Saopštenje Instituta alternativa
povodom usvajanja Izvještaja o realizaciji obaveza iz koncesionih ugovora
na sjednici Vlade od 24. januara 2013. godine
Protekla godina nije donijela napredak u zakonskom, institucionalnom i kontrolnom uređenju oblasti koncesija u Crnoj Gori. Problemi koji su u ovoj oblasti identifikovani ranijih godina još uvijek su prisutni. Naime, nije usvojen novi zakonski okvir za oblasti koncesija i javno-privatnih partnerstava iako je radna grupa za izradu ovog predloga zakona formirana u junu 2011. godine, te je održan niz konsultacija sa ekspertima iz EU i SIGMA-e u pravcu izrade ovog predloga. Stoga se, nakon ponovne najave iz kabineta potpredsjednika Vlade da će se oblasti koncesija i javno-privatnih partnerstava urediti jedinstvenim zakonskim okvirom, nameće pitanje što je rezultat jedno i po godišnjeg „rada“ na ovom zakonskom okviru i da li postoji politička opredijeljenost da se ovaj zakon konačno i usvoji tokom 2013. godine te na taj način obezbijedi transparentno i efikasno upravljanje projektima ovog tipa.
Pored problema odsustva adekvatnog zakonskog okvira, prisutan je i problem nejasnih i „isprepletenih“ nadležnosti i slabe međusobne koordinacije institucija koje dodjeljuju, i upravljaju koncesijama. Kao rezultat takvog, nejasnog i nepreciznog, institucionalnog ustrojstva u Crnoj Gori ne postoji ekspertsko jezgro za ovu oblast, dok Komisija za koncesije odlučuje o neznatnom (12) broju prigovora u drugostepenom postupku i nema drugih nadležnosti u ovoj oblasti, iako se za njen rad izdvajaju značajna budžetska sredstva na godišnjem nivou (88,634.73 eura – Komisija za koncesije; 35,590.47 eura – Komisija za koncesije i BOT aranžmane).
Slaba koordinacija između institucija na nacionalnom i lokalnom nivou ogleda se u činjenici da opštine ne usvajaju planove koncesija, a pojedine, kao što pokazuje izvještaj o kontrolnoj reviziji Državne revizorske institucije za Opštinu Kotor, ne posjeduju niti informacije „o vrsti koncesija na osnovu kojih se vrši zaduženje, dospijeće i naplata koncesija na nivou države kao ni vremenu koje protekne od momenta naplate na konsolidovani račun Državnog trezora do prenosa na račun trezora Opštine“.
Posebno ograničenje predstavlja i neadekvatan sistem naplate koncesija, kao i nadzora (inspekcijskog) realizacije zaključenih ugovora. Zbog toga, koncesionari na ime neizmirenih obaveza u 2012. godini duguju preko 12 miliona eura.
Manjak transparentnosti velikim dijelom je uslovljen nepotpunim centralnim registrom koncesija, budući da je registar koji postoji na sajtu Komisije za koncesije ne sadrži planove otplata koncesija, kao ni kompletne ugovore o dodijeljenim koncesijama, a u potpunosti izostaju podaci o ugovorima i obavezama koncesionara koje se odnose na 2012. godinu.
Dosadašnja koncesiona politika u Crnoj Gori je bila neplanska, netransparentna, nedovoljno kontrolisana, i kao takva zahtijeva urgentno reformisanje. Neophodno je, u tom pravcu, što prije usvojiti zakonski i definisati institucionalni okvir, obezbijediti adekvatno planiranje i efikasan sistem nadzora naplate i realizacije ugovora o koncesijama.
Jovana MAROVIĆ
Koordinatorka istraživanja
