagaćemo se da se Zakonom o Skupštini propišu jasne procedure koje će pomoći da se izbjegne slučaj sličan ovom, kad to pitanje već nije riješeno nekim Etičkim kodeksom.
Stevo Muk
Predsjednik Upravnog odbora
Tekst je originalno objavljen u rubrici ,,Forum” dnevnog lista Vijesti
