Po inicijativi Instituta alternativa (IA), Inspekcija za javne nabavke je utvrdila sedam nepravilnosti u postupcima javnih nabavki kroz neposredni sporazum u tri opštine i jednom ministarstvu tokom 2021. godine, ali se prekršajni postupci ne mogu pokrenuti iz razloga zastarjelosti.
Inspekcija za javne nabavke je sprovodeći inspekcijski nadzor po inicijativi i dostavljenim fakturama od strane Instituta alternativa, utvrdila nepravilnosti u vezi sa postupcima direktnih javnih nabavki, odnosno javnih nabavki kroz neposredni sporazum u vrijednosti do 5.000 eura, a koji su sprovedeni tokom 2021. godine. Naručioci su prema podacima Direktorata za politiku javnih nabavki, neposrednim sporazumom tokom 2021. godine potrošili skoro 40 miliona eura, ili oko 11% budžeta za javne nabavke.
Inicijativa za inspekcijski nadzor je uslijedila nakon što je Institut alternativa analizirao potrošnju upotrebom neposrednog sporazuma, odnosno jednostavnih nabavki do 5. 000 eura, za 2021. godinu na uzorku ministarstava i opština. Direktne nabavke roba, usluga i radova procijenjene vrijednosti na godišnjem nivou do 5.000,00 eura sprovode se direktnim izborom predmeta nabavke određenog ponuđača uz prihvatanje predračuna/profakture, fiskalnog računa ili ugovora u zavisnosti od vrste predmeta nabavke. Podaci do kojih je Institut alternativa došao, a koji su objedinjeni u analizi „Direktne nabavke pod lupom“, pokazali su da, između ostalog, pojedini naručioci odstupaju od pravila da jedna faktura ne može iznositi preko 5.000 eura.
IA je ranije ove godine objavio da su ministarstva i opštine na ovaj način nabavljale domaću rakiju, odijela, broševe, zlatna dugmad za manžetne, porcelanske setove za kafu i drugo.
Na osnovu podataka i faktura koji su dostavljeni Inspekciji za javne nabavke, nepravilnosti su utvrđene u Opštini Mojkovac (četiri prekršaja), Opštini Andrijevica (jedan prekršaj), Opštini Ulcinj (jedan prekršaj) i Ministarstvu ekologije, prostornog planiranja i urbanizma (jedan prekršaj). Inicijativa IA se odnosila i na fakture Ministarstva ekonomije i Ministarstva vanjskih poslova, za koje Uprava za javne nabavke nije utvrdila prekoračenje propisanog ranga budući da su ova ministarstva imala potpisane ugovore za nabavke za koje su fakture dostavljene.
Međutim, i pored utvrđenih nepravilnosti, opštine i ministarstva neće prekršajno odgovarati. Naime, u Obavještenju o izvršenom inspekcijskom nadzoru po inicijativi (UPIN 0207-724/23-13726), Inspekcija za javne nabavke navodi da se za navedene nepravilnosti ne može pokrenuti prekršajni postupak iz razloga zastarjelosti. Budući da se radi o nabavkama koje su sprovedene tokom 2021. godine, shodno Zakonu o prekršajima, prekršajni postupak se ne može pokrenuti niti voditi ako protekne jedna godina od dana kada je prekršaj izvršen (član 59, stav 1). Prema Zakonu o javnim nabavkama, radi se o težim prekršajima za koje je predviđena kazna od 5 000 do 20 000 eura za pravno lice
Institut alternativa će nastaviti da prati korišćenje mehanizma direktne pogodbe, imajući u vidu da je prema Izvještaju o javnim nabavkama tokom 2022. godine na direktan način ugovoreno 12.4% ukupno ugovorenih javnih nabavki, u vrijednosti od preko 63 miliona eura.
Javne nabavke pratimo u okviru projekta „Javne nabavke pod lupom – Čuvari da čuvaju!“, koji sprovodimo uz finansijsku podršku Ambasade Kraljevine Holandije u Srbiji i Crnoj Gori.
