Suštinska reforma finansiranja lokalnih samouprava zahtijeva da se česće polažu računi, kroz izvještavanje odbornika o izvršenju budžeta, redovno objavljivanje analitičkih kartica, revizorskih izvještaja i kroz strožije kaznene odredbe.
Institut alternativa je u okviru javne rasprave uputio pisane komentare i prijedloge Ministarstvu finansija, koji imaju za cilj da unaprijede Nacrt zakona o finansiranju lokalne samouprave.
Ključni problemi Nacrta zakona odnose se na nedostatak rješenja, kojima bi se povećala transparentnost i odgovornost loklanih samouprava u upravljanju novcem građana.
Između ostalog, predložili smo unapređenje korišćenja sredstava iz tekuće i stalne budžetske rezerve, uz propisivanje limita u kojima se ove diskrecione budžetske linije mogu kretati, kao i obavezno izvještavanje javnosti o svim transakcijama.
Poseban problem je privremeno finansiranje, koje je dozvoljeno tokom prva tri mjeseca u godini, ukoliko lokalna samuprava ne usvoji odluku o budžetu na vrijeme. Međutim, mnoge opštine “probijaju” ovaj tromjesečni rok, zbog čega smo predložili obavezu izvještavanja o potrošnji u periodu kada opština nema usvojenu odluku o budžetu. Neophodno je uvesti i posebnaograničenja u pogledu zaduživanja i korišćenja budžetske rezerve u ovom periodu.
Predložena zakonska rješenja predviđaju formiranje “revolving” fonda, čija je svrha stvaranje mogućnosti da se opštinama u vidu pozajmice opredijele sredstva neophodna za predfinansiranje projekata koji se finansiraju iz donatorskih sredstava. Međutim, obaveze opština da izvještavaju o utrošku ovih sredstava nijesu propisane, niti je propisana zaštita u slučajevima nenamjenske potrošnje donatorskih sredstava ili zastoja u sprovođenju podržanih aktivnosti. Država ne smije doći u situaciju da pokriva greške u sprovođenju projekata i mora osigurati povraćaj svojih sredstava.
Izvještaj eksterne revizije mora biti dostavljen, osim skupštini opštine, i Ministarstvu finansija koje vrši nadzor zakonitosti rada organa lokalne samouprave u sprovođenju Zakona o finansiranju lokalne samouprave, kao i Državnoj revizorskoj instituciji, koja prema uzorku vrši reviziju završnih računa budžeta lokalnih samouprava.
Nacrt zakona ne previđa bilo koji vid obavještavanja skupštine opštine o izvršenju budžeta u toku fiskalne godine na koju se budžet odnosi, što znači da ni odbornici ni javnost nemaju informaciju o izvršenju budžeta tokom cijele godine.
Kako bi se podstakao razvoj unutrašnje revizije i povećao njen uticaj na nivou opštine, predlažemo uvođenje obaveze dostavljanja izvještaja o radu unutrašnje revizije skupštini opštine.
Posebnu pažnju posvetili smo kaznenim odredbama, koje su znatno niže od maksimalnog iznosa koji predviđa Zakon o prekršajima. Dodatno, kaznene odredbe uopšte ne obuhvataju oblasti usvajanja rebalansa, preusmjeravanja, korišćenja tekuće i stalne budžetske rezerve, izvještavanje javnih preduzeća i javnih ustanova, kao ni sve vrste zaduživanja.
Opštine moraju biti obavezane da svoje internet stranice koriste, između ostalog, kako bi važna budžetska dokumenta učinila jednostavno dostupnim svojim građanima. U tom smislu, neophodno je obavezati opštine da kontinuirano objavljuju analitičke kartice, a ne samo u periodima održavanja izbora.
Institut alternativa u okviru projekta “Money Watch: Civilno društvo, čuvar budžeta!”, podržanog od strane Evropske unije, u saradnji sa partnerima, priprema i poseban izvještaj o upravljanju javnim finansijama na lokalnom nivou, sa posebnim fokusom na otvorenost lokalnih buždeta.
Tim Instituta alternativa
Prijedloge Instituta alternativa u cjelosti možete pročitati ovdje
