Vlada je 26. jula usvojila Predlog Zakona o socijalnoj i dječijoj zaštiti, a veliki broj primjedbi dostavljenih od predstavnika nevladinog sektora nije usvojen.
Primjedba nevladinog sektora koja se odnosila na jasnije definisanje nadležnosti i odgovornosti jedinica lokalne samouprave u postupku ostvarivanju socijalnih prava i pružanja socijalnih usluga nije usvojena. Ostalo je da lokalna samouprava može, ali ne mora da obezbijedi povoljnije uslove za ostvarivanje prava. Tako princip decentralizacije ni u Predlogu Zakona nije u potpunosti afirmisan kao osnovna odrednica reforme sistema socijalne i dječije.
Usmjerenost na uključivanje na tržište rada radnosposobnih korisnika materijalnog obezbjeđenja nije dovoljno ubjedljiva ako se uzme u obzir da individualni plan aktivacije i dalje nije obavezujuć već zavisi od procjene centara za socijalni rad. Umjesto da se ograničava pravo korisnika materijalnog obezbjeđenja na devet mjeseci, smatramo da bi obaveznost individualnog plana aktivacije, razvoj radnih programa i bliža saradnja sa drugim relevantnim institucijama, dala efikasnije rezultate. Pravo na materijalno obezbjeđenje nije ograničeno jedino za roditelje djece sa smetnjama u razvoju.
Dječji dodatak nije definisan kao univerzalno pravo koje može ostvariti svako dijete bez obzira na broj djece u porodici. U odnosu na važeći zakon povoljnost je što se po isteku ovog prava ono prebacuje na sljedeće dijete, tako da pravo na dječiji dodatak mogu ostvariti troje djece u porodici.
Iako je veliku pažnju posvetilo poglavlju socijalnih usluga, Ministarstvo rada i socijalnog staranja je selektivno pristupilo njihovom definisanju, tako da i dalje nije jasno šta one podrazumijevaju, niti kome su namijenjene (socijalna terapija, prihvatilište i sl). Zato postoji opasnost da zbog nejasne formulacije prilikom nabavki ovih usluga bude prijavljen mali broj licenciranih pružalaca usluga. Ovo je posebno važno za usluge koje pored ustanova socijalne i dječije zaštite mogu pružati i drugi pružaoci usluga (organizacije civilnog društva, profitni sektor, fizička i pravna lica) u skladu sa odredbama kojima se reguliše postupak javno-privatnog partnerstva ili postupak javnih nabavki.
Institut alternativa smatra da je u procesu deinstitucionalizacije napravljen korak naprijed jer će odredba kojom se zabranjuje smještaj u ustanovu djeteta mlađeg od tri godine stupiti na snagu od 1.januara 2013. umjesto 2017. godine. Iako je rast i razvoj u zdravom porodičnom okruženju u najboljem interesu djeteta, ovu odredbu treba uzeti sa rezervom jer hraniteljstvo i usvojenje kao vaniinstitucionalni oblici zaštite tek treba da zažive.
Dragana Radović
Istraživač javnih politika
