Rješenja predložena u prijedlogu Zakona o Prijestonici koji su podnijeli poslanici DPS-a, a koja se odnose na finansiranje Prijestonice, su neodrživa i diskriminatorska prema ostalim lokalnim samoupravama u Crnoj Gori.
Prijedlog Zakona predviđa radikalne izmjene načina finansiranja Prijestonice i osnivanje Fonda za razvoj Prijestonice. Ključna teza kojom se opravdava način finansiranja novog Fonda je prvi stav ovog prijedloga Zakona: “Prijestonica je grad svih građana Crne Gore”. Sa druge strane, nije objašnjeno na koji način će građani drugih opština imati koristi od projekata koji će se finansirati iz ovog Fonda. Ovo posebno iz razloga što u Senatu prijestonice koji raspolaže sredstvima Fonda, neće biti predstavnika drugih opština osim Glavnog grada, a prema prijedlogu Zakona, u Senatu više neće biti ni predstavnika Zajednice opština.
Ne vidimo logiku da za razvoj Cetinja novac izdvajaju građani drugih lokalnih samouprava, koje su mahom i same u teškoj finansijskoj situaciji, sa desetinama miliona duga i blokiranim žiro računima, opština koje i same žive od donacija iz nacionalnog budžeta i Egalizacionog fonda.
Podsjećamo da je Prijestonica je u finansijskom smislu već izuzeta od ostalih lokalnih samouprava, prema važećem zakonodavstvu. Kada je riječ o porezu na dohodak fizičkih lica, svim opštinama pripada 12%, a Prijestonici 16%, što je značajno imajući u vidu da se radi o jednom od rijetkih naplativih prihoda opština. Cetinje takođe već ubira značajna sredstva preko Egalizacionog fonda i od donacija iz budžeta države. Ti prihodi su u prethodne tri godine činili prosječno više od trećine budžeta Prijestonice.
U prijedlogu Zakona se kaže da će sredstva Fonda za razvoj Prijestonice “činiti 10% vrijednosti projektovanog Kapitalnog budžeta Crne Gore”, ili, ako se uzme ovogodišnji budžet kao primjer, više od šest i po miliona eura. Sa druge strane, ukupni budžet Prijestonice za 2013 je iznosio približno toliko, 6,560,000 eura. Drugim riječima, predlagači Zakona žele da Senatu prijestonice obezbijede sredstva koja su jednaka ukupnom budžetu Prijestonice.
Sa druge strane i sama Prijestonica ima određene obrasce u raspolaganju budžetom koji se ne čine domaćinskim. Neizmirene obaveze su na kraju prethodne godine bile skoro koliko i cijeli budžet Cetinja, oko šest miliona eura. U isto vrijeme, i pored velikog duga, Cetinje je i lokalna samouprava koja je već godinama za redom rekorder u pogledu davanja pozajmica.
Obrazloženje koje prati ovaj zakon je slično rješenjima koja mu prethode – nezadovoljavajuće i neubjedljivo. Umjesto tumačenja trendova u finansiranju Prijestonice, brojki, podataka i argumenata za krupne izmjene u sistemu lokalnih finansija koje predlažu, poslanici DPS-a se kao pozivaju na istoriju i patriotrizam. Posebno je problematično što u obrazloženju prijedloga zakona, predlagači ističu da za njegovo sprovođenje nisu potrebna dodatna sredstva, iako se zakonom predviđa osnivanje cijelog novog fonda, kao i premještanje sjedišta određenih institucija na Cetnje.
Zajednica opština je ove godine pripremila analizu stanja finansiranja lokalnih samouprava i predložila konkretna rješenja čijom primjenom bi se obezbijedili stabilniji izvori finansiranja za sve lokalne samouprave u Crnoj Gori. Umjesto predizbornih manipulacija i neodrživih, populističkih rješenja, poručujemo poslanicima da probleme u lokalnim finansijama rješavaju na sistemskom nivou, usvajajući rješenja koja će pomoći održivosti svih lokalnih samouprava u Crnoj Gori.
Za više informacija o lokalnim budžetima, posjetite naš portal www.mojgrad.me
Marko SOŠIĆ
Istraživač javnih politika
