U Skupštini ovih dana parlamentarna većina preispituje pravo koje opozicija ima još od 2010. godine, i kojim joj se garantuje određeni broj kontrolnih saslušanja, koje većina ne može blokirati.
Od početka rada 28. saziva Skupštine Crne Gore upućeno je 14 inicijativa za kontrolno saslušanje, od kojih su samo 4 i održana. Ovom broju treba dodati jedno saslušanje je već bilo definisano Planom rada Odbora za ljudska prava i slobode za 2023. godinu, dvije su inicijative predstavnika parlamentarne većine, a dvije opozicione.
Da je na djelu gušenje kontrolne funkcije Skupštine, pokazuje i podatak da je od 7 “manjinskih” inicijativa opozicije samo jedna prihvaćena i održana, dok su ostale odbijene, preformulisane ili obesmišljene kasnim zakazivanjem.
Tako je, primjera radi, Odboru za bezbjednost i odbranu 15. marta ove godine grupa od 5 opozicionih poslanika dostavila inicijativu za kontrolno saslušanje, koja je istog dana podržana na Odboru a potom je sjednica naknadno zakazana tek za 26. jun, sa preko 3 mjeseca zakašnjenja. Takvom praksom se obesmišljava kontrolna funkcija, kako zbog aktuelnosti teme koju je potrebno raspravljati na Odboru, ali i zbog činjenice da je odluka o terminu održavanja došla tek mjesec dana nakon izglasavanja inicijative.
Dvije manjinske inicijative upućene Odboru za ekonomiju, finansije i budžet su “na čekanju” još od početka marta mjeseca, jer je zatraženo da Kolegijum da tumačenje Poslovnika, dok je manjinska inicijativa upućena Odboru za evropske integracije ostala bez kvoruma, jer predstavnici parlamentarne većine nisu prisustvovali sjednici na kojoj se raspravljala.
Uprkos apelu predsjednika Odbora za međunarodne odnose i iseljenike da se zakaže kontrolno saslušanje na osnovu upućene manjinske inicijative, predstavnici parlamentarne većine su insistirali na glasanju, čime je ovakav vid kontrolnog mehanizma opet ugušen.
Šta je manjinska inicijativa?
Još od 2010. godine, Zakon o parlamentarnom nadzoru u oblasti bezbjednosti i odbrane prepoznaje “manjinsku inicijativu”, odnosno mogućnost da jednom u toku redovnog zasijedanja Skupštine, Odbor održi sjednicu na zahtjev jedne trećine članova, sa jednom temom dnevnog reda. U početku, ovo pravo se odnosilo samo na Odbor za bezbjednost i odbranu.
Izmjenama Poslovnika Skupštine iz 2012. godine, ova mogućnost je data svim odborima, konkretno u pogledu korišćenja nadzornog mehanizma kontrolnog saslušanja. Članu 75 Poslovnika je tada definisano da jednom u toku redovnog zasijedanja Skupštine, odbor donosi odluku o kontrolnom saslušanju, na zahtjev jedne trećine članova odbora.
Izmjenama Poslovnika iz 2020. godine, manjinska inicijativa je ojačana, tako da je poslanici umjesto jednom, mogu iskoristiti dva puta u toku redovnog zasijedanja.
