Uprkos mjerama optimizacije javne uprave koje su i dalje na snazi i predviđaju smanjivanje broja zaposlenih na lokalnom nivou od 10 posto, dvadeset i jedna crnogorska opština planira da u ovoj, izbornoj, i narednoj godini zaposli 915 službenika
Zakon o lokalnoj samoupravi od 2018. godine obavezao je opštine da, u cilju upravljanja ljudskim resursima, donose kadrovski plan kojim se planira broj zaposlenih i promjene u kadrovskoj strukturi za organe lokalne uprave, stručne službe i posebne službe u njihovom sastavu, a u cilju vođenja odgovarajuće kadrovske politike i uspostavljanja kontrole zapošljavanja na lokalnom nivou.
Opštine koje su se u ovoj godini posebno izdvojile po broju iskazanih potrebnih zapošljavanja službenika i namještenika su Kotor i Herceg Novi (po 121), zatim Bijelo Polje i Podgorica (po 94), Tuzi (66) i Tivat (53).
Iako Zakon propisuje i vremenski rok za izvršenje ove obaveze, koji je 30 dana od dana donošenja budžeta opštine, gotovo 80% opština, tačnije njih 19, nisu usvojile kadrovske planove u zakonskom roku. Opština Budva nije dostavila kadrovski plan po zahtjevu za slobodan pristup informacijama koji je Institut alternativa (IA) uputio ovoj opštini. Opštine Šavnik, Andrijevica i Ulcinj ni nakon pola godine od zakonskog roka nisu usvojile kadrovske planove za 2020. godinu. Dok prve dvije opštine ne daju obrazloženje za kašnjenje, iz Ulcinja navode da kadrovski plan nije usvojen jer ’’nije donijeta Odluka o organizaciji i načinu rada lokalne uprave, kao ni Pravilnici o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta koji su polazna osnova za donošenje plana’’.
Kako smo ukazivali i prethodne godine, navođenjem reorganizacije kao razloga za nedonošenje kadrovskog plana, osim što se krši zakonska obaveza, opština Ulcinj pokazuje nerazumijevanje suštine kadrovskog planiranja, čiji je cilj osiguravanje odgovarajuće organizacije poslova. Naročito zabrinjava činjenica da Opština Ulcinj nije sprovela zakonsku obavezu od početka stupanja na snagu novog Zakona u 2018. godini, a kako tvrde iz te opštine razlog za nedonošenje kadrovskih planova je čekanje na odluku o organizaciji. Iako ova Opština već drugu godinu zaredom ne sprovodi adekvatno kadrovsko planiranje, institucije koje su nadležne za praćenje primjene Zakona, u prvom redu Ministarstvo javne uprave i Upravna inspekcija, očigledno nisu preduzele ništa da se situacija popravi.
Iako Uredba o sadržaju, postupku i načinu pripreme i izmjene kadrovskog plana propisuje da opštine moraju u obrazloženju kadrovskog plana navesti razloge zbog kojih treba smanjiti ili povećati broj službenika, odnosno namještenika, rijetki su slučajevi u kojima opštine navode koja su to radna mjesta za čijim popunjavanjem se javila potreba, i zbog čega. Tako se šturo navodi potreba za novih 53 službenika radi jačanja kapaciteta (Tivat), 36 novih službenika u cilju daljeg jačanja administrativnih kapaciteta (Cetinje), 34 službenika će se zaposliti jer su ’’obezbijeđena finansijska sredstva’’ (Bar), dok u Mojkovcu navode da će 16 službenika zaposliti na način i po postupku predviđenim zakonom, s tim što će opština ispoštovati zaključak Vlade kojim je moguće zasnovati radni odnos uz saglasnost užeg kabineta.
Planom optimizacije javne uprave, Vlada je obećala da će smanjiti broj zaposlenih u javnom sektoru za 5% na nacionalnom nivou, i 10% na lokalnom nivou. U ovoj, izbornoj godini, planirano je zapošljavanje 845 novih službenika na nacionalnom, i 915 službenika na lokalnom nivou.
Nijedna od 21 lokalnih samouprava čiji je kadrovski plan za 2020. godinu dostupan, nije iskazala potrebu za smanjivanjem broja državnih službenika, odnosno namještenika, zaposlenih na neodređeno vrijeme. Prema posljednjem izvještaju Ministarstva javne uprave, na lokalnom nivou je došlo do smanjenja broja zaposlenih za 574, dok posmatrajući budžetske parametre bilježimo porast ukupnog fonda zarada u opštinama sa 47 miliona u 2018. godini, na 58 miliona eura u 2020. godini.
Opštine u obrazloženjima uglavnom ne navode da li će doći do sklapanja sporazuma o prestanku radnog odnosa uz isplatu otpremnina, ali su izuzetak Glavni grad Podgorica, u kojem će u 2020. doći do prestanka radnog odnosa po ovom osnovu za 9 službenika, kao i Tivat koji navodi da je u prethodnoj godini sporazumno raskinut odnos sa 3 službenika, te da je ’’isto planirano i u 2020. godini’’. Ipak, iako dođe do smanjivanja broja zaposlenih uz davanje otpremnina, postoji opasnost da će upražnjena radna mjesta biti popunjena zapošljavanjem drugih službenika, i na taj način će biti onemogućena optimizacija.
Tako na primjer Glavni grad navodi da će u 2020. godini doći do sporazumnog prestanka radnog odnosa uz otpremninu za samostalnu referentkinju za obradu računovodstvene dokumentacije, dok već u narednoj rečenici navodi da je u postupku popuna radnog mjesta za samostalnog referenta/kinju za obradu računovodstvene dokumentacije. Isti je slučaj i sa samostalnom savjetnicom I za normativne poslove kojoj je u 2019. prestao radni odnos u Glavnom gradu uz isplatu otpremnine, dok se u daljem tekstu navodi da je interni oglas za popunjavanje ovog radnog mjesta objavljen u januaru 2020. godine.
Pozivamo opštine i nadležno Ministarstvo da posvete dužnu pažnju poštovanju obaveza u vezi sa kadrovskim planiranjem na lokalnom nivou. Nažalost, njihov angažman po ovom pitanju se za sada uglavnom zaustavlja na isticanju činjenice da je kadrovsko planiranje našlo mjesto u novom Zakonu o lokalnoj samoupravi, dok je zanemareno bavljenje sadržajem i kvalitetom ovih planova, odnosno njihovim nedonošenjem. Upravo je ovakva primjena ili odsustvo primjene zakona pokazatelj da se puko propisivanje obaveze bez njenog poštovanja u praksi ne može ocijeniti kao pomak, već kao zabrinjavajuće odsustvo odgovornosti, nadzora i volje za unapređenjem upravljanja ljudskim resursima.
Nikoleta Pavićević
saradnica na projektima u Institutu alternativa
