U ponedjeljak, skupštinski Odbor za ekonomiju, finansije i budžet će održati kontrolno saslušanje na temu: ”Sprovođenje politike, odnosno zakona u oblasti koncesija, sa osvrtom na realizaciju zaključaka Skupštine Crne Gore donijetih povodom razmatranja rada Komisije za koncesije za 2013. godinu”.
Želeći da pomognemo da saslušanje bude što uspješnije i djelotvornije, članovima Odbora smo poslali podatke za koje smatramo da će im biti od koristi u ispitivanju na koji način se odvija politika koncesija i poštuju zaključci Skupštine.
Naime, Skupština je prošle godine usvojila zaključke u vezi rada Komisije za koncesije, koji između ostalog predviđaju “izmjenu Zakona o koncesijama kako bi se na kvalitetniji način regulisala ova materija naročito imajući u vidu da su dosadašnja ovlašćenja Komisije za koncesije nedovoljna za ostvarivanje istinskog i kvalitetnog nadzora nad ovom oblašću”.
Napominjemo da Nacrt zakona o javno-privatnom partnerstvu, koji je bio na javnoj raspravi tokom marta i aprila ove godine i koji reguliše i oblast koncesija, na bitno drugačiji način uređuje institucionalnu koordinaciju, pripremu JPP i izvještavanje, što je dobro s aspekta ukidanja brojnih tijela koja su trošila značajna budžetska sredstva a nisu imala značajnu ulogu kada su ovi projekti u pitanju.
Međutim,
- Nejasno je kako će Agencija za investicije, čije se uspostavljanje planira, unapređuje ekspertsko jezgro, a nije propisano ni da li Agencija ”preuzima” zaposlene iz institucija koje se ukidaju (Sekretarijat za razvojne projekte, Direktorat za transformacije i investicije u Ministarstvu ekonomije, itd. Ovim Nacrtom ukida se i Komisija za koncesije);
- Osim mogućnosti uvida u godišnji izvještaj o radu Agencije za investicije čije se uspostavljanje planira u periodu od 90 dana nakon stupanja na snagu Zakona, Skupština je u potpunosti izuzeta iz kontrole u ovaj oblasti;
Propisuje se da javni partner dostavlja Agenciji za investicije podatke o nadzoru nad sprovođenjem ugovora i svim promjenama, kao i izvještaj o naplati javnih prihoda samo jednom godišnje ili po zahtjevu Agencije, što je problematično s aspekta unapređenja transparentnosti; - Definišu se posebne procedure, koje dodatno u tekstu Nacrta nisu obrazložene već će to biti učinjeno podzakonskim aktom, za izbor privatnog partnera čime se izbjegava primjena Zakona o javnim nabavkama;
Ne proširuje se sadržaj registra ugovora o JPP, budući da bez obaveze dostavljanja kvartalnih izvještaja davaoca koncesije, odnosno javnog partnera o stanju naplate koncesija, nije moguće ni unaprijediti opseg informacija koji će se objavljivati. Detaljno propisivanje faza i elemenata u pripremi i odobravanju projekata, vođenje dva različita registra uz sve obavezne stavke ne doprinosi transparentnosti, budući da je propušteno propisivanje objavljivanja bitnih elemenata koji ni do sada nisu bili javni; - Ne određuje se maksimalan period na koji je moguće zaključiti ugovor između javnog i privatnog partnera, što ostavlja prostor za zaključivanje ugovornog odnosa koji zbog dužine trajanja ne mora biti u interesu javnog partnera. Ovakvih situacija je bilo, kao npr. kada je zaključen ugovor o zakupu poluostrva Luštica na period od 99 godina. Uporedna praksa pokazuje da ovaj rok mora biti uređen. Hrvatski zakon o javno-privatnom partnerstvu npr. u članu 4 propisuje da se ugovor o JPP zaključuje na određeni period koji ne može biti kraći od tri niti duži od četrdeset godina. Isto tako u članu 18 Zakona o javno-privatnom partnerstvu i koncesijama Srbije se ističe da rok za zaključivanje javnog ugovora ne može biti kraći od pet niti duži od pedeset godina.
Ključne informacije o lošoj i netransparentnoj politici u oblasti JPP i koncesija:
- Vlada je usvojila izvještaj o realizaciji koncesione politike u januaru 2013. godine i od tada ne informiše javnost o stanju u ovoj oblasti, te je nepoznato kolika su trenutna dugovanja koncesionara. Ukupan dug koncesionara krajem 2012. godine je bio preko 12 miliona eura;
- Mandat Komisiji za koncesije je istekao u septembru 2014, a Vlada je imenovala novu tek u aprilu 2015. godine
- Od septembra 2014. godine nije dostupan sajt Komisije za koncesije u okviru kojeg se vodi registar koncesija;
- Komisija za koncesije još uvijek nije pripremila izvještaj o radu za 2014. godinu;
- Komisija za koncesije je, od svog uspostavljanja 2009. do kraja 2013. godine, razmatrala ukupno 13 prigovora u postupcima dodjele koncesija, što ukazuje na ograničen obim poslova i nadležnosti ovog tijela, a značajna budžetska sredstva se izdvajaju za njihov rad;
- Pored neadekvatnog institucionalnog uređenja za oblast koncesija, prisutna je i loša koordinacija između institucija na nacionalnom i lokalnom nivou koja se ogleda, između ostalog, u činjenici da opštine ne usvajaju planove koncesija, iako su na to obavezane Zakonom o koncesijama. Državna revizorska institucija u svom izvještaju o reviziji Registra ugovora koncesija ističe da su od stupanja na snagu Zakona o koncesijama samo Opština Berane 2011. i Opština Kolašin za 2014. godinu usvojile planove koncesija;
- Opštine ne posjeduju ni informacije o vrsti koncesije na osnovu koje se vrši naplata na nivou države, odnosno dospijeća iz Državnog trezora. Samim tim, opštine nisu u mogućnosti ni da realno procjene prihode na godišnjem ili dugoročnom nivou. Inicijative na unapređenju naplate od strane Poreske uprave su postojale, ali još uvijek nema značajnijeg pomaka;
- Posebno ograničenje u sistemu kontrole nad sprovođenjem ugovora o dodijeljenim koncesijama, kao i kontrole naplate koncesionih naknada, predstavlja inspekcijski nadzor. Ovaj problem postoji zbog manjka kadra u Upravi za inspekcijske poslove za sve oblasti, ali i zbog nekompletnih inspekcijskih kontrola.
Povezani postovi:
