Sistem javnih nabavki u Crnoj Gori karakterišu značajne zakonske izmjene koje ne doprinose transparentnosti, odgovornosti i efikasnosti ovog sistema, kazala je naša Ana Đurnić na konferenciji „Izazovi reforme javne uprave u Crnoj Gori“.
Konferenciju je organizovala SIGMA – zajednička inicijativa Evropske komisije i Organizacije za ekonomsku saradnju i razvoj (OECD) u saradnji sa Ministarstvom javne uprave u Podgorici.
“Ni sam proces pripreme i usvajanja zakonskih rješenja u ovoj oblasti nije uvijek transparentan, pa su poslednje izmjene i dopune Zakona o javnim nabavkama usvojene iza zatvorenih vrata, bez organizovanja javne rasprave i konsultovanja Evropske komisije.”
Đurnić je podsjetila da je na isti način prije tri godine usvojena i Strategija razvoja sistema javnih nabavki.
“Izmjenama i dopunama Zakona o javnim nabavkama od juna 2017. godine uvedene su procedure koje smanjuju transparentnost ovog dijela javne potrošnje. Najmanje transparentna i najmanje konkuretna procedura – neposredni sporazum, izbrisana je iz Zakona o javnim nabavkama, ali joj je pronađena adekvatna zamjena koja se sada zove nabavka male vrijednosti”, dodala je ona.
“Posebno je zanimljivo da većina ministarstava i opština svojim aktima kojima se uređuju nabavke male vrijednosti nisu predvidjeli obavezu objavljivanja zaključenog ugovora. To su učinili jedino Ministarstvo odbrane, Ministarstvo ekonomije i Ministarstvo održivog razvoja i turizma, a od opština jedino Glavni grad Podgorica.”
Ona je zaključila da umjesto da se ide ka većoj transprentnosti i konkurentnosti ovog dijela javne potrošnje, zakonska rješenja idu suprotnim pravcem.
U tom smislu, Đurnić je navela podatke, koje je ranije analizirao Institut alternativa, a koji pokazuju da:
- je prosječan broj ponuđača po tenderu u konstantnom padu: od 4.34 koliko je iznosio u 2011. godini do 2 u 2017. godini, prema preliminarnim analizama Uprave za javne nabavke;
- su u 2016. godini samo 52 firme prihodovale više od polovine budžeta utrošenog na javne nabavke u toj godini (skoro 250 miliona eura);
- su tokom 2016. godine Upravi za javne nabavke podnijete samo dvije prijave za korupciju,
- se javne nabavke i dalje nalaze visoko na listi oblasti posebno rizičnih za korupciju i za koju 59% građana smatra da je u njoj prisutna korupcija.
Konferencija je održana sa namjerom da se nalazi drugog po redu sveobuhvatnog monitoring izvještaja o poštovanju Evropskih principa javne uprave u Crnoj Gori predstave zainteresovanim stranama.
SIGMA je u svom izvještaju, između ostalog, preporučila da se smanji broj obveznika kroz centralizovanje javnih nabavki, i podsjetila na važnost uspostavljanja elektronskog sistema javnih nabavki.
Institut alternativa će kroz projekat “Money Watch: Civilno društvo, čuvar budžeta”, koji sprovodimo uz podršku Evropske unije u saradnji sa Institutom za javne finansije iz Zagreba i nevladinom organizacijom “Novi horizont” iz Ulcinja, sprovesti nezavisni monitoring Programa reforme upravljanja javnim finansijama za period 2016-2020. godine, čiji važan dio predstavlja sistem javnih nabavki.
Nezavisni monitoring važnog strateškog dokumenta za reformu javnih finansija kroz ovaj projekat biće komplementaran nadgledanju ove oblasti od strane drugih važnih aktera – u prvom redu Vlade i Evropske komisije.
Tim Instituta alternativa
